Thị trường sách đang giảm nhiệt?

VHO - Là thị trường nhiều tiềm năng, thế nhưng số lượng bản sách bán ra trong nửa đầu 2024 tại TP.HCM đang có sự sụt giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước. Số liệu vừa được các đơn vị xuất bản, phát hành phân tích và tìm nguyên nhân.

Theo Công ty Đường Sách TP.HCM, tổng doanh thu 6 tháng đầu năm của các gian hàng tại Đường Sách TP.HCM đạt gần 29 tỷ đồng, giảm 10,4% so với cùng kỳ năm 2023 (năm ngoái đạt trên 32 tỉ đồng). Tổng số sách bán ra 6 tháng đầu năm đạt trên 340.000 cuốn, giảm hơn 25% so với cùng kỳ năm 2023.

Xét riêng mảng sách dành cho thiếu nhi, doanh thu 6 tháng đầu năm 2024 tại Đường Sách vào khoảng 4,56 tỷ đồng, chiếm 15,8% trong tổng doanh thu. Số sách thiếu nhi trong 6 tháng đầu năm 2024 đạt khoảng 72.600 cuốn. Số bản sách thiếu nhi bán ra năm 2024 giảm 37% mà doanh thu không thay đổi, điều này có thể lý giải rằng năm 2023 các đơn vị tăng cường kích hoạt đẩy mạnh chiết khấu, giảm giá sâu đặc biệt là mảng sách dành cho thiếu nhi; các đơn vị nắm bắt được tâm lý sẵn sàng mua sắm cho con của phụ huynh (không chỉ mảng sách mà còn nhiều loại hình giải trí, du lịch khác) sau thời gian dài bị “kìm hãm” hành vi chi tiêu trong đại dịch Covid-19.

Nhìn lại 6 tháng đầu năm 2023, sức mua tăng đột biến do tác động của tâm lý tiêu dùng, làn sóng mua sắm của người dân tăng cao sau đại dịch, mua sắm các sản phẩm và sử dụng dịch vụ nhiều hơn so với nhu cầu cần thiết; nhưng sau đó giảm nhiệt, cụ thể vào 6 tháng cuối năm 2023, doanh thu Đường Sách có phần giảm, hoạt động sự kiện cũng giảm so với 6 tháng đầu năm 2023.

Đến năm 2024, gần 2/3 gian hàng có doanh thu giảm, các biến động về kinh tế, địa chính trị, lạm phát gia tăng,… khiến người dân thắt chặt chi tiêu, các mặt hàng được xem là không thiết yếu có xu hướng cắt giảm mạnh.

Các đơn vị tại Đường Sách đã tích cực thay đổi chính sách kích hoạt bán hàng, tổ chức hoạt động sự kiện, tham gia tích cực các Hội sách… Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế của các đơn vị chưa đạt như kỳ vọng, mặc dù lượng khách đến với Đường Sách vẫn đông vào các hoạt động chủ điểm, cuối tuần nhưng sức mua giảm rõ rệt.

Trong khi đó, tại không gian mới là Đường Sách TP Thủ Đức, trong 6 tháng đầu năm 2024, doanh thu của các đơn vị đạt hơn 8,3 tỷ đồng với gần 123.000 cuốn sách được bán ra. Trong đó, doanh thu từ sách thiếu nhi đạt hơn 1,6 tỷ đồng (chiếm 19,6% tổng doanh thu), số lượng sách thiếu nhi bán ra đạt trên 59.400 cuốn (chiếm 48,4%).

Bên cạnh các hoạt động phục vụ nhiệm vụ văn hóa chính trị của thành phố, Đường Sách vẫn duy trì là nơi tổ chức các hoạt động giao lưu với tác giả, giới thiệu tác phẩm mới với tần suất cao. Các đơn vị có gian hàng tại Đường Sách và các đối tác khác đã không còn tổ chức giới thiệu sách đơn thuần mà tăng thêm các trải nghiệm mới cho bạn đọc như vẽ tranh, thi kể chuyện, vẽ bìa sách, sân chơi khoa học, thí nghiệm toán lý hóa, kỹ năng sơ cấp cứu, phân loại rác thải…

Đặc biệt, các chương trình giao lưu âm nhạc, nghệ thuật sân khấu, văn nghệ học đường đã thu hút đông đảo bạn đọc và du khách – đây là điểm mới so với hoạt động năm 2023, Đường Sách khuyến khích các đơn vị tổ chức hoạt động theo tinh thần phát triển kinh tế đêm của thành phố. Các sân chơi tương tác, trải nghiệm tại Đường Sách ngày càng nhiều – cũng là xu hướng sắp tới, trong đó sự tham gia tổ chức hoạt động của HSSV vẫn duy trì thường xuyên.

Đại diện Công ty Đường Sách nhận định, sau 8,5 năm hoạt động, đa số các trang thiết bị, cơ sở vật chất trang cấp cho các hoạt động tại Đường Sách cần phải chỉnh trang, làm mới đảm bảo tính tiện nghi và thẩm mỹ. Dù số lượng sự kiện cũng như sân chơi tại đây tương đối ổn định nhưng loại hình hoạt động vẫn chưa đa dạng, chưa thu hút được nhiều tác giả nổi tiếng có sức ảnh hưởng đến cộng đồng, chưa có nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật và các sân chơi trải nghiệm công nghệ, chưa có nhiều hoạt động đặc sắc thu hút giới trẻ.

Sản phẩm dành cho khách du lịch chưa đa dạng từ xuất bản phẩm đến quà lưu niệm, sách ngoại văn về văn học, lịch sử, các sản phẩm phục vụ quảng bá văn hóa và  các vùng miền đất nước, cẩm nang du lịch, ẩm thực Việt… chưa có ở Đường Sách. Chưa có nhiều sân chơi tương tác, trải nghiệm phù hợp với đoàn khách du lịch.

Bên cạnh đó, sự suy giảm này không chỉ do ảnh hưởng của nền kinh tế, tác động của lạm phát hay tâm lý thắt chặt chi tiêu ảnh hưởng đến sức mua mà còn một nguyên nhân khách quan đó là người đọc ngày càng có yêu cầu cao hơn cho việc lựa chọn sách. Có nhiều cách để đọc hơn dưới sự phát triển của công nghệ như sách nói, sách điện tử, trợ lý ảo… nên dự kiến doanh thu sách giấy giảm cũng nằm trong xu thế chung. Trong tổng doanh thu gần 29 tỷ đồng nói trên, bán lẻ trực tiếp tại các gian hàng chiếm 57%, bán lẻ online chiếm 21%, còn lại là bán sỉ 22%.

Về sự kiện tại Đường Sách, mặc dù vẫn duy trì ở mức ổn định và tạo thêm nhiều sân chơi tương tác phục vụ bạn đọc và du khách vào cuối tuần, tuy nhiên vẫn chưa có nhiều hoạt động phục vụ bạn đọc, du khách nước ngoài; chưa có nhiều sân chơi văn hóa nghệ thuật vào buổi tối, chưa có nhiều sân chơi phục vụ giới trẻ, giới tinh hoa.

Dự báo thời gian tới, Đường Sách cũng sẽ tiếp tục đối diện với những khó khăn và thách thức, do vậy, đòi hỏi các đơn vị không chỉ đầu tư chất lượng xuất bản phẩm mà còn đầu tư hình thức đọc đa dạng phù hợp với tiêu chí chuyển đổi số trong xuất bản, tổ chức nhiều hoạt động giới thiệu ấn phẩm, dự án mới, kênh bán hàng đòi hỏi đa dạng, linh hoạt và nhanh chóng.

Công ty Đường Sách cho biết đang đề xuất phối hợp với Sở VHTT, Sở Du lịch, UBND Quận 1,… tổ chức nhiều hoạt động kích cầu du lịch, đưa Đường Sách là một trong những điểm đến du lịch lữ hành. Bên cạnh đó, tổ chức nhiều hoạt động quảng bá văn hóa, phong tục Việt Nam và giao lưu văn hóa các nước vì Đường Sách không chỉ phát triển về xuất bản và văn hóa đọc mà còn là không gian văn hóa đặc sắc, đa dạng loại hình hoạt động. Ngoài ra, đề xuất Sở, ngành kết nối với các đơn vị phát triển ứng dụng mạng xã hội để truyền thông cho hoạt động tại Đường Sách, kết nối và phát huy vai trò của các Đại sứ Văn hóa đọc; tổ chức các cuộc thi sáng tác trong thiếu nhi, biểu diễn văn nghệ học đường, trình diễn các sản phẩm sáng tạo của học sinh.