Phát huy vai trò như một “đài radar xã hội”

VHO - Trong bối cảnh đất nước chuyển mình mạnh mẽ, khi kinh tế tư nhân được xác định là một động lực trọng yếu của nền kinh tế quốc dân thì yêu cầu truyền thông đúng và sâu sắc tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW trở nên cấp thiết.

Tọa đàm “Vai trò của báo chí trong việc tuyên truyền Nghị quyết số 68-NQ/TW”, do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam và Trường ĐH KHXH&NV (ĐH Quốc gia TP.HCM) tổ chức mới đây đã thể hiện thông điệp về trách nhiệm xã hội và vai trò dẫn dắt chính sách của báo chí trong giai đoạn phát triển mới.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy khẳng định ý nghĩa đặc biệt của Nghị quyết 68-NQ/ TW. Lần đầu tiên trong một văn kiện cấp cao, khu vực kinh tế tư nhân được khẳng định là một động lực quan trọng của nền kinh tế quốc dân, thể hiện bước chuyển có tính chất chiến lược trong tư duy phát triển của Đảng, từ “thừa nhận” sang “bảo vệ, khuyến khích và thúc đẩy”.

Từ đó, ông Thủy đặt ra yêu cầu báo chí phải tham gia một cách tích cực hơn vào tiến trình thực thi Nghị quyết, không dừng lại ở việc truyền đạt nội dung mà cần chuyển hóa tinh thần nghị quyết thành ngôn ngữ đời sống, truyền cảm hứng phát triển và thành hành động cụ thể trong cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Theo Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, báo chí không đơn thuần là phương tiện truyền thông, mà đóng vai trò như một chủ thể chính trị tham gia định hình tư tưởng phát triển, lan tỏa thông điệp cải cách, cổ vũ hành động và phản biện chính sách. Để nghị quyết phát huy hiệu quả, cần một hệ thống báo chí có bản lĩnh chính trị vững, hiểu biết kinh tế sâu và kỹ năng truyền thông linh hoạt. Nếu thiếu những yếu tố đó, dù nghị quyết đúng và có tầm nhìn, vẫn khó đi vào thực tiễn một cách trọn vẹn.

Ông Phan Xuân Thủy cũng nêu rõ các trọng tâm báo chí cần tập trung trong thời gian tới: Làm sáng rõ triết lý phát triển dựa trên kinh tế tư nhân mà nghị quyết xác lập, chuyển tải tinh thần cải cách thể chế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đồng thời phản ánh kịp thời các vướng mắc phát sinh để góp phần điều chỉnh chính sách. Báo chí cần phát huy vai trò như một “đài radar xã hội”, chủ động phát hiện bất cập, lan tỏa mô hình tốt, phản bác các quan điểm lệch lạc và khơi dậy niềm tin vào con đường phát triển lấy doanh nghiệp và người dân làm trung tâm.

GS.TS Ngô Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV nhấn mạnh, báo chí cần thay đổi tư duy, từ công cụ truyền thông trở thành chủ thể tham gia vào quá trình kiến tạo chính sách. Bà cho rằng, trong bối cảnh truyền thông đã trở thành một phần trong hệ sinh thái chính sách, người làm báo cần hội đủ bản lĩnh chính trị, trình độ công nghệ và tầm tư duy phát triển. Chỉ khi hội tụ được những năng lực này, báo chí mới có thể làm tốt vai trò dẫn dắt tư tưởng, khơi mở khát vọng đổi mới, đồng thời phản biện nhằm hoàn thiện thể chế.

Theo GS.TS Ngô Thị Phương Lan, một trong những thách thức lớn trong truyền thông chính sách hiện nay là làm sao tránh được lối truyền đạt hành chính, tuyến tính. Nghị quyết 68 cũng như nhiều chủ trương lớn khác, cần được chuyển tải bằng ngôn ngữ của trải nghiệm, bằng những ví dụ sinh động từ đời sống doanh nghiệp, bằng các mô hình thực tiễn có khả năng khơi gợi sự quan tâm và đồng thuận trong xã hội.

Việc này không thể đạt được nếu người làm báo không có chiều sâu về tư duy chính trị phát triển, cũng như sự thấu hiểu về các rào cản thể chế mà doanh nghiệp đang đối mặt.

Từ thực tiễn hoạt động báo chí, các chuyên gia cũng chỉ ra rằng báo chí hiện đại cần làm được nhiều hơn vai trò phản ánh. Trong nhiều trường hợp, chính các tuyến bài điều tra, chuyên đề phản ánh từ hiện trường đã giúp cơ quan chức năng nhìn thấy rõ những vướng mắc trong thể chế, từ thủ tục hành chính, tiếp cận tín dụng, đến quy hoạch đất đai, đầu tư. Khả năng tiếp cận thực địa, tiếp xúc doanh nghiệp và người dân ở các cấp độ khác nhau chính là lợi thế đặc thù của báo chí trong việc trở thành một “đài radar xã hội”, có khả năng phát hiện sớm những vấn đề đang cản trở dòng chảy của chính sách.

Tại tọa đàm, nhiều ý kiến từ các cơ quan báo chí, giới nghiên cứu, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo cũng cho thấy sự nhất trí cao về yêu cầu đổi mới cách làm báo chính sách. Trước đây, tin tức chính sách thường được đưa theo hướng hành chính, khô khan và thiếu điểm nhấn. Ngày nay, yêu cầu đặt ra là báo chí phải biết sử dụng lối viết phân tích sâu, dữ liệu thuyết phục, khai thác cảm xúc xã hội và lựa chọn góc nhìn có tính gợi mở. Cùng với đó là khả năng tích hợp đa nền tảng, từ báo in, truyền hình, báo điện tử đến mạng xã hội, nhằm mở rộng độ phủ và nâng cao hiệu quả tiếp cận công chúng.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh rằng, báo chí không thể đứng ngoài tiến trình đổi mới tư duy phát triển. Trong tiến trình triển khai Nghị quyết 68-NQ/TW, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt đặt ra yêu cầu cao hơn đối với báo chí, đó là không chỉ đồng hành mà còn phải phản biện, không chỉ cổ vũ mà còn giám sát. Sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân phải được đặt trong bối cảnh rộng hơn, nơi báo chí trở thành cầu nối giữa chính sách với cuộc sống, giữa Nhà nước với người dân, giữa tư duy lý luận với thực tiễn triển khai. Từ đó, ông lưu ý, chính quyền các cấp, đặc biệt là ở địa phương, cần chủ động phối hợp với báo chí. Khi có mô hình hay, cách làm tốt, cần mời báo chí vào cuộc để lan tỏa. Ngược lại, khi báo chí phản ánh những điểm nghẽn, tồn tại trong thực tiễn, chính quyền cần tiếp thu một cách cầu thị, xem đó là cơ hội cải thiện chất lượng quản trị và thực thi chính sách.

Báo chí, với vai trò là người đồng hành, người giám sát và người thúc đẩy cải cách, đang được kỳ vọng sẽ góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược của Đảng về một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nơi khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, minh bạch và bình đẳng. Để làm được điều đó, người làm báo không thể bằng lòng với vai trò phản ánh, mà cần chủ động hơn trong việc kết nối chủ trương với thực tiễn, phản ánh các mô hình hay, lan tỏa cảm hứng khởi nghiệp, đồng thời lên tiếng một cách dũng cảm và có cơ sở trước những hạn chế trong thể chế và cách thức thực thi.

Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam đang đến gần, mang ý nghĩa như một lời nhắc nhở, vai trò của báo chí chưa bao giờ tách rời khỏi các sứ mệnh phát triển của dân tộc. Trong thời kỳ mới, ngòi bút không chỉ là công cụ đưa tin, mà là phương tiện kiến tạo không gian chính sách, truyền cảm hứng đổi mới và thắp lên khát vọng hùng cường.