Nguyên nhân âm thầm gây mất ngủ ở người cao tuổi

VHO - Rối loạn tiểu tiện về đêm là nguyên nhân mất ngủ phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ ở người cao tuổi. Nhiều người dù đi ngủ sớm vẫn phải thức giấc nhiều lần để đi tiểu, khiến giấc ngủ bị chia cắt, chập chờn và mệt mỏi kéo dài.

Khi giấc ngủ bị “đánh thức”

Ở người lớn tuổi, khả năng dự trữ nước tiểu của bàng quang suy giảm, trong khi cơ chế kiểm soát tiểu tiện cũng không còn linh hoạt như trước. Hiện tượng tiểu đêm (nocturia) – phải thức dậy từ hai lần trở lên để đi tiểu xuất hiện ngày càng nhiều theo tuổi tác.

Không chỉ đơn thuần gây phiền toái, mỗi lần thức giấc đều làm gián đoạn chu kỳ ngủ sâu. Người cao tuổi vốn đã ít thời gian ngủ sâu hơn người trẻ, nên những lần thức dậy lặp lại khiến họ khó quay lại giấc ngủ, dễ tỉnh hẳn, trằn trọc đến sáng.

Những nguyên nhân và hệ lụy thường gặp

Rối loạn tiểu tiện ở người cao tuổi có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Ở nam giới, phì đại tuyến tiền liệt là nguyên nhân phổ biến, gây tiểu khó, tiểu không hết, tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm. Ở nữ giới, suy yếu cơ sàn chậu sau sinh nở hoặc do lão hóa làm tăng nguy cơ tiểu gấp, tiểu són.

Bên cạnh đó, nhiều bệnh mạn tính thường gặp ở tuổi già như đái tháo đường, suy tim, bệnh thận mạn hay tăng huyết áp cũng ảnh hưởng đến chức năng bài tiết nước tiểu. Việc sử dụng thuốc lợi tiểu, thuốc tim mạch hoặc uống nhiều nước vào buổi tối càng làm tình trạng tiểu đêm trở nên trầm trọng hơn.

Việc phải thức dậy đi tiểu nhiều lần khiến người cao tuổi không chỉ thiếu ngủ mà còn đối mặt với nhiều hệ lụy khác. Giấc ngủ kém chất lượng làm tăng cảm giác mệt mỏi ban ngày, giảm khả năng tập trung, dễ cáu gắt và suy giảm trí nhớ.

Đáng lo ngại hơn, việc rời giường ban đêm trong trạng thái buồn ngủ làm tăng nguy cơ té ngã, một trong những tai nạn nguy hiểm nhất đối với người cao tuổi, có thể dẫn đến gãy xương, giảm khả năng vận động lâu dài.

Cách cải thiện tình trạng tiểu đêm

Việc cải thiện rối loạn tiểu tiện và giấc ngủ cần bắt đầu từ những điều chỉnh đơn giản trong sinh hoạt hằng ngày. Người cao tuổi nên hạn chế uống nhiều nước sau bữa tối, đặc biệt là các loại đồ uống có tính lợi tiểu như trà, cà phê. Thói quen đi tiểu trước khi ngủ cũng giúp giảm số lần thức dậy ban đêm.

Không gian phòng ngủ cần đủ ánh sáng dẫn đường, sàn nhà khô ráo, hạn chế chướng ngại vật để giảm nguy cơ té ngã khi phải đi vệ sinh ban đêm. Đồng thời, việc duy trì giờ ngủ – thức đều đặn giúp cơ thể hình thành nhịp sinh học ổn định hơn.

Quan trọng hơn, nếu tình trạng tiểu đêm kéo dài, kèm theo tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu không tự chủ hoặc mất ngủ nghiêm trọng, người cao tuổi nên đi khám để được xác định nguyên nhân cụ thể.

Điều trị đúng bệnh nền, từ tuyến tiền liệt, bàng quang đến tim mạch, nội tiết, không chỉ giúp cải thiện tiểu tiện mà còn trả lại giấc ngủ trọn vẹn hơn.