Cần có một tiếp cận tổng thể, đa ngành, linh hoạt và kịp thời

VHO - Sáng 23.5, tại Hà Nội, Học viện Báo chí và Tuyên truyền phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc (KOICA) tại Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển”. Đây là hội thảo quốc tế lần thứ 10 trong khuôn khổ hợp tác giữa Học viện Báo chí và Tuyên truyền và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc.

Dự hội thảo có Uỷ viên dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình; Tổng Giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang; Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Dương Trung Ý; Giám đốc quốc gia KOICA Việt Nam Lee Byung Hwa cùng lãnh đạo Học viện Báo chí và Tuyên truyền cùng các chuyên gia, học giả, nhà khoa học trong và ngoài nước.

Trong bài phát biểu chào mừng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình đánh giá cao việc Học viện Báo chí và Tuyên truyền tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề có ý nghĩa thời sự, đúng vào thời điểm trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ và đặt ra nhiều vấn đề mới đối với lĩnh vực báo chí – truyền thông.

Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình khẳng định, AI đang làm thay đổi sâu sắc cách thức con người tiếp cận, sản xuất và phân phối thông tin, đồng thời mang đến những thách thức lớn về đạo đức báo chí, tin giả và sự thao túng nhận thức.

Hội thảo là dịp quan trọng để các nhà quản lý, các cơ quan báo chí, các chuyên gia trong và ngoài nước cùng trao đổi về cơ sở lý luận và thực tiễn, chia sẻ kinh nghiệm, từ đó đề xuất những định hướng, giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển.

Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho rằng, AI mang đến tiềm năng to lớn trong việc tối ưu hóa quy trình làm báo, giúp các tòa soạn rút ngắn thời gian sản xuất tin bài, cá nhân hóa nội dung phục vụ độc giả, và nâng cao hiệu quả phân tích dữ liệu để nắm bắt xu hướng dư luận.

Tuy nhiên, đi kèm với đó là những thách thức không nhỏ về đạo đức báo chí, tính xác thực của thông tin, và sự gia tăng của các hình thức thông tin sai lệch, tin giả, thao túng nhận thức.

Sự xuất hiện ngày càng phổ biến của nội dung do AI tạo ra mà không rõ nguồn gốc hay thiếu kiểm chứng, đang đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về trách nhiệm của người làm báo, về vai trò của cơ quan quản lý, và cả về nhận thức của công chúng trước làn sóng thông tin mới.

“Tại Việt Nam, báo chí luôn được xác định là lực lượng quan trọng trong việc truyền tải thông tin chính thống, định hướng dư luận xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Nhà nước Việt Nam đặc biệt coi trọng vai trò của báo chí trong thời kỳ hội nhập và phát triển, đồng thời luôn chú trọng tạo điều kiện để báo chí thích ứng với những thay đổi về công nghệ, về môi trường truyền thông và nhu cầu thông tin của xã hội”, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình nhấn mạnh.

Tuy nhiên, sự phát triển quá nhanh và mang tính đột phá của trí tuệ nhân tạo đang khiến các quy định pháp luật, các tiêu chuẩn nghề nghiệp, cũng như cơ chế quản lý truyền thông hiện hành trở nên chưa bắt kịp thực tiễn.

Trước những biến động đó, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho rằng việc quản lý báo chí – truyền thông trong bối cảnh AI cần có một tiếp cận tổng thể, đa ngành, linh hoạt và kịp thời. Trong đó, cần sự chung tay của cả Nhà nước, các cơ quan báo chí, và đặc biệt là các cơ sở đào tạo – nơi đang góp phần hình thành thế hệ nhà báo tương lai.

Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cũng đề xuất ba định hướng chiến lược từ góc độ quản lý nhà nước, trong đó tập trung hoàn thiện khuôn khổ pháp lý trong lĩnh vực báo chí và truyền thông số, đặc biệt là các quy định liên quan đến nội dung do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra; tạo điều kiện và có chính sách hỗ trợ các cơ quan báo chí trong việc ứng dụng công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo; ưu tiên nâng cao năng lực số cho đội ngũ người làm báo; chỉ đạo xây dựng các chương trình đào tạo lại, đào tạo chuyên sâu để hình thành nguồn nhân lực báo chí có khả năng thích ứng nhanh với chuyển đổi số và xu thế truyền thông hiện đại.

Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cũng nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của các cơ sở đào tạo báo chí – truyền thông trong việc chuẩn bị đội ngũ làm báo có phẩm chất, kỹ năng và tư duy phù hợp với thời đại trí tuệ nhân tạo.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Dương Trung Ý nhấn mạnh, sự phát triển bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra những biến đổi sâu sắc, toàn diện trong mọi mặt của đời sống xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực báo chí – truyền thông.

AI không chỉ thay đổi cách thức sản xuất, phân phối và tiếp nhận thông tin, mà còn đặt ra hàng loạt thách thức về đạo đức, an ninh thông tin và vai trò của người làm báo.

Theo PGS. TS. Dương Trung Ý, báo chí không thể đứng ngoài xu thế công nghệ, và việc làm chủ AI phải được định hướng rõ ràng, nhất quán nhằm phục vụ hiệu quả cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần nâng cao hiệu quả truyền thông chính sách và giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng.

Trên tinh thần đó, PGS.TS. Dương Trung Ý đề nghị Học viện Báo chí và Tuyên truyền tiến hành đánh giá toàn diện các vấn đề mà AI đặt ra đối với báo chí – truyền thông, từ đó đề xuất với Lãnh đạo Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh các giải pháp chiến lược, bao gồm: cập nhật và đổi mới chương trình đào tạo để trang bị cho người học kiến thức, kỹ năng cần thiết về AI; đẩy mạnh nghiên cứu về tác động của AI đến hoạt động báo chí – truyền thông; nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên.

Tại Hội thảo, Giám đốc khu vực Châu Á, Giám đốc quốc gia KOICA Việt Nam Lee Byung Hwa cho rằng, chủ đề “Báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển” đã phản ánh một cách sắc bén dòng chảy của những thay đổi mà tất cả chúng ta đang phải đối mặt hiện nay.

Sự chuyển đổi số và sự lan rộng của công nghệ trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng đến môi trường báo chí và truyền thông. Phương thức sản xuất và truyền tải thông tin đang thay đổi một cách căn bản, từ đó đặt ra những thách thức mới đối với vai trò của người làm báo cũng như các chuẩn mực đạo đức trong nghề báo.

“Giữa cơn lũ thông tin trong thời đại AI, tính chính xác, độ tin cậy và tính công cộng của thông tin trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nếu công nghệ AI không được sử dụng theo những nguyên tắc đạo đức, độ tin cậy của thông tin có thể bị suy giảm và sự chia rẽ trong xã hội có thể trở nên trầm trọng hơn.

Trái lại, nếu chúng ta biết cách sử dụng công nghệ một cách đúng đắn, công nghệ đó có thể đóng vai trò to lớn trong việc phản ánh tiếng nói của nhiều tầng lớp khác nhau và góp phần xây dựng một xã hội minh bạch và bao trùm”,  ông Lee Byung Hwa bày tỏ.

Ông Lee Byung Hwa cũng cho biết, hiện KOICA đang nỗ lực đóng góp vào việc nâng cao năng lực truyền thông công cũng như xây dựng một hệ thống truyền tải thông tin minh bạch tại Việt Nam.

Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã tập trung làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về tác động của AI; nhận diện rõ cơ hội và thách thức mà AI mang lại; đề xuất các giải pháp chiến lược về chính sách, công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và hợp tác quốc tế; vai trò của các cơ sở đào tạo, đặc biệt là Học viện Báo chí và Tuyên truyền, trong việc đổi mới chương trình và nâng cao năng lực của nguồn nhân lực báo chí – truyền thông.