Đồng bào dân tộc Thái ở Thanh Hóa phát triển du lịch từ bản sắc văn hóa

VHO- Đồng bào dân tộc Thái ở Thanh Hóa ngày nay vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống và bản sắc độc đáo. Đó không chỉ là di sản truyền đời trong cộng đồng, mà giờ đây nó đã trở thành lợi thế, nguồn vốn quý để phát triển mô hình du lịch cộng đồng.

Những căn nhà sàn đậm nét bản sắc truyền thống của dân tộc Thái đang là lợi thế để bản Mạ phát triển mô hình du lịch cộng đồng

5 năm trở lại đây, bản Mạ (thị trấn Thường Xuân, huyện Thường Xuân, Thanh Hóa) được nhiều người biết đến như một điểm du lịch cộng đồng độc đáo của huyện miền núi xứ Thanh. Từ tỉnh lộ 519, qua một cây cầu treo nối 2 bên bờ sông Chu là sang đến bản Mạ. Nhìn từ xa, bản Mạ đẹp như một bức tranh sơn thủy với núi đồi được bao bọc bởi những căn nhà sàn mang đậm nét kiến trúc truyền thống của người dân tộc Thái. Đây cũng là nơi lưu giữ những nét văn hóa cổ của đồng bào dân tộc Thái.

Khi bản Mạ mới chỉ có 55 hộ dân với với hơn 200 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Thái, sinh sống bằng nghề trồng lúa rẫy, chăn nuôi và đánh cá ở sông Chu, khe suối, trồng cây keo, thỉnh thoảng cũng có đôi người khách lạ ghé chơi, check in. Chủ yếu là những tay phượt, nhiếp ảnh thích khám phá. Vui vẻ, chân thành, bà con sẵn sàng mời họ cùng uống rượu cần, ăn một bữa cơm đơn giản và cho ngủ nhờ. Dần dần, hình ảnh con người, bản làng, văn hóa nơi đây được nhiều người biết đến, thì chính quyền và bà con mới manh nha làm du lịch cộng đồng và kể từ đây cuộc sống người dân Bản Mạ thay đổi, nhiều hộ đã thoát khỏi cảnh nghèo đói.

Ông Lương Văn Thỏa, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Thường Xuân cho biết, bản Mạ hội tụ nhiều tiềm năng phát triển loại hình du lịch sinh thái cộng đồng như, còn bảo lưu được các giá trị văn hóa dân tộc Thái, có khí hậu mát mẻ, thiên nhiên còn hoang sơ. Hiện trong bản vẫn bảo tồn được trên 30 ngôi nhà sàn cổ, 7 hộ duy trì được nghề truyền thống như thêu, dệt thổ cẩm và đan lát. Hiện nay việc khai thác những giá trị văn hóa ẩm thực, âm nhạc, hay các phong tục, tín ngưỡng, lễ hội, trò chơi dân gian… là điều mà dân bản đã quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày. Bà con vẫn mặc trang phục truyền thống, hát, nhảy sạp, khua luống… Bản Mạ cũng thành lập một đội văn nghệ biểu diễn các điệu múa, bài hát cổ của người Thái để phục vụ du khách đến du lịch. “Với nhiều nỗ lực, hơn 5 năm nay trở lại đây, người dân ở bản Mạ, đã tận dụng sản vật có sẵn tại địa phương và nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Thái để phát triển du lịch cộng đồng, phát triển kinh tế vươn lên thoát nghèo nên ai cũng thân thiện, mếm khách”, ông Thỏa chia sẻ.

Gia đình ông Vi Văn Tiên là hộ đầu tiên của bản Mạ tiên phong làm du lịch cộng đồng chia sẻ: “Mấy năm về trước các cán bộ trong đề án phát triển du lịch cộng đồng của huyện đến nhà mình tham quan, khảo sát thấy địa điểm đẹp, cộng với ngôi nhà sàn cổ đang được gia đình gìn giữ nguyên vẹn nên đã động viên gia đình cố gắng làm homestay cho nhiều người đến trải nghiệm”. Đến năm 2017, gia đình ông Tiên bắt tay thực hiện ước mơ làm du lịch cộng đồng, lúc đó cuộc sống của gia đình ông khá vất vả, do không có vốn, mà phải đi cầm cố nhà cửa để vay ngân hàng, rồi vay vốn từ các chương trình dự án phát triển du lịch được hơn 200 triệu, gia đình ông đã đầu tư, sửa chữa lại 2 ngôi nhà sàn bằng gỗ mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Thái truyền thống, với 2 phòng phục vụ khách ăn nghỉ và 1 nhà sàn cộng đồng có sức chứa khoảng 30 người. Ông Tiên cho biết, hiện mô hình du lịch cộng đồng của gia đình đang mang lại thu nhập từ 20 đến 30 triệu đồng/tháng, tạo công ăn việc làm cho 4 lao động.

Du khách hòa minh vào các điệu múa, bài hát cổ của người Thái ở bản Mạ

Là một trong số gia đình vượt khó để xây dựng mô hình du lịch cộng đồng đang hoạt động rất hiệu quả. 4 năm trước gia đình bà Lang Thị Chai (71 tuổi, ở bản Mạ) đã sửa sang, xây dựng thêm một căn nhà sàn với diện tích khoảng 60m2 có đầy đủ tiện nghi như máy lạnh, karaoke, lắp đặt hệ thống mạng internet…đến nay hàng tháng gia đình bà đón khoảng  2000 lượt khách đến lưu trú và trải nghiệm nét văn hóa truyền thống, ẩm thực của đồng bào dân tộc Thái. Theo đó, hơn 5 năm làm du lịch, gia đình bà đã thoát nghèo, thu nhập ổn định mỗi tháng của gia đình từ du lịch cộng đồng dao động từ 20-30 triệu đồng. “Từ khi phát triển Du lịch cộng đồng người dân trong bản vui lắm, khách từ khắp nơi đổ về đây, đường làng ngỏ bản lúc nào cũng rộn ràng như tết, đặc biệt là đời sống văn hóa của người dân cũng được nâng cao, các hộ dân từng bước nâng cao ý thức trong việc cải thiện vệ sinh, cảnh quan môi trường”, bà Chai chia sẻ.

Chị Hà Thị Tuyến (29 tuổi, ở bản Mạ) cho biết thêm: “Từ khi bản Mạ phát triển du lịch cộng đồng, ngoài việc ổn định cuộc sống, gia đình chị cùng 5 hộ dân khác được vay vốn ưu đãi, được tham gia các lớp tập huấn, truyền đạt kiến thức cơ bản về nghiệp vụ làm du lịch cộng đồng, như: Tổ chức kinh doanh các sản phẩm du lịch cộng đồng, tâm lý và kỹ năng giao tiếp trong phục vụ khách du lịch, đón tiếp và phục vụ khách lưu trú tại nhà, hướng dẫn tham quan cho khách du lịch. “Ngoài Facebook, Zalo, tôi biết sử dụng cả Tiktok để giới thiệu về du lịch bản Mạ, cũng như các dịch vụ của gia đình. Tôi cũng làm quen với các trang đặt phòng online để trao đổi với khách hàng. Thời gian tới, gia đình cũng đang dự định chỉnh trang lại khuôn viên, sửa sang hệ thống nhà vệ sinh đạt tiêu chuẩn, để đáp ứng nhu cầu của du khách”, chị Tuyến phấn khởi nói.

Đến với bản Mạ du khách còn được thưởng thức những món ăn mang đậm văn hóa ẩm thực của người Thái

Theo báo cáo của UBND thị trấn Thường Xuân, tính đến tháng 5 năm 2022, lượt khách đến bản Mạ ước đạt 2.500 lượt. Tổng thu ước đạt 312 triệu đồng, trong đó doanh thu lưu trú đạt gần 21 triệu đồng, dịch vụ ăn uống, doanh thu từ dịch vụ ăn uống đạt gần 292 triệu đồng.

Cũng theo ông Lương Văn Thỏa, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Thường Xuân, trong đề án phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Thường Xuân đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, bản Mạ được xác định là một trong những điểm đến du lịch cộng đồng nổi bật của huyện. Theo đó, hạ tầng trong thôn được bê tông hóa sạch sẽ giúp cho việc đi lại được thuận tiện, 100% các gia đình trong thôn đều có điện nước đầy đủ, hợp vệ sinh, sóng điện thoại, mạng Internet cơ bản được phủ khắp... “Với những tiềm năng, lợi thế sẵn có, cùng sự hỗ trợ từ địa phương việc phát triển du lịch cộng đồng ở Bản Mạ sẽ góp phần giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế, tạo nhiều việc làm, tăng thu nhập cho cộng đồng dân cư, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương”, ông Thỏa cho biết thêm. 

NGUYỄN LINH