Sân khấu hóa nghi lễ cấp sắc của người Dao

VHO - Trung tâm Văn hóa Truyền thông và thể thao huyện Yên Sơn (Tuyên Quang) phối hợp với UBND xã Tân Tiến tổ chức phục dựng nghi lễ cấp sắc, mô hình văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số, mô hình di sản kết nối các hành trình du lịch dân tộc Dao Thanh y, thôn 4, xã Tân Tiến.

 Chương tình cũng đồng thời triển khai thực hiện hiệu quả Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” trên địa bàn huyện Yên Sơn.

Qua đó truyền dạy sân khấu hóa nghi lễ cấp sắc và cách dàn dựng chương trình biểu diễn phục vụ khách du lịch cho thành viên CLB Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc Dao Thanh y, thôn 4.

Lễ cấp sắc là một trong những nghi lễ độc đáo và được lưu truyền từ nhiều đời nay trong cộng đồng dân tộc Dao nói chung, dân tộc Dao Thanh y thôn 4, xã Tân Tiến nói riêng.

Người đàn ông Dao trải qua lễ cấp sắc đánh dấu sự trưởng thành cũng như sự thừa nhận của cộng đồng về người được cấp sắc, trong lễ cấp sắc, người thụ lễ được đổi tên (đặt pháp danh - tên âm), được học những giáo lý vềđạo đức, vềnhân sinh quan.

Sau khi trải qua lễ này, người đàn ông Dao được công nhận là con cháu Bàn Vương, được cấp âm binh, được trao quyền làm thầy và được thờ cúng tổ tiên. Phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Dao, thể hiện qua các điệu múa, ngân thơ páo dung, tranh vẽ, hình cắt giấy…

Lễ cấp sắc có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần, tín ngưỡng của đồng bào Dao, giúp họcó thêm sức mạnh tinh thần vượt qua khó khăn trong cuộc sống, hướng tới điều tốt đẹp trong tương lai.

Lễ cấp sắc của người Dao Thanh y, thôn 4, xãTân Tiến thường được tổ chức vào dịp cuối năm hoặc đầu xuân. Lễ sẽ thực hiện với nhiều bước như: Chuẩn bị, khai đàn, đặt tên âm, khao quân, tạ ơn tổ tiên và thần linh...

Sau lễ cấp sắc tất cả thành viên dự buổi lễ sẽ được thụ lộc và cùng nhau quây quần bên mâm cỗ ấm cúng mà gia đình đã chuẩn bị. Lễ cấp sắc có thể làm cho một người cũng có thể làm cho nhiều người nhưng thường thì không quá 7 người.

Tiến trình của một lễ cấp sắc được thực hiện như sau: Gia chủ mang lễ vật đến nhà thầy cả báo cáo và xin phép, thầy mo mang lễ ra miếu thờ thổ địa của bản để cúng cầu xin, gia chủ xem ngày tổ chức, thầy cúng đến nhà gia chủ chuẩn bị nghi lễ, thầy cả thực hành các nghi lễ chính.

Trong quá trình thực hành lễ cấp sắc, thầy cúng sử dụng một số nhạc cụ, đạo cụ trong một số nghi lễ nhất định. Ngoài trang phục của thầy cúng và con thầy, không thể thiếu tranh thờ, sách cúng, vải trắng, thanh âm dương, dấu gỗ, gậy tầm xích, đèn, nến. Nhạc cụ gồm có trống, thanh la, nạo bạt, chiêng, tù và, chuông.

Lễ cấp sắc phản ánh một tập quán xã hội, không chỉ là sự kiện quan trọng của một gia đình, dòng họ, mà là sự kiện của cả cộng đồng người Dao. Thông qua lễ cấp sắc, các thành viên trong mỗi dòng họ, mỗi cộng đồng Dao có dịp nghe lại lịch sử của gia đình, dòng tộc, hiểu hơn về nguồn cội, ghi nhớ công ơn tổ tiên, cha ông từ đó tự điều chỉnh mình, sống sao cho xứng đáng với tổ tiên, dòng tộc.

Lễ cấp sắc chính là sự tích hợp những giá trị văn hóa nghệ thuật đặc trưng của người Dao, tiêu biểu là nghệ thuật tạo hình, nghệ thuật biểu diễn cộng với không gian hành lễ mang đậm màu sắc tâm linh.

Lễ cấp sắc dân tộc Dao có giá trị ở khía cạnh văn hóa, nghệ thuật, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Dao. Với những điệu múa, bài dân ca được lưu truyền nhiều đời nay, nghệ thuật biểu diễn là một trong những bản sắc văn hóa đậm đà của dân tộc Dao.

Lễ cấp sắc của người Dao thể hiện khát vọng của đồng bào về một cuộc sống sung túc, ấm no và hạnh phúc, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng. Đặc biệt, lễ cấp sắc chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc thông qua các điều giáo huấn ghi trong cấp sắc cho người thụ lễ tuyệt đối không làm việc ác, điều xấu.