Kỹ thuật đan mây, tre của người Thái ở Điện Biên là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Chiều 9.10, xã Nà Tấu, tỉnh Điện Biên đã tổ chức công bố, trao chứng nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia kỹ thuật đan mây, tre của người Thái tỉnh Điện Biên cho đại diện 31 xã, phường trên địa bàn đang lưu giữ và thực hành kỹ thuật đan mây, tre của người Thái.

Mây tre đan là nghề truyền thống của người Thái ở Điện Biên gắn bó từ lâu đời, được trao truyền, phát huy từ thế hệ này sang thế hệ khác đến ngày nay. Trong các gia đình người Thái ở Điện Biên có rất nhiều những vật dụng được đan lát thủ công. Các sản phẩm được làm ra rđa dạng, phong phú với nhiều nhóm sản phẩm đồ dùng trong các hoạt động tín ngưỡng, đồ dùng sinh hoạt gia đình, đồ dùng trong lao động sản xuất. Để làm được các sản phẩm mây tre đan truyền thống có chất lượng cao và đạt tính thẩm mỹ thì phải tuân thủ theo các quy trình rất khắt khe từ lựa chọn và sơ chế nguyên liệu, tuân thủ các kỹ thuật đan, tạo kiểu dáng cho sản phẩm...

Làng nghề mây tre đan Nà Tấu, thành phố Điện Biên Phủ (cũ), nay là xã Nà Tấu, tỉnh Điện Biên được thành lập từ năm 2010 theo Chương trình đào tạo nghề phụ cho lao động nông thôn. Nghề mây tre đan của bà con nơi đây đã có từ lâu đời, dựa trên vùng nguyên liệu sẵn có tại địa phương. Với lợi thế nằm ven Quốc lộ 279, người dân bản Nà Tấu 1 đã tập trung các hộ gia đình thành 1 hợp tác xã với 24 thành viên tham gia sản xuất, trong đó nhiều hộ gia đình đã có hơn 20, 30 năm chuyên sản xuất ra các sản phẩm từ mây tre đan kinh doanh phục vụ bà con tại xã và các vùng lân cận.

Các sản phẩm mây tre làm ra đều chắc chắn, đẹp mắt, qua bàn tay khéo léo, từ những sợi mây, song, thanh tre, nhiều sản phẩm như bàn, ghế mây, có khẩu, lếp hái rau và đựng đồ trang sức, bung gánh thóc, sàng gạo, mẹt... trở thành vật dụng, gắn bó trong đời sống hàng ngày. Những sản phẩm mây tre đan đang được lưu truyền, góp phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống của cộng đồng người Thái, đã và đang trở thành công việc mang lại nguồn thu nhập ổn định, góp phần xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm cho nhiều lao động trong thời gian nông nhàn.

Năm 2022, nghề mây tre đan ở bản Nà Tấu 1, xã Nà Tấu được UBND tỉnh Điện Biên cấp bằng công nhận nghề truyền thống, làng nghề trên địa bàn tỉnh. Ngày 3.6.2025, Bộ VHTTDL đã chính thức đưa kỹ thuật đan mây, tre của người Thái tỉnh Điện Biên vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Tại lễ công bố, ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Điện Biên đề nghị các nghệ nhân, cộng đồng người Thái tỉnh Điện Biên quan tâm hình thành một CLB bảo tồn nghề đan lát, cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, tri thức dân gian, tạo ra nhiều sản phẩm mới phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Tích cực truyền dạy cho thế hệ trẻ, quảng bá sản phẩm thông qua các video, clip ngắn gắn với âm nhạc truyền thống, câu chuyện văn hóa để đưa sản phẩm ra thị trường.

Các xã, phường trên địa bàn tỉnh Điện Biên cần quan tâm quy hoạch các khu trồng mây, tre ổn định, đảm bảo chất lượng và nguồn cung lâu dài; xây dựng kế hoạch bảo tồn, truyền dạy kỹ thuật đan mây, tre trong cộng đồng; Kết nối các doanh nghiệp, nhà đầu tư quan tâm đến sản phẩm mây, tre đan với cộng đồng; có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho nghệ nhân, thợ giỏi truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ; khuyến khích các hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp tham gia vào quá trình bảo tồn và phát triển nghề.

Chú trọng giới thiệu, trình diễn kỹ thuật đan mây, tre trở thành một trong những nội dung tại các sự kiện văn hóa, lễ hội của địa phương gắn với phát triển du lịch cộng đồng, đồng thời tổ chức hội thi các sản phẩm được làm từ mây, tre đan hướng tới hình thành điểm du lịch trải nghiệm nghề truyền thống.