Báo động giải quyết khẩn cấp

VHO - Liên Hợp Quốc mới đây đã cảnh báo cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa toàn cầu, kêu gọi các nước khẩn trương hành động ngăn chặn thảm họa môi trường.

Đàm phán thỏa thuận nhựa toàn cầu 

Từ ngày 5-14.8, phiên họp của Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC) về thỏa thuận nhựa toàn cầu chính thức diễn ra tại Geneva (Thụy Sĩ). 

Giai đoạn hai phiên đàm phán thứ 5 của Ủy ban đàm phán liên chính phủ về thỏa thuận nhựa toàn cầu (INC-5.2) đã khai mạc vào ngày 5.8 nhằm đạt được mục tiêu về Hiệp ước nhựa toàn cầu. 

Cuộc họp lần này được xem là “cơ hội cuối cùng” đi đến thống nhất về khuôn khổ pháp lý đủ mạnh, ngăn chặn cuộc khủng hoảng nhựa đang hiện hữu, lan rộng và hủy hoại từng ngày trên phạm vi toàn cầu.

Ngay trong buổi đầu tiên của vòng đàm phán, Chủ tịch Ủy ban đàm phán liên chính phủ về ô nhiễm nhựa của Liên hợp quốc Ecuador Luis Vayas Valdivieso đã nhấn mạnh các quốc gia cần tăng cường hành động và giải quyết cuộc khủng hoảng nhựa toàn cầu. 

“Chúng ta đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhựa vô cùng nghiêm trọng”, ông Valdivieso nói tại INC-5.2.

Nếu Hiệp ước nhựa đạt được tại vòng đàm phán trong những ngày tới, thế giới sẽ đánh dấu bước ngoặt trong lộ trình cắt giảm sản lượng nhựa toàn cầu.

Trước đó, vòng đàm phán tháng 11.2024 tại Busan (Hàn Quốc) đã không đạt được thoả thuận giữa các  quốc gia tham gia vòng đàm phán. 

Mỹ, dưới thời cả Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Donald Trump, đều ủng hộ một hiệp ước có mức độ tham vọng thấp hơn, không bao gồm cắt giảm sản lượng.

Đe doạ sức khoẻ và kinh tế toàn cầu

Vào đầu tháng 8, một báo cáo mới nhất cảnh báo thế giới đối mặt với “cuộc khủng hoảng nhựa nghiêm trọng”, gây thiệt hại ít nhất 1.500 tỷ USD mỗi năm cho kinh tế toàn cầu và đe dọa sức khỏe con người ngay từ khi còn trong bụng mẹ cho đến tuổi già.

Sản lượng nhựa đã tăng hơn 200 lần kể từ năm 1950 và dự kiến gần gấp ba lần vào năm 2060, chủ yếu do nhu cầu đối với sản phẩm nhựa dùng một lần. 

Sản xuất nhựa được dự báo tăng gấp 3 lần vào năm 2050. Bên cạnh đó, các nghiên cứu khoa học cũng phát hiện hạt vi nhựa trong không khí, nông sản tươi, thậm chí là sữa mẹ.

Trong báo cáo năm 2023 của chương trình môi trường Liên hợp quốc, các hóa chất đáng lo ngại trong nhựa gồm hơn 3.200 loại, trong đó phụ nữ và trẻ em dễ bị phơi nhiễm. 

Tại Việt Nam, hệ sinh thái biển cũng bị đe dọa, kéo theo ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của hàng triệu người dân ven biển...

Trước vấn đề hiện hữu về ô nhiễm nhựa, vào năm 2020, Việt Nam đã thành lập Chương trình đối tác hành động Quốc gia về nhựa (NPAP) trên cơ sở thỏa thuận hợp tác giữa Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) và Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN&MT).

Đây là nền tảng đối tác đa phương, đa chủ thể được chính phủ thiết lập, cho phép thực hiện hợp tác giữa chính phủ và đối tác quốc gia quan trọng khác để chuyển những cam kết về rác thải nhựa và ô nhiễm nhựa thành hành động cụ thể trong thời gian dài. 

Song song với đó, Việt Nam cũng thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm quản lý, xử lý chất thải nhựa, biến thách thức nhựa thành cơ hội trên cơ sở phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức ứng dụng công nghệ cao, qua đó đóng góp vào nỗ lực chung toàn cầu.

Giờ đây, không chỉ riêng Việt Nam, cuộc khủng hoảng nhựa đang là thách thức đe doạ trên khắp thế giới.

Điều đáng nói, dù đã có hàng chục hiệp ước môi trường quốc tế, nhưng lại chưa từng có một hiệp định nào thực sự ràng buộc được các quốc gia về giới hạn sản xuất nhựa nguyên sinh – nguyên nhân gây ra ô nhiễm đang diễn ra.

Dù tiến trình đàm phán Hiệp ước nhựa toàn cầu được khởi động từ năm 2022, đã trải qua bốn vòng thương lượng căng thẳng tại Uruguay, Paris (Pháp), Nairobi (Kenya) và Busan (Hàn Quốc) nhưng thế giới vẫn chưa tiến gần đến đồng thuận thực chất.

Với tham vọng mang đến cái kết tốt đẹp lần này, nếu thành công, Hiệp ước toàn cầu về nhựa tại Geneva lần này sẽ là văn kiện quốc tế ràng buộc pháp lý, đặt ra mục tiêu giảm và loại bỏ lượng nhựa thải ra môi trường, bao gồm khoảng 11 triệu tấn nhựa bị đổ xuống đại dương mỗi năm.