Sắc màu văn hóa Khmer hòa nhịp cùng dòng chảy Nam Bộ

VHO - Giữa dòng chảy phát triển năng động của vùng Nam Bộ, Vĩnh Long vẫn giữ cho mình bản sắc riêng - nơi những giá trị văn hóa Khmer được tôn vinh, lan tỏa và hòa quyện cùng đời sống đương đại. Những lễ hội rộn ràng, âm vang tiếng trống Ghe ngo, điệu múa Apsara mềm mại, tiếng Đờn ca tài tử ngân dài bên Ao Bà Om… tất cả tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc của vùng đất giao thoa.

Chuỗi hoạt động kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23.11) và Tuần lễ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) chào mừng Lễ hội Ok Om Bok tỉnh Vĩnh Long năm 2025 diễn ra sôi nổi tại tỉnh Vĩnh Long, với nhiều hoạt động thưởng thức, trải nghiệm, hứa hẹn mang đến cho người dân và du khách không gian văn hóa đặc sắc, đậm dấu ấn Nam Bộ.

Tôn vinh giá trị văn hóa Khmer Nam Bộ

Theo ông Nguyễn Quỳnh Thiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long, sau khi sáp nhập địa giới hành chính của ba tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre và Trà Vinh, Vĩnh Long trở thành trung tâm chiến lược của vùng Nam Bộ - nơi hội tụ các tuyến giao thương quan trọng giữa TP.HCM và các tỉnh Tây Nam Bộ, đồng thời là vùng đất giàu tiềm năng phát triển toàn diện về kinh tế, văn hóa, du lịch và giao lưu quốc tế.

Vĩnh Long là vùng đất anh hùng, gắn liền với tên tuổi các bậc danh nhân như Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu, Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng, Anh hùng LLVTND Nguyễn Thị Định, Chị Út Tịch…; đồng thời là không gian kết tinh bản sắc văn hóa Nam Bộ. Toàn tỉnh hiện có 214 di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng, trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt, 45 di tích cấp quốc gia và 167 di tích cấp tỉnh. Những địa danh như Mộ và khu lưu niệm Nguyễn Đình Chiểu, Ao Bà Om, quần thể chùa Khmer ở Trà Vinh, Văn Thánh Miếu Vĩnh Long… là những biểu tượng tiêu biểu, phản ánh chiều sâu truyền thống của vùng đất.

Đặc biệt, Vĩnh Long còn là nơi lưu giữ và lan tỏa 19 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Nghề làm mão và mặt nạ của đồng bào Khmer Trà Vinh - một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc gắn với tín ngưỡng và sân khấu Rô băm - vừa được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định sức sống bền bỉ của văn hóa Khmer trong đời sống đương đại.

Từ hệ thống đình, chùa, miếu mạo, nhà cổ cho đến các làn điệu dân ca, Hát bội, Hát sắc bùa, Đờn ca tài tử hay các làng nghề thủ công truyền thống, Vĩnh Long tái hiện sinh động đời sống tinh thần, lao động và tín ngưỡng của người dân vùng sông nước.

Trong số đó, Lễ hội Ok Om Bok, hay còn gọi là lễ cúng trăng, là nét văn hóa tâm linh tiêu biểu, phản ánh triết lý sống hòa hợp với thiên nhiên của người Khmer. Diễn ra vào rằm tháng Mười âm lịch hằng năm, lễ hội là dịp cộng đồng tạ ơn thần Mặt trăng đã mang lại mùa màng bội thu, đồng thời gửi gắm ước vọng về cuộc sống ấm no, đoàn kết. Tiếng trống Ghe ngo, điệu múa dân gian, lời ca tạ ơn vang vọng trong ánh trăng dịu sáng đã trở thành biểu tượng của sự giao hòa, gắn kết và niềm tự hào văn hóa vùng Nam Bộ.

Quảng bá hình ảnh vùng đất hội tụ

Tuần lễ VHTTDL tỉnh Vĩnh Long với chủ đề Khám phá và trải nghiệm di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội Ok Om Bok đã trở thành không gian kết nối văn hóa - du lịch đặc sắc. Chuỗi hoạt động phong phú như không gian ẩm thực Nam Bộ; Hội chợ xúc tiến thương mại - sản phẩm công nghiệp nông thôn và OCOP; Hội thi trình diễn nhạc cụ truyền thống dân tộc Khmer; Triển lãm nghề và trang phục truyền thống Khmer; biểu diễn múa rối nước; Triển lãm du lịch Vĩnh Long - Vùng đất hội tụ - Một cung đường, ba điểm chạm... đã tạo nên bức tranh sống động về văn hóa và con người nơi đây.

Hoạt động famtrip khảo sát tuyến Chợ Dừa - Cồn Hô - Làng văn hóa du lịch Khmer Trà Vinh mở ra hướng kết nối mới giữa du lịch văn hóa và du lịch sinh thái, khuyến khích doanh nghiệp lữ hành xây dựng sản phẩm đặc trưng cho khu vực sông nước miền Tây. Cùng với đó, các hoạt động thể thao như đua xe đạp, mô tô, giải vô địch dưỡng sinh và gala quốc gia đã góp phần tạo nên bầu không khí sôi nổi, lan tỏa tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.

Tại Khu di tích danh lam thắng cảnh Ao Bà Om, Hội thi trình diễn nhạc cụ truyền thống dân tộc Khmer lần thứ I thu hút 12 đoàn nghệ thuật quần chúng từ nhiều địa phương, trường học trong tỉnh. Những tiết mục hòa tấu, độc tấu, tam tấu, tứ tấu thể hiện tình yêu quê hương, lòng biết ơn Đảng, Bác Hồ, đồng thời phản ánh đời sống văn hóa nơi cơ sở. Đây vừa là dịp tôn vinh âm nhạc dân gian Khmer, vừa góp phần khơi dậy niềm tự hào, củng cố sức sống cho các giá trị văn hóa truyền thống.

Trong không gian lễ hội, giải đua ghe ngo mở rộng trên sông Long Bình thu hút đông đảo người dân và du khách. Những nhịp trống, tiếng hò reo hòa cùng ánh trăng rằm đã tạo nên khung cảnh lễ hội đậm đà sắc màu sông nước Nam Bộ. Đêm Lễ hội Ok Om Bok, điểm nhấn của tuần lễ, tái hiện nghi thức cúng trăng và chương trình nghệ thuật dân gian truyền thống, gợi lên vẻ đẹp huyền ảo của Ao Bà Om - nơi hội tụ tinh hoa văn hóa Khmer qua bao thế hệ.

Cũng trong dịp này, Sở VHTTDL tỉnh tổ chức trưng bày hơn 250 hiện vật và 120 hình ảnh về di sản tiêu biểu của Vĩnh Long. Bảo tàng Vĩnh Long hiện lưu giữ hơn 48.000 hiện vật, phản ánh tiến trình lịch sử - văn hóa của tỉnh qua nhiều thời kỳ, trong đó có các bộ sưu tập nông cụ, tranh Phật trên vải, dụng cụ ăn trầu của người Kinh - Khmer và thư từ thời chiến, góp phần tái hiện chân thực đời sống tinh thần phong phú của cư dân Nam Bộ.

Theo ông Thạch Bồi, Phó Giám đốc Sở VHTTDL, hơn 2 thập kỷ qua, tỉnh đã không ngừng đầu tư bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa theo tinh thần Luật Di sản Văn hóa, gắn kết với phát triển du lịch cộng đồng. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Quỳnh Thiện khẳng định, Tuần lễ VHTTDL là dịp để quảng bá hình ảnh vùng đất hiền hòa, hiếu khách; nơi mỗi người dân Vĩnh Long trở thành “đại sứ văn hóa”, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn, đưa hình ảnh Vĩnh Long đến gần hơn với bạn bè trong nước và quốc tế.