Không thể “qua mặt” camera AI giao thông

VHO - Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho biết, từ 12h ngày 24.11 đến 12h ngày 25.11, hệ thống camera AI được lắp thí điểm tại một số nút giao và tuyến đường ở Hà Nội, đã ghi nhận nhiều vi phạm trật tự an toàn giao thông, lỗi nhiều nhất là vượt đèn đỏ, không thắt dây an toàn, không đội mũ bảo hiểm…

 Toàn bộ trường hợp vi phạm được phát hiện qua camera AI đã được chuyển đến Công an TP Hà Nội và cơ quan chức năng thực hiện thủ tục xử lý theo quy định, đồng thời công bố rộng rãi danh sách phương tiện bị phạt nguội. So với trước thời điểm chưa lắp đặt thí điểm camera AI, tình trạng vi phạm giao thông đang giảm dần, ý thức người tham gia giao thông có chuyển biến.

“Mắt thần” soi vi phạm

Cơ quan chức năng đã tổ chức lắp đặt nhiều cột gắn camera AI giao thông, và dự kiến sẽ có gần 1.900 camera được lắp đặt, hoàn thiện vào trung tuần tháng 12.2025. Những camera AI được lắp đặt đã trở thành “mắt thần” giám sát hành vi tham gia giao thông. Không còn là những thiết bị ghi hình thụ động, hệ thống này sử dụng trí tuệ nhân tạo để nhận diện vi phạm thời gian thực, từ vượt đèn đỏ đến đi ngược chiều hay lấn làn. Sau một thời gian triển khai thí điểm, dữ liệu thống kê từ Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) cho thấy đã giảm đáng kể hành vi vi phạm.

Vừa lên xe taxi công nghệ để di chuyển từ Giảng Võ sang Gia Lâm (Hà Nội), tài xế tên Ngọc nhắc nhở: “Chú vui lòng thắt dây an toàn. Nếu chú không thắt cháu không dám chạy vì hiện camera AI bắt lỗi rất nhanh. Cách đây mấy hôm cháu đã nhận “án phạt” vì để khách không thắt dây an toàn”.

Không chỉ tài xế Ngọc, hiện rất nhiều lái xe taxi khác đều rất để ý việc thắt dây an toàn. Theo họ, chỉ cần sơ sẩy hoặc không chú ý, “mắt thần” sẽ phát hiện và bị xử lý vi phạm. Thời gian qua, tại một số nút giao thông lắp đặt camera AI, người tham gia giao thông đã nâng cao ý thức, chấp hành nghiêm túc tín hiệu và hiệu lệnh.

Theo quan sát trong hai giờ từ 7h đến 9h sáng, tại nút giao thông Ngã Tư Sở chỉ ghi nhận vỏn vẹn ba trường hợp vượt đèn đỏ, so với con số trung bình 15-20 lần mỗi giờ trước khi camera AI được lắp.

Dữ liệu thống kê từ Cục CSGT khẳng định sự chuyển biến này. Trong giai đoạn thí điểm từ ngày 1.9 đến 27.10, tại nút giao Phạm Văn Bạch - Hoàng Quán Chi (Cầu Giấy), camera AI đã phát hiện tổng cộng 14.087 vi phạm, bao gồm 6.733 trường hợp không đội mũ bảo hiểm, 7.264 trường hợp vượt đèn đỏ và 90 trường hợp đi ngược chiều.

So với dữ liệu cùng kỳ năm 2024 (trước khi lắp camera AI), số vi phạm vượt đèn đỏ tại khu vực này đã giảm khoảng 40%, từ trung bình 12.000 trường hợp/tháng xuống còn 7.264 trong gần hai tháng thí điểm. Tương tự, hành vi đi ngược chiều trên đường một chiều như phố Hàng Bông cũng giảm đáng kể, từ hàng chục trường hợp mỗi ngày xuống còn lẻ tẻ vài lần, theo báo cáo của Phòng CSGT Công an Hà Nội.

“Tuân thủ để an toàn”

Sự thay đổi này không phải ngẫu nhiên. Việc áp dụng camera AI đã tạo ra “hiệu ứng dè chừng” rõ rệt. Hệ thống không chỉ ghi hình mà còn phân tích biển số xe, khuôn mặt và hành vi ngay lập tức, gửi thông báo phạt về tài khoản liên kết qua ứng dụng VNeID.

“Mọi người giờ như có “người giám sát” vô hình trên đầu”, một tài xế xe ôm công nghệ chia sẻ khi dừng xe chờ đèn xanh. Sự lan tỏa của thông tin về camera AI trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok và Zalo Groups đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng. Những video clip “bắt quả tang” vi phạm được CSGT chia sẻ nhanh chóng đạt hàng nghìn lượt xem, kèm theo thông điệp “Tuân thủ để an toàn”. Kết quả: Thái độ của người dân đã chuyển từ “thử thách may rủi” sang “chấp hành tự giác”.

Chị Nguyễn Thị Lan, 35 tuổi, nhân viên văn phòng tại Ba Đình, đưa con trai đi học bằng xe đạp điện chia sẻ: “Trước kia, thấy đèn vàng là lao luôn, vì nghĩ “ai mà phạt hết được”. Giờ thì khác hẳn. Camera AI ở khắp nơi, phạt tiền về tài khoản nhanh như chớp. Con tôi cũng học theo, giờ cả nhà đều dừng hẳn khi đèn đỏ. Giao thông giờ đông đúc mà trật tự hơn, đi làm đỡ stress lắm”.

Không chỉ phụ huynh, anh Trần Văn Minh, 28 tuổi, tài xế GrabBike tại khu vực Hoàn Kiếm cũng gật gù đồng tình khi đang chờ khách bên lề đường: “Làm shipper như tôi chạy deadline suốt, dễ bị cám dỗ vượt đèn lắm. Nhưng từ khi biết camera thông minh nhận diện cả tốc độ và biển số, tôi tự giác hơn. Hôm qua chạy qua Nguyễn Thái Học, thấy đông mà mọi người đều xếp hàng, không ai lợi dụng vắng vẻ để vượt ẩu nữa. Giờ cao điểm hay giờ vắng, giao thông đều “êm” hơn, khách cũng khen đường thoáng”.

Dù vậy, qua quan sát thực tế vẫn ghi nhận những trường hợp vi phạm. Vào khung giờ tan tầm, không khó để bắt gặp những phương tiện của shipper lao vút qua đèn đỏ với biển số bị dán đè bằng decal hoặc băng dính trắng mờ.

“Biết camera AI đọc biển, anh em dán tạm để né phạt thôi”, một shipper thừa nhận. Hành vi che biển ngày càng phổ biến khiến tỷ lệ nhận diện của hệ thống AI giảm xuống chỉ còn 70-80% khi biển số bị làm mờ hoặc che khuất, theo cán bộ CSGT. Thống kê từ tháng 9.2025 cho thấy, trong 1.798 vi phạm ghi nhận chỉ trong nửa ngày đầu thí điểm tại Phạm Văn Bạch, có 343 trường hợp không đội mũ bảo hiểm, nhiều trong số đó liên quan đến nhóm trẻ.

Sau thời gian ngắn thí điểm “lắp đặt mắt thần”, giao thông Hà Nội đang có sự chuyển biến tích cực rõ rệt: Từ con số giảm vi phạm trung bình 30-40% đến nụ cười hài lòng của người dân. Việc phổ biến thông tin qua mạng xã hội đã biến camera AI thành “người bạn đồng hành” của ý thức cộng đồng.