Nhiều cách làm hay trong hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo ở miền núi Thanh Hóa

VHO - Từ những bản làng xa xôi ven sông Mã đến vùng biên giới heo hút, phong trào hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ gia đình chính sách và hộ còn khó khăn về nhà ở giai đoạn 2024-2025 ở Thanh Hóa đã lan tỏa mạnh mẽ, trở thành phong trào nghĩa tình sâu rộng, thấm đượm tinh thần sẻ chia và trách nhiệm cộng đồng.

Bằng sự chủ động, linh hoạt và sáng tạo của chính quyền cơ sở, hàng nghìn hộ nghèo, hộ chính sách đã có được mái nhà mới khang trang, mở ra hành trình “an cư lạc nghiệp”, góp phần hiện thực hóa mục tiêu giảm nghèo bền vững nơi miền sơn cước.

“Ứng vật liệu trước” – cách làm linh hoạt ở xã Phú Xuân

Nằm bên dòng sông Mã, xã Phú Xuân (Thanh Hoá) là địa phương có nhiều bản nằm sâu trong vùng ven sông, thường xuyên bị chia cắt mỗi mùa mưa lũ.

Địa hình cách trở, đời sống người dân còn nhiều khó khăn khiến việc triển khai chương trình hỗ trợ nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU gặp không ít trở ngại.

Theo khảo sát, nhiều hộ trong xã đã có quyết định hỗ trợ xây dựng hoặc sửa chữa nhà, song phần lớn đều thiếu vốn đối ứng, khiến tiến độ thi công bị đình trệ.

Trước thực tế đó, cấp ủy, chính quyền xã đã thống nhất áp dụng phương án “ứng trước vật liệu xây dựng” cho các hộ nghèo, một sáng kiến được đánh giá rất sáng tạo và nhân văn.

Các đại lý, cửa hàng vật liệu xây dựng trên địa bàn được vận động cùng đồng hành với chính quyền, cung cấp vật tư trước cho người dân, dựa trên sự bảo lãnh của xã.

Sau khi công trình hoàn thành và người dân nhận được kinh phí hỗ trợ từ nguồn Chỉ thị 22, họ sẽ hoàn trả lại số tiền vật liệu đã tạm ứng.

Ông Hà Văn Đông, hộ dân ở bản Bá, vừa dọn về ngôi nhà mới rộng hơn 60m², có hai phòng ngủ, một phòng khách và bếp. Nhớ lại những ngày gian khó, ông xúc động kể:

“Trước kia, nhà tôi chỉ là căn chòi dựng tạm bên sông Mã, mùa nắng thì nóng, mưa thì dột, bão đến lại phải chạy sang nhà họ hàng ở nhờ. Khi được xét hỗ trợ xây nhà, tôi mừng lắm nhưng chẳng có tiền đối ứng. Nhờ xã đứng ra bảo lãnh cho ứng vật liệu, bà con giúp đỡ ngày công, sau hơn một tháng thi công, nhà mới đã hoàn thành. Giờ vợ chồng con cái tôi yên tâm rồi.”

Theo lãnh đạo UBND xã Phú Xuân, mô hình “ứng trước vật liệu xây dựng” không chỉ tháo gỡ khó khăn trước mắt cho người dân mà còn giúp đẩy nhanh tiến độ chương trình hỗ trợ nhà ở. “Quan trọng hơn, nó tạo được niềm tin của người dân vào chính quyền, lan tỏa tinh thần đoàn kết và sự sẻ chia trong cộng đồng”, lãnh đạo UBND xã Phú Xuân nói.

Nghĩa tình quân dân nơi biên giới Trung Lý

Nếu Phú Xuân có mô hình ứng vốn vật tư thì ở xã Trung Lý, cách làm lại dựa trên tinh thần “quân dân đồng lòng”. Đây là một trong những xã biên giới xa xôi nhất của Thanh Hóa, với nhiều bản vùng sâu như Tà Cóm, Pa Búa, Cá Giáng, Cánh Cộng…

Địa hình hiểm trở khiến chi phí vận chuyển vật liệu tăng cao gấp nhiều lần. Một viên gạch vận chuyển vào bản có giá tới 2.500 đồng, mỗi mét khối cát lên đến 600.000 đồng, xi măng hơn 1.600 đồng/kg, cộng thêm nhân công khoảng 1,2 triệu đồng/m², vượt quá khả năng chi trả của hộ nghèo.

Trước thực tế đó, Đồn Biên phòng Trung Lý cùng Đoàn thanh niên xã đã huy động hàng trăm lượt cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên tham gia hỗ trợ ngày công, san nền, dựng nhà, vận chuyển vật liệu giúp dân.

Thiếu tá Quản Đình Thao, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Trung Lý, chia sẻ: “Chúng tôi xem đây không chỉ là nhiệm vụ chính trị mà còn là nghĩa vụ thiêng liêng của người lính biên cương. Đồng hành cùng dân dựng nhà, giữ bản cũng là giữ lòng dân, giữ vững thế trận lòng dân nơi biên giới.”

Gia đình ông Lương Văn Hồn ở bản Táo là một trong những hộ được hưởng lợi từ cách làm này. Ông Hồn cho biết: “Nếu không có bộ đội biên phòng và đoàn viên thanh niên giúp sức, gia đình tôi khó có thể hoàn thiện căn nhà. Nhờ được hỗ trợ ngày công, chúng tôi tiết kiệm được hàng chục triệu đồng, căn nhà mới 150 triệu đồng giờ sắp hoàn thiện, vững chãi và ấm áp nghĩa tình.”

Theo lãnh đạo UBND xã Trung Lý, đến nay toàn xã đã hoàn thành 121 căn nhà theo Chỉ thị 22, nhiều hộ nghèo được đón Tết trong ngôi nhà mới. “Mỗi ngôi nhà là một minh chứng cho tình quân dân gắn bó, cho sức mạnh đoàn kết và sự quan tâm của Đảng, Nhà nước với đồng bào vùng biên”, lãnh đạo UBND xã Trung Lý nhấn mạnh.

Từ chủ trương đúng đắn đến kết quả vượt kỳ vọng

Theo thống kê, toàn tỉnh Thanh Hóa có 14.780 hộ nghèo, hộ chính sách, hộ khó khăn có nhu cầu được hỗ trợ cải thiện nhà ở trong hai năm 2024-2025.

Ngay sau khi ban hành Chỉ thị số 22-CT/TU, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã phát động cuộc vận động rộng khắp, huy động cả hệ thống chính trị và toàn xã hội cùng vào cuộc.

Kết quả, đến tháng 8.2025, Thanh Hóa đã huy động được hơn 1.230 tỉ đồng, cùng với ngân sách nhà nước, bảo đảm định mức hỗ trợ 80 triệu đồng/hộ xây mới, 40 triệu đồng/hộ sửa chữa nhà ở.

Đặc biệt, toàn tỉnh đã hoàn thành hỗ trợ xây dựng, sửa chữa 14.780 căn nhà, vượt kế hoạch và về đích sớm 2 tháng so với mục tiêu đề ra.

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết chương trình “Xóa nhà tạm, nhà dột nát” ngày 18.8, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh khẳng định: “Đây không chỉ là thành quả vật chất, mà còn là thành quả tinh thần, thể hiện sức mạnh đoàn kết, tính nhân văn và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị đối với Nhân dân.”

Ông yêu cầu các cấp ủy, chính quyền tiếp tục coi việc xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên và lâu dài; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, huy động sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, cá nhân hảo tâm để phong trào lan tỏa sâu rộng hơn nữa.

Cùng với đó, Thanh Hóa cũng chú trọng tạo sinh kế, việc làm, hỗ trợ hộ nghèo sau khi được xây nhà mới để tránh tâm lý trông chờ, ỷ lại. Nhiều địa phương đang triển khai mô hình gắn hỗ trợ nhà ở với phát triển sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt, giúp người dân có thu nhập ổn định, từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.