Những chuyến tàu kể chuyện mới lạ, hấp dẫn

VHO- Đó là thành quả của sự kết nối giữa nhà văn, họa sĩ Đan Mạch với các nhà văn, họa sĩ Việt Nam. Những chuyến tàu kể chuyện tạo cho các cây bút trẻ được thử nghiệm phương pháp mới, chủ đề mới, mang hơi thở thời đại, đồng thời vẫn truyền tải thông điệp hiện thực cuộc sống.

 Dòng văn học thiếu nhi ngày càng dung hòa được việc thỏa mãn trí tưởng tượng với tính giáo dục nhân văn

 10 năm đi khắp vùng miền

Từ năm 2006, một chương trình hợp tác văn hóa giữa Chính phủ Đan Mạch và Việt Nam được thực hiện, nhằm tạo điều kiện cho các em nhỏ tiếp cận với hình thức mới, đem những cuốn sách có giá trị đến trẻ em khắp các vùng miền. Đó là Dự án Hỗ trợ Văn học Thiếu nhi Việt Nam - Đan Mạch. Trong 10 năm, trải qua hai giai đoạn, Dự án đã tổ chức 50 chuyến tàu kể chuyện, xây dựng 16 Câu lạc bộ bạn đọc trên khắp cả nước, tăng hơn 43.000 bản sách cho các em học sinh. Đó là món quà tuyệt vời và đầy giá trị, đem lại niềm vui đọc sách cho thiếu nhi trên các vùng miền, đặc biệt là những khu vực khó khăn.

Thông qua những chuyến tàu kể chuyện, các câu lạc bộ bạn đọc trên khắp cả nước, dự án đã nâng cao khả năng tiếp cận vào nghệ thuật cũng như góp phần thúc đẩy đa dạng văn hóa. Đặc biệt, liên tục trong thời gian đó, dự án tổ chức thành công 8 cuộc vận động sáng tác, thu hút hàng trăm tác giả chuyên và không chuyên tham gia với gần 4.000 tác phẩm. 104 tác phẩm truyện và tranh truyện đoạt giải qua các cuộc vận động sáng tác đã được Nhà xuất bản Kim Đồng in thành sách, giới thiệu đến đông đảo bạn đọc nhỏ tuổi và tái bản nhiều lần, lên đến hàng vạn bản.

Giám đốc Dự án Hỗ trợ Văn học Thiếu nhi Việt Nam Lê Thị Dắt cho biết, đây chính là món quà ý nghĩa dành cho các bạn nhỏ. Suốt thời gian qua, các nhà văn, họa sĩ, biên tập viên của Nhà xuất bản Kim Đồng cùng đi trên một chuyến tàu, về tận vùng sâu vùng xa, nơi các em chưa có điều kiện tiếp cận sách vở, kết hợp với nhà trường, lớp học, tổ chức những cuộc giao lưu để mỗi tác giả biết trẻ em cần gì. Nhờ vậy, mỗi tác phẩm là hiện diện của tiếng nói chân thực cất lên từ tâm hồn trong sáng, hồn nhiên của thế giới trẻ thơ. “Đặc biệt, cùng với hành trình ấy là sự hình thành một lực lượng viết trẻ. Nhiều tác giả bắt đầu từ một vài truyện ngắn, sau đó có sách in riêng ở nhà xuất bản. Niềm say mê với dòng văn học này ở họ được khích lệ, khơi gợi khiến họ muốn dành tâm huyết, thời gian sáng tạo những trang truyện chất lượng cho thiếu nhi”, Giám đốc Dự án Lê Thị Dắt nói.

Tăng cường năng lực sáng tạo

Được thử nghiệm những phương pháp mới, chủ đề mới, để những sáng tác cho thiếu nhi thấm đẫm hơi thở thời đại mà vẫn truyền tải thông điệp cuộc sống. Đây là giá trị mà Dự án Hỗ trợ Văn học Thiếu nhi Việt Nam - Đan Mạch đưa lại cho các tác giả Việt Nam. Nhớ lại cách đây một thập kỷ, Dự án được tiến hành trong bối cảnh đầy khó khăn. Bà Lê Thị Dắt chia sẻ, bấy giờ là Giám đốc Dự án nhưng cũng chưa biết triển khai thế nào, nên bắt đầu từ đâu do sự khác biệt phong cách, phương thức sáng tác. Trong khi các nhà văn, họa sĩ Việt Nam làm việc rời rạc, ai đảm trách công việc của người nấy thì các bạn Đan Mạch lại đưa ra sự phối hợp chặt chẽ từ các khâu lên ý tưởng, viết và trình bày sách. Kết quả là hình thức sáng tác theo nhóm đem lại hiệu quả tốt hơn.

Khi người vẽ và người làm lời cùng hiểu và hỗ ứng với nhau, giá trị của trang sách được nâng lên. Năng lượng sáng tác văn học thiếu nhi có sự thay đổi rõ rệt, đó là sự xuất hiện của những tác phẩm kích thích trí tưởng tượng. Khác với xu hướng hiện thực của thế hệ cũ, các nhà văn trẻ bước sang thế giới khác, có sức bật hơn về hình ảnh cả bên ngoài và nội tâm. Thế hệ người cầm bút trước đó dần thay đổi cách viết trong khi cũng có một thế hệ mới trưởng thành, tận dụng thế mạnh hội nhập để tiếp cận và học tập phương pháp sáng tác của nước ngoài. Điều này đã có tác động làm thay đổi nội dung, phương pháp của dòng văn học thiếu nhi Việt Nam.

Thay vì chỉ đi vào hiện thực, văn học thiếu nhi xuất hiện các tác phẩm giả tưởng. Thể loại này đã xuất hiện nhiều trên thế giới, đáp ứng tâm lý của lứa tuổi mộng mơ, giúp tuổi thơ được thả hồn với ý tưởng, ước muốn, sau đấy hàm chứa thông điệp về hiện thực. Thông qua dự án, thể tài này ngày càng gần gũi với các bạn đọc nhỏ tuổi, trở thành xu hướng sáng tác chính. Văn học thiếu nhi dưới sáng tạo của các cây bút Việt Nam nhờ vậy, ngày càng dung hòa được việc thỏa mãn trí tưởng tượng với tính giáo dục nhân văn sâu sắc.

Là người gắn bó với đề tài dành cho thiếu nhi, nhà văn Lê Phương Liên nhận định, bây giờ, trong sáng tác của các nhà văn vừa có thế giới thực, vừa có thế giới tưởng tượng, sức mạnh của tưởng tượng cả bên ngoài và nội tâm đã tạo ra sức bật cho dòng văn học này. Nhưng vấn đề quan trọng nữa là làm sao giữ vững bản sắc dân tộc trong sáng tác để sự đổi mới mang màu sắc Việt Nam. “Các tác giả Đan Mạch, Việt Nam cùng xây dựng cách kể chuyện mới cho các em thiếu nhi Việt Nam để các em đón nhận thế giới một cách êm ái, nhẹ nhàng. Trẻ em ở đâu cũng giống nhau cả thôi, đặc biệt khi các em đang phát triển từ một tâm hồn rất ngây thơ, nguyên sơ thì sự chuyển hướng này giúp các em tiếp xúc với thế giới nhanh hơn mà vẫn đồng điệu với nguồn cội. Hi vọng rồi đây, cùng với nỗ lực của người viết, sự đồng bộ với một nền văn học nói chung, văn học thiếu nhi Việt Nam sẽ ngày càng phát triển”, nhà văn Lê Phương Liên cho biết. 

NGỌC HÀ