Dấu hỏi về tính pháp lý trong đấu giá khoáng sản tại Quảng Ngãi

VHO - 15 mỏ khoáng sản chuẩn bị được đấu giá tại phía Tây Quảng Ngãi (Kon Tum cũ) với tổng tiền cấp quyền ước 10 tỉ đồng. Thế nhưng, thay vì tuân thủ Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 vừa có hiệu lực, đơn vị tổ chức lại phát hành hồ sơ theo luật cũ. Sự “chệch luật” này không chỉ khiến doanh nghiệp hoang mang, mà còn đặt chính quyền trước bài toán trách nhiệm pháp lý.

Áp dụng văn bản cũ trong khi Luật mới đã có hiệu lực

Ngày 29.7.2025, Công ty Đấu giá hợp danh Tây Nguyên Kon Tum phát hành Thông báo số 256 về việc bán đấu giá quyền khai thác 15 khu vực khoáng sản chưa thăm dò (8 khu vực cát, 3 khu vực đá và 4 khu vực đất làm vật liệu xây dựng thông thường) trên địa bàn tỉnh Kon Tum cũ (nay thuộc phía Tây tỉnh Quảng Ngãi).

Tổng giá trị tiền cấp quyền ước khoảng 10 tỉ đồng, tiền đặt trước khoảng 2 tỉ đồng. Thời gian niêm yết, thông báo công khai kéo dài từ ngày 29.7 đến ngày 29.8.2025.

Tuy nhiên, ngay khi thông báo được ban hành, mới đây nhiều doanh nghiệp tham gia đấu giá đã bày tỏ lo ngại: bộ hồ sơ mời đấu giá vẫn sử dụng mẫu biểu, quy định cũ theo Luật Khoáng sản năm 2010, trong khi Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 đã có hiệu lực từ ngày 1.7.2025, cùng với Nghị định 193/2025/NĐ-CP và Thông tư 38/2025/TT-BNNMT hướng dẫn thi hành.

Ông C., giám đốc một doanh nghiệp xin giấu tên, chia sẻ: “Đây là lần thứ hai chúng tôi mua hồ sơ để tham gia đấu giá mỏ khoáng sản ở Kon Tum cũ. Lần trước, sau sáp nhập, cũng bị dừng giữa chừng để kiện toàn tổ chấm hồ sơ. Lần này, sau khi nộp hồ sơ mới phát hiện toàn bộ mẫu biểu, điều kiện vẫn áp dụng theo Luật Khoáng sản 2010.

Trong khi đó, từ tháng 7.2025, Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 và Thông tư 38 đã có hiệu lực. Nếu cứ tiến hành, liệu kết quả đấu giá có bị hủy sau này không? Nếu vậy thì doanh nghiệp vừa mất chi phí, vừa mất thời gian, còn Nhà nước cũng bị thiệt hại”.

Có dấu hiệu vi phạm trình tự, thủ tục đấu giá khoáng sản

Trao đổi với phóng viên Văn Hóa, Luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn cho biết:  Thông báo đấu giá được ban hành ngày 29.7.2025, tức sau khi Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 có hiệu lực.

Theo khoản 12 điều 111 của luật này, mọi trường hợp chưa niêm yết, thông báo công khai thì phải áp dụng quy định mới.

Nếu hồ sơ mời đấu giá vẫn dựa vào biểu mẫu cũ, thì về hình thức đã sai. Về nội dung cũng có nhiều điểm khác biệt. Ví dụ, theo Nghị định 10/2025/NĐ-CP (hướng dẫn Luật Khoáng sản 2010), quy định tiền đặt trước chỉ từ 5–20% giá trị quyền khai thác.

Nhưng Nghị định 193/2025/NĐ-CP (hướng dẫn Luật Địa chất Khoáng sản 2024) đã nâng mức lên 10–30%, thậm chí 20–50% đối với cát, sỏi lòng sông. Đây là thay đổi cơ bản, không thể áp dụng theo quy định cũ.

“Như vậy, phản ánh của doanh nghiệp là có cơ sở. Việc tổ chức bán hồ sơ theo luật cũ khi luật mới đã có hiệu lực là vi phạm trình tự, thủ tục đấu giá khoáng sản”, luật sư Tuấn nhấn mạnh.

Theo Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, kết quả trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản có thể bị hủy nếu vi phạm quy định về bán hồ sơ hoặc quy trình đấu giá.

Luật Đấu giá tài sản cũng quy định rõ: hợp đồng dịch vụ đấu giá có thể bị hủy nếu tổ chức đấu giá “thực hiện không đúng quy định về bán hồ sơ mời tham gia đấu giá”.

Điều này đồng nghĩa, ngay cả khi phiên đấu giá diễn ra và có kết quả, quyết định phê duyệt trúng đấu giá vẫn có thể bị vô hiệu nếu cơ quan thanh tra, kiểm toán phát hiện sai phạm. Khi đó, hậu quả không chỉ là doanh nghiệp thiệt hại chi phí, mà Nhà nước cũng mất thời gian, công sức và nguồn lực quản lý.

Luật sư Tuấn phân tích thêm, trong trường hợp này người có tài sản đấu giá (ở đây là UBND tỉnh Quảng Ngãi) và Hội đồng đấu giá tài sản có quyền yêu cầu Đấu giá viên dừng hoặc hủy cuộc đấu giá nếu phát hiện sai phạm.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có quyền khiếu nại, kiến nghị ngay từ bây giờ theo Luật Đấu giá tài sản 2016 (sửa đổi 2024). Trong thời hạn 30 ngày, cơ quan có thẩm quyền phải giải quyết khiếu nại; nếu không, doanh nghiệp có thể khởi kiện ra tòa.

Nếu vẫn tổ chức đấu giá theo quy định cũ, khi cơ quan thanh tra hoặc kiểm toán vào cuộc, tùy tính chất và mức độ, cá nhân hoặc tổ chức liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm. Có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây thiệt hại.

Trao đổi với phóng viên qua điện thoại, ông Võ Minh Vương, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đã nắm được sự việc trong sáng nay (18.8) và sẽ cho kiểm tra lại toàn bộ quy trình rồi thông báo kết quả lại cho PV.

Rõ ràng, việc Công ty Đấu giá hợp danh Tây Nguyên Kon Tum phát hành hồ sơ theo Luật Khoáng sản 2010 trong khi luật mới đã có hiệu lực là sai sót nghiêm trọng về cả hình thức lẫn nội dung. Điều này đặt ra dấu hỏi lớn về tính pháp lý của quy trình đấu giá và rủi ro hậu quả cho cả doanh nghiệp lẫn Nhà nước.

Thiết nghĩ, UBND tỉnh Quảng Ngãi và các cơ quan có thẩm quyền cần sớm vào cuộc để rà soát, tổ chức lại cuộc đấu giá này theo đúng quy định của Luật Địa chất và Khoáng sản 2024. Đây là giải pháp cần thiết để bảo đảm tính hợp pháp, minh bạch, tránh tranh chấp và khiếu kiện phức tạp sau này.

Trước đó, ngày 9.7.2025, Báo Văn Hóa đã đăng tải bài viết Quảng Ngãi: Doanh nghiệp phản ánh dấu hiệu sai phạm trong đấu giá khai thác khoáng sản, phản ánh việc doanh nghiệp tố Công ty Đấu giá hợp danh Tây Nguyên Kon Tum có dấu hiệu sai phạm trong quá trình tổ chức đấu giá khoáng sản, như tiếp nhận phiếu trả giá không đúng quy định và đưa ra yêu cầu vượt thẩm quyền.