Tập trung vào điểm nghẽn để đột phá, tạo bước chuyển biến

VHO - Chiều 12.8, tại trụ sở Bộ VHTTDL, Ủy viên dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình đã chủ trì cuộc họp lần thứ nhất Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập xây dựng dự thảo "Nghị quyết của Bộ Chính trị về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới".

Đồng chủ trì cuộc họp có Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm.

Phát biểu mở đầu buổi làm việc, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho biết, thực hiện chỉ đạo của Ban Bí thư, Bộ Chính trị về chủ trương xây dựng Đề án Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới (Đề án Nghị quyết), Đảng ủy Chính phủ đã giao đồng chí Bí thư Đảng uỷ, Bộ trưởng Bộ VHTTDL chỉ đạo Bộ VHTTDL chủ trì, phối hợp chặt chẽ với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, các Bộ, địa phương và cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Theo lộ trình, Đề án Nghị quyết sẽ được báo cáo Đảng ủy Bộ VHTTDL để báo cáo Đảng ủy Chính phủ trong tháng 9.2025 cho ý kiến chỉ đạo để hoàn thiện, trình Bộ Chính trị trong Quý IV năm 2025 theo đúng chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư tại văn bản số 16150-CV/VPTW.

Thực hiện chỉ đạo của Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng tại công văn số 3806/BVHTTDL-VP ngày 1.8.2025, giao nhiệm vụ Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình khẩn trương chỉ đạo các đơn vị xây dựng Kế hoạch, thành lập Ban Soạn thảo Đề án và dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Thời gian vừa qua, Thứ trưởng Thường trực tham mưu Bộ trưởng ký ban hành quyết định thành lập Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập xây dựng dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới, phân công rõ nhiệm vụ, xác lập rõ tiến độ, chuẩn bị bài bản, kỹ lưỡng các văn bản theo hướng:

Quán triệt bốn Nghị quyết lớn của Bộ Chính trị, được coi là "Bộ tứ trụ cột" đó là: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24.1.2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4.5.2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Tổng rà soát toàn bộ các chủ trương, đường lối, Nghị quyết, Chỉ thị, Kết luận của Đảng và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch đã ban hành; trên cơ sở đánh giá tổng quát những kết quả đã làm được và nhận diện được các điểm nghẽn, nút thắt chưa được tháo gỡ, làm rõ các nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Trên cơ sở đó, đề xuất phương án kế thừa, bổ sung các luận điểm, quan điểm mới và hệ thống giải pháp đột phá, bảo đảm tính khả thi, định hướng hành động rõ ràng cho sự phát triển của Bộ và trong toàn Ngành hướng tới mục tiêu 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930 - 2030) và 100 năm thành lập Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1945 - 2045).

Thứ trưởng Thường trực cho biết, Lãnh đạo Bộ xác định rõ đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, được Tổng Bí thư và các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm; do đó phải triển khai các công việc thật gấp rút, quyết liệt.

"Nghị quyết được ban hành sẽ góp phần xác định hướng đi, tầm nhìn lâu dài, chiến lược, tạo đột phá cho văn hóa phát triển"- Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình nêu rõ.

Thứ trưởng cho biết, tiến độ rất gấp, nhiệm vụ rất quan trọng, nhưng nếu chúng ta cùng nhau quyết tâm xây dựng được dự thảo Nghị quyết được Bộ Chính trị ban hành để văn hóa thực sự được đặt ngang hàng với chính trị và kinh tế và thực sự văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh, động lực của sự phát triển của đất nước thì đó cũng là đóng góp nhỏ bé của chúng ta đối với đất nước.

Qua 40 năm đổi mới, bên cạnh niềm tự hào với nhiều thành tựu về kinh tế, văn hóa, chính trị, nhưng có một điều mà chúng ta canh cánh đó là văn hóa và đạo đức con người bị xói mòn. Không chỉ là cho đời chúng ta mà còn cho cả thế hệ sau chúng ta. Nếu chúng ta cùng nhau tập trung trí tuệ, xây dựng một dự thảo Nghị quyết chặt chẽ, nâng tầm về văn hóa, con người của đất nước chúng ta, đó có lẽ là những gì chúng ta để lại cho thế hệ sau.

Với tinh thần đó, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình mong các đại biểu, thành viên Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập cùng suy ngẫm, đóng góp công sức, trí tuệ tham gia góp ý vào Đề án.

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Phó Chánh Văn phòng Bộ, Tổ phó Tổ Biên tập dự thảo Nghị quyết cho biết, Bộ VHTTDL đã thành lập Ban Soạn thảo gồm 61 thành viên đại diện cho các Ban, Bộ, ngành liên quan và các tỉnh, thành đại diện cho các vùng miền. Tổ Biên tập với 25 thành viên đại diện của các Ban, Bộ, ngành để sát cánh cùng Bộ VHTTDL hoàn thành nhiệm vụ.

Báo cáo về Đề cương Đề án xây dựng dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới, ông Nguyễn Thanh Sơn, cho biết, bố cục của Đề án ngoài Phần mở đầu, Nội dung Đề án gồm 3 phần chính: Cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển văn hóa; Chấn hưng phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới; Kiến nghị Bộ Chính trị.

Về cơ sở lý luận và thực tiễn, Đề cương dự thảo Nghị quyết nêu lên những hạn chế, khó khăn, thách thức, bài học kinh nghiệm quốc tế, dự báo bối cảnh phát triển văn hoá Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Về Chấn hưng phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới, Đề cương dự thảo Nghị quyết nêu Quan điểm chỉ đạo; Mục tiêu đến năm 2030 xây dựng và phát triển văn hoá thực sự trở thành nền tảng, nguồn lực nội sinh, sức mạnh mềm, động lực phát triển đất nƣớc nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Đến năm 2045: Phát triển văn hóa thực sự là nền tảng của xã hội, một trong những trụ cột của phát triển bền vững, giữ vai trò điều tiết, định hướng sự phát triển quốc gia, góp phần quan trọng nâng cao vị thế và sức ảnh hƣởng của Việt Nam trên trường quốc tế. 

Đề cương cũng nêu các nhiệm vụ và giải pháp đột phá và các kiến nghị đối với Bộ Chính trị.

Tại cuộc họp, các đại biểu, thành viên Ban Soạn thảo đã đóng góp ý kiến thiết thực cho việc xây dựng, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết.

Theo đại diện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, văn hóa là khái niệm rộng, nếu tiếp cận ở mức độ rộng nhất thì văn bao trùm tất cả. 

Vì vậy, việc chấn hưng và phát triển văn hóa, cần xác định mục tiêu, động lực, nhận diện điểm nghẽn, nhưng điểm nghẽn mỗi lĩnh vực của văn hóa khác nhau. Vì vậy, cần phân định rõ từng lĩnh vực, tránh trùng lặp với các điểm nghẽn ở các lĩnh vực khác của văn hóa đã được nêu ở các Nghị quyết, Chiến lược trước đó. 

Đồng quan điểm, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng cần Nghị quyết về phát triển văn hóa đã có khá nhiều nên cần chọn trọng tâm, trọng điểm để không trùng lặp những Nghị quyết đã có.

Đại diện Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cho rằng, cần chọn trọng tâm, trọng điểm trong lĩnh vực văn hóa để thực hiện chấn hưng và phát triển.

Đại diện Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam lấy dẫn chứng việc bảo tồn, phát huy văn hóa Việt Nam thời gian vừa qua đã được thực hiện tương đối tốt, vì vậy, có thuộc đối tượng đưa vào Nghị quyết hay không. Trong khi đó, trong kỷ nguyên mới, lĩnh vực công nghiệp văn hóa cần được xác định là mũi nhọn.

Đến từ TP Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM cho rằng, tên gọi dự thảo Nghị quyết nên tăng tính cụ thể về mặt thời gian như mục tiêu đặt ra gắn với giai đoạn cụ thể. "Ví dụ lấy mốc thực hiện là năm 2035 tầm nhìn đến năm 2045", ông Nguyễn Minh Nhựt chia sẻ.

Bên cạnh đó, ông Nhựt cho rằng, cần đề cập rõ và sâu hơn về xây dựng và phát triển văn hóa số trong Nghị quyết. Đồng thời nghiên cứu và xử lý sâu hơn sự phát triển công nghiệp văn hóa, chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Ngoài ra, cần khơi thông và phát huy tốt hơn tín ngưỡng, tôn giáo, đây là một bộ phận của văn hóa và cần khai thác yếu tố tích cực của tín ngưỡng, tôn giáo vào như giải pháp để chấn hưng văn hóa.

Đồng thời cần có sự sắp xếp hợp lý, logic, đưa vai trò của báo chí, xuất bản, truyền thông, gia đình vào chấn hưng và phát triển văn hóa.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm khẳng định, Đề án xây dựng dự thảo Nghị quyết chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới là một nhiệm vụ quan trọng mà Đảng, Chính phủ giao Bộ VHTTDL thực hiện.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đánh giá cao sự vào cuộc nhanh chóng, hiệu quả của Bộ VHTTDL trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này. “Trong thời gian rất ngắn, Bộ VHTTDL với vai trò là cơ quan thường trực và Ban Soạn thảo đã hoàn thành một đề cương khá đầy đủ, thể hiện sự cố gắng, nỗ lực đầy trách nhiệm của Bộ”, ông Trần Thanh Lâm khẳng định.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho rằng, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều Nghị quyết, Kết luận, Chỉ thị liên quan đến vấn đề văn hóa, trong đó sớm nhất là Đề cương về Văn hóa năm 1943, Nghị quyết Trung ương 5 khóa 8 về phát triển văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc và Hội nghị Văn hóa toàn quốc (năm 2021) do cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì.

Và đến thời điểm hiện nay, Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo xây dựng Nghị quyết về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới tiếp tục khẳng định quan điểm nhất quán của Đảng ta trong việc coi văn hóa là nền tảng tinh thần, là sức mạnh nội sinh, động lực của sự phát triển.

Ông Trần Thanh Lâm cho biết, từ những ý kiến đóng góp tại cuộc họp và trên định hướng của Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình gợi mở đầu cuộc họp, trên cơ sở của “bộ tứ trụ cột” và các Nghị quyết về Giáo dục, Y tế, việc xây dựng dự thảo Nghị quyết về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới, cần xác định Nghị quyết này có điểm gì giống và khác những Nghị quyết trước đây về văn hóa.

Ông Trần Thanh Lâm cho rằng, cần xác định điểm giống nhau là từ khóa về “văn hóa” và mục tiêu là “phát triển văn hóa Việt Nam”. Nhưng tính hành động của Nghị quyết này rất cao, chấn hưng để phát triển, kế thừa để phát triển. Vì vậy, muốn chấn hưng phải chỉ ra thực trạng hiện nay, nhóm vấn đề đang suy giảm, mai một, có nguy cơ suy yếu, từ đó phải tìm nhóm vấn đề để chấn hưng và tìm những giải pháp đột phá để phát triển.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình chia sẻ, cuộc họp đã thống nhất tinh thần để Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập cùng dấn thân thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời thống nhất cách làm, thời gian rất gấp, dự thảo Nghị quyết mới chỉ là sự khái quát, vì vậy, Bộ VHTTDL rất cầu thị lắng nghe sự góp ý của các đại biểu, thành viên Ban Soạn thảo để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết.

Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho biết, theo kế hoạch dự kiến cuộc họp lần 2 sẽ được tổ chức vào ngày 18 hoặc 19.8. Thứ trưởng Thường trực đề nghị, sau cuộc họp này, bộ phận thường trực Ban Soạn thảo sẽ có công văn gửi các thành viên Ban Soạn thảo để nắm được tiến độ, từ đó có góp ý hiệu quả cho kỳ họp sau.

Về nội dung, Thứ trưởng Thường trực cho rằng: "Cuộc họp đã thống nhất, dự thảo Nghị quyết không bao gồm được tất cả những vấn đề về văn hóa mà chúng ta tập trung vào điểm nghẽn để đột phá, tạo bước chuyển biến thực sự. Trong đó, nhấn đến các từ khóa: văn hóa là nền tảng tinh thần, là sức mạnh nội sinh, là động lực phát triển, là sức mạnh mềm.

Tuy nhiên, dự thảo Nghị quyết cũng phải tương thích với các Nghị quyết đã có, đồng thời không chồng chéo về mục tiêu, giải pháp, đặc biệt cần chú trọng các giải pháp đột phá để văn hóa thực sự phát triển bền vững, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình yêu cầu.