Việt Nam phải hành động ngay để bảo vệ giới trẻ khỏi nghiện thuốc lá

VHO - Ngày 4.11, Bộ Y tế tổ chức hội thảo Chia sẻ kinh nghiệm về kiểm soát thuốc lá của các nước khu vực ASEAN với sự tham dự của các đại biểu đến từ các Bộ, ngành, Liên minh Kiểm soát Thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) để cùng chia sẻ những thông tin chuyên môn về thuế thuốc lá và sự gia tăng của các sản phẩm thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá nung nóng (TLNN).

Việt Nam là một trong số các quốc gia thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua việc ký kết tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào ngày 11.11.2004 và thông qua Luật Phòng, chống tác hại (PCTH) vào ngày 18.6.2012.

Sau khi Luật PCTH thuốc lá có hiệu lực, các nhóm giải pháp về PCTH thuốc lá được triển khai đồng bộ trên toàn quốc như truyền thông, giáo dục về PCTH thuốc lá; thực hiện môi trường không khói thuốc lá; chính sách về thuế thuốc lá; cảnh bảo sức khoẻ; cấm quảng cáo, khuyến mại, tài trợ các sản phẩm thuốc lá, cai nghiện thuốc lá …

Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật PCTH thuốc lá cho thấy, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023. Tỉ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên cũng đã giảm, trong đó, ở nhóm 13-17 tuổi đã giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019, ở nhóm 13-15 tuổi giảm từ 2,5% (GYTS 2014) xuống còn 1,9% (GYTS 2022). Đồng thời, tỉ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động cũng giảm đáng kể cả ở các hộ gia đình, nơi cộng cộng và nơi làm việc.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, công tác PCTH thuốc lá tại Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Tỉ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam tuy đã giảm nhưng vẫn còn rất cao, đặc biệt là nam giới trong khi đó các sản phẩm thuốc lá mới xuất hiện (TLĐT, TLNN, thuốc lá hút Shisha) đang làm gia tăng trong tỉ lệ sử dụng các sản phẩm này ở đối tượng thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng gấp đôi từ 3,5% năm 2022, lên 8% năm 2023.

Ông Trần Văn Thuấn cho rằng, để triển khai các giải pháp kiểm soát thuốc lá đạt hiệu quả, bên cạnh vai trò của các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức trong nước thì sự hỗ trợ của các Tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ cũng đóng vai trò quan trọng. Thời gian qua, Việt Nam đã nhận được sự hỗ trợ cho công tác PCTH thuốc lá từ các tổ chức như Tổ chức Y tế thế giới, Quỹ Bloomberg, Liên minh PCTH thuốc lá Đông Nam Á... qua đó đã góp phần vận động thành công việc xây dựng Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, thành lập được Quỹ PCTH thuốc lá để hỗ trợ cho các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố thực hiện Luật PCTH thuốc lá ....

“Trước những thách thức hiện nay trong công tác PCTH thuốc lá và những ưu tiên về hoàn thiện các chính sách, tăng cường các giải pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá tại ASEAN nói chung và tại Việt Nam nói riêng, sự hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia trong khu vực là vô cùng cần thiết. Hội thảo là một cơ hội quý báu để Việt Nam học hỏi thêm kinh nghiệm, những chính sách hiệu quả từ các nước bạn và thảo luận về những thách thức, cơ hội trong việc kiểm soát thuốc lá tại Việt Nam”, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.

Tại hội thảo, TS. Ulysses Dorotheo, Giám đốc Điều hành của SEATCA, cho biết: “Việt Nam, giống như các nước ASEAN khác, đang phải đối mặt với vấn đề gia tăng sử dụng các loại TLĐT/TLNN, đặc biệt là trong giới trẻ. Chính sách cấm TLĐT/TLNN là cách hiệu quả nhất để giải quyết vấn đề này và tránh lặp lại sai lầm khi để nạn dịch thuốc lá gia tăng".

Hơn bốn mươi quốc gia và vùng lãnh thổ đã cấm TLĐT/TLNN. Tại ASEAN, Brunei, Campuchia, Lào, Singapore và Thái Lan đã ban hành lệnh cấm TLĐT/TLNN trong khi Indonesia, Malaysia và Philippines - những quốc gia đã nhượng bộ trước áp lực của ngành công nghiệp thuốc lá (CNTL) và cho phép bán và quảng cáo các sản phẩm gây hại và gây nghiện này - đang gặp nhiều khó khăn trong việc ứng phó với tình trạng hút thuốc điện tử ở giới trẻ. Việt Nam nên xem xét bài học từ các quốc gia này khi quyết định cấm hay quản lý các sản phẩm này.

Bên cạnh đó, bà Tan Yen Lian, Cán bộ Quản lý Thông tin và Dữ liệu của SEATCA cũng khuyến nghị Việt Nam cần bảo vệ bộ máy và các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá. "Tám quốc gia ASEAN có luật để bảo vệ các chính sách y tế công cộng của họ khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá. Việt Nam cũng nên xây dựng và thực hiện chính sách quốc gia về cách chính phủ tránh các tương tác không cần thiết với ngành công nghiệp thuốc lá", bà Tan Yen Lian nói.