Tuyên truyền, phổ biến pháp luật sinh động, gần gũi cho người dân biên giới

VHO - Chương trình tuyên truyền, phổ biến pháp luật đã mang pháp luật đến gần hơn với đồng bào vùng cao, giúp người dân không chỉ hiểu luật, sống đúng luật mà còn thay đổi nhận thức, dần từ bỏ những hủ tục lạc hậu như tảo hôn, hôn nhân cận huyết.

Pháp luật "gõ cửa" từng nhà

Những ngày cuối tháng 6, khi sương vẫn còn lẩn khuất trên những triền núi Pù Lôm, hàng trăm người dân tại xã Na Ngoi (huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) đã rảo bước từ tinh mơ đến tham dự buổi tuyên truyền pháp luật đặc biệt.

Không có bục phát biểu dài dòng, không có văn bản khô khan, nơi đây vang lên tiếng cười, tiếng vỡ òa, những ánh mắt trầm tư khi chứng kiến phiên tòa giả định tái hiện bằng các câu chuyện, một hình thức tuyên truyền mới mẻ, hiệu quả, giàu cảm xúc.

Chương trình tuyên truyền, phổ biến pháp luật do Ban Phụ nữ Quân đội, Cục Chính trị Quân khu 4, Báo Công lý, Tòa án Nhân dân Tối cao, Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 4 cùng nhiều đơn vị phối hợp thực hiện.

Hoạt động nhằm phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, hội viên phụ nữ và đồng bào các xã biên giới Nghệ An, nơi những thách thức về nhận thức pháp luật vẫn còn hiển hiện trong từng nếp nghĩ, thói quen.

Chương trình được tổ chức sinh động, có tiểu phẩm, có phiên tòa giả định, có hỏi – đáp, đối thoại trực tiếp giữa người dân và cán bộ pháp luật. 

Hiệu quả lan tỏa từ những mô hình sáng tạo

Một trong những điểm nhấn đặc biệt là mô hình “Phiên tòa giả định”. Tại Na Ngoi, câu chuyện bị cáo Phạm Xuân V. bạo hành vợ đến mức khiến chị phải cắt bỏ thận đã khiến nhiều người lặng người.

Phạm Xuân V. sau đó đã bị khởi tố, truy tố và đưa ra xét xử về tội “Cố ý gây thương tích” và phải lĩnh mức án 5 năm tù theo Điểm C, Khoản 3, Điều 134 Bộ luật Hình sự.

Phần diễn được lồng ghép dưới dạng kịch ngắn, sau đó là phần phân tích, trao đổi từ luật sư và cán bộ tòa án. Cách truyền đạt gần gũi, dễ hiểu khiến người dân không chỉ nhớ, mà còn thấm.

Bên cạnh đó, chương trình còn trình chiếu tiểu phẩm “Số phận buộc ràng”, phản ánh sâu sắc những hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết từ việc tước đoạt quyền học tập, tuổi thơ của trẻ em, đến nguy cơ kéo dài đói nghèo, bệnh tật qua nhiều thế hệ.

Thông qua tiểu phẩm, Ban Tổ chức gửi gắm thông điệp: Hãy nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết và cùng loại bỏ những hủ tục lạc hậu ra khỏi cộng đồng, để xây dựng cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc và văn minh hơn.

Chị Xồng Y Dở, người dân xã Na Ngoi chia sẻ: “Lần đầu tiên tôi được xem tòa xử như vậy. Không bị ép phải nghe, mà mình tự muốn nghe, muốn hiểu. Pháp luật là để bảo vệ mình, tôi nhận ra điều đó sau chương trình.”

Không khí của phiên tòa không căng thẳng, mà là một không gian mở nơi pháp luật được "gỡ rối" bằng chính ngôn ngữ của người dân, bằng ví dụ từ đời sống thật.

Từ một phiên tòa giả định, nhiều câu hỏi thực tế được nêu ra – từ quyền lợi phụ nữ trong hôn nhân, cách xử lý khi bị bạo hành, cho đến nhận thức về hôn nhân cận huyết thống, tảo hôn.

Không chỉ dừng lại ở Na Ngoi, mô hình tuyên truyền này đang được nhân rộng tại nhiều xã vùng cao như Tri Lễ (Quế Phong), Tam Hợp và Yên Tĩnh (Tương Dương), nơi tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết vẫn là những nỗi lo âm ỉ.

Theo số liệu từ Phòng Tư pháp huyện Quế Phong, trong năm 2021 địa phương ghi nhận 25 trường hợp tảo hôn, giảm xuống còn 8 trường hợp vào năm 2022.

Đặc biệt, từ năm 2023 đến nay các xã vùng cao như Tri Lễ, Nậm Giải, Hạnh Dịch không còn xảy ra tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết nhờ hiệu quả từ các mô hình tuyên truyền pháp luật sáng tạo như “phiên tòa giả định”, tiểu phẩm pháp luật.

Cán bộ tư pháp xã Tri Lễ khẳng định: “Xưa nói luật là dân lảng. Giờ thì khác, dân xin thêm chương trình để xem, để học. Họ kể lại cho nhau nghe, rút kinh nghiệm và thay đổi. Đó là điều quý giá nhất".

Không chỉ đơn thuần là tuyên truyền, chương trình còn là dịp để sẻ chia khó khăn. Hơn 100 phần quà đã được trao cho gia đình chính sách, phụ nữ nghèo, học sinh vượt khó, như một cách bồi đắp thêm niềm tin và sự gắn kết nơi phên dậu Tổ quốc.

Đại diện Cục Chính trị Quân khu 4 chia sẻ: “Mỗi món quà, dù nhỏ, là sự gắn kết giữa lực lượng vũ trang với đồng bào. Chúng tôi không chỉ mang pháp luật đến, mà còn mang theo cả tình cảm và trách nhiệm.

Chương trình đang từng bước tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức, hành vi của người dân, đặc biệt là phụ nữ và thanh niên dân tộc thiểu số. Không chỉ hiểu pháp luật, họ đang học cách vận dụng luật để bảo vệ mình và người thân".