Khánh Hòa: Tu bổ, tôn tạo Di tích Thành cổ Diên Khánh chưa hẹn ngày về đích

VHO - Dự án tu bổ, tôn tạo Di tích quốc gia Thành cổ Diên Khánh gồm 12 hạng mục, theo kế hoạch ban đầu sẽ thực hiện và hoàn thành từ năm 2022 đến 2025. Tuy nhiên, đến nay, nhiều hạng mục vẫn chưa hoàn tất công tác giải phóng mặt bằng, khiến công tác triển khai thực hiện dự án gặp không ít khó khăn. Thời gian hoàn thành chính thức của dự án hiện vẫn chưa được xác định.

Khó khăn giải phóng mặt bằng

Chúng tôi đến xã Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa những ngày đầu tháng 8, tận mắt chứng kiến công tác triển khai thực hiện Dự án tu bổ, tôn tạo Di tích quốc gia Thành cổ Diên Khánh đang diễn ra nhưng không thuận lợi như dự kiến ban đầu. Theo ghi nhận công trường dự án đang ngổn ngang, nhiều hạng mục vẫn đang triển khai thi công.

Tại khu vực thành hào, máy múc, máy đào đang tiến hành san ủi, đáp thành đất; nhiều xe chở đất ra vào liên tục khu vực thành hào. Công tác giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án vẫn chưa hoàn thành, nhiều hộ gia đình vẫn còn sinh sống tại khu vực dự án…

Trao đổi với phóng viên Báo Văn Hóa, ông Nguyễn Thanh Hiến, Giám đốc Ban Quản lý phát triển tỉnh Khánh Hòa cho biết: Dự án tu bổ, tôn tạo di tích Thành cổ Diên Khánh do Ban Quản lý phát triển tỉnh Khánh Hòa làm chủ đầu tư, thực hiện tại xã Diên Khánh (trước đây là thị trấn Diên Khánh), tỉnh Khánh Hòa. Tổng mức đầu tư của dự án là 167 tỉ đồng, với nguồn vốn từ ngân sách tỉnh và Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp của Trung tâm Bảo tồn di tích.

Dự kiến, dự án sẽ được thực hiện từ năm 2022 đến năm 2025. Theo quyết định số 3413/QĐ-UBND ngày 29.12.2023 và quyết định điều chỉnh số 1943/QĐ-UBND ngày 30.6.2025 của UBND tỉnh Khánh Hòa, dự án có mục tiêu và quy mô bao gồm 12 hạng mục chính.

Tình hình triển khai dự án tu bổ, tôn tạo di tích Thành cổ Diên Khánh hiện nay còn nhiều khó khăn. Do công tác giải phóng mặt bằng chưa hoàn tất, nhà thầu (liên danh Công ty CP Xây dựng số 9 và Công ty CP Quản lý và Xây dựng Đường bộ Khánh Hòa) mới chỉ thi công được khoảng 45% tổng giá trị hợp đồng.

Cụ thể, các hạng mục đã hoàn thành với tiến độ cao, đạt khoảng 75% khối lượng, bao gồm: Tu bổ và tôn tạo Hộ Thành hào; xây mới một trạm bơm; sửa chữa đường bê tông dọc theo ranh giới ngoài; xây cầu Cổng Hậu; tôn tạo, chỉnh trang các cầu cổng Nam, cổng Đông, cổng Tây; và lắp đặt hệ thống chiếu sáng nghệ thuật cho các cầu và cổng.

Ngoài ra, một số hạng mục khác chỉ mới đạt khoảng 15% khối lượng, bao gồm: Tuyến đường ranh giới bảo vệ bên trong, bãi đỗ xe, không gian đệm, hệ thống cấp thoát nước phòng cháy chữa cháy (PCCC) và hệ thống chiếu sáng.

Những hạng mục còn lại đang bị đình trệ hoàn toàn do vướng mắc về mặt bằng, chưa thể bàn giao để thi công. Các hạng mục này gồm có: tu bổ, phục hồi tuyến thành đất và cây xanh trên tuyến thành; xây dựng các tiểu công viên và nhà vệ sinh công cộng.

Đôn đốc triển khai sớm hoàn thành dự án

Theo báo cáo của Ban Quản lý phát triển tỉnh Khánh Hòa cho biết, thời gian qua, UBND xã Diên Khánh đã tích cực chỉ đạo triển khai giải phóng mặt bằng, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc cần giải quyết do một số hộ dân chưa đồng thuận.

Cụ thể, đã kiểm kê và xác minh hồ sơ 122 trường hợp (gồm 9 tổ chức và 113 hộ gia đình, cá nhân) đã được kiểm kê và xác minh hồ sơ pháp lý đầy đủ. Đã phê duyệt phương án đền bù, hỗ trợ, tái định cư cho 86/122 trường hợp. Trong đó, đã chi trả cho 61 trường hợp, còn 25 trường hợp chưa nhận tiền.

Đã hoàn thành di dời một số hạng mục hạ tầng quan trọng, bao gồm: Cổng và tường rào của Trường THCS Phan Chu Trinh; trụ sở làm việc của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh huyện Diên Khánh; hệ thống viễn thông Viettel và trụ sở cũ của Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Diên Khánh.

Tuy nhiên, một số hạng mục khác vẫn chưa hoàn thành, gồm: Toàn bộ hệ thống cấp nước, điện, điện chiếu sáng và đèn tín hiệu giao thông vẫn chưa được di dời; các hệ thống viễn thông của VNPT và cáp của Công an đang chờ triển khai; việc tháo dỡ cơ sở 2 của Trường Trung cấp Nghề Diên Khánh dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối tháng 8. 2025.

Đáng chú ý, hai hạng mục đặc biệt quan trọng đang phải chờ ý kiến chỉ đạo. Việc tháo dỡ và hoàn thiện tường rào của Trung đoàn 974 (thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Khánh Hòa) cần ý kiến từ Quân khu 5, trong khi việc tháo dỡ và hoàn thiện tường rào của Công an huyện Diên Khánh (thuộc Công an tỉnh Khánh Hòa) đang chờ ý kiến từ Bộ Công an.

Kế hoạch triển khai thi công sắp tới, ông Nguyễn Thanh Hiến cho biết, đơn vị tiếp tục theo dõi, đôn đốc địa phương trong công tác GPMB dự án để tiếp tục triển khai thi công đồng bộ các hạng mục xây dựng trên phần mặt bằng được bàn giao.

Thành cổ Diên Khánh là một trong những di tích lịch sử, văn hóa có giá trị bậc nhất của xứ Trầm Hương, được Bộ VHTTDL công nhận là di tích lịch sử, văn hóa quốc gia năm 1988. Thành được xây dựng và hoàn thành vào năm 1793, trên diện tích khoảng 36.000m2 là một quần thể kiến trúc quân sự theo kiểu Vauban, một hình mẫu thành quân sự phổ biến ở Tây Âu vào thế kỷ XVII, XVIII.

Khu nội thành được xây dựng giống như một kinh thành thu nhỏ với hoàng cung, cột cờ, dinh Tuần vũ, dinh Án sát, dinh Lãnh binh và phía dưới là dinh quan Tham tri. Ngoài ra, trong thành còn có một dãy nhà kho đồ sộ và một nhà lao xây tường đá cao kiên cố...Thành cổ Diên Khánh có 6 cửa, nhưng 2 cửa Tả và cửa Hữu đã bị lấp năm 1823, đến nay chỉ còn 4 cửa Đông - Tây - Tiền (phía nam) - Hậu (phía bắc). Trải qua thời gian hàng trăn năm, sự phong hóa tự nhiên khiên nhiều hạng mục của Thành xuống cấp.

Thành cổ Diên Khánh có hình lục giác nhưng các cạnh không đều nhau, tường thành đắp bằng đất cao khoảng 3,5m. Bên ngoài tường thành là hào nước sâu từ 3m - 5m, rộng từ 20m-30m, hợp cùng với những hàng tre gai trên tường thành tạo nên hàng rào phòng ngự bao quanh bảo vệ thành theo truyền thống người Việt.

Dự án Tu bổ, tôn tạo di tích Thành cổ Diên Khánh có 12 hạng mục, gồm: Tu bổ, tôn tạo, phục hồi tuyến thành đất; xây mới tuyến đường lát gạch thẻ nằm ngoài theo đường ranh giới bảo vệ trong; xây dựng 3 bãi đậu xe (tại khu không gian đệm); xây dựng mới 2 khu vệ sinh công cộng (tại khu công viên số 1 và số 3); xây dựng mới 1 cầu vòm bắc qua hào nước ở cổng phía Bắc (cổng Hậu); xây dựng 5 tiểu công viên (tại các vị trí góc thành);

Chỉnh trang hình thức các cầu tại cổng Nam (cổng Tiền), cổng Đông, cổng Tây; Xây mới hệ thống cấp nước, thoát nước cho hào nước bao quanh Thành cổ và hệ thống thu gom nước thải; xây mới hệ thống điện chiếu sáng cho toàn bộ khu vực phía trong Thành cổ;

Nạo vét bùn đất và vệ sinh lòng hào, mái hào và chống thấm thành hào, đáy hào (hộ thành hào); xây mới 1 trạm bơm để dẫn nước vào hào, lắp đặt hệ thống điện 3 pha để cấp cho trạm bơm; trồng cây xanh dọc theo một bên của tuyến đường rộng 6m theo đường ranh giới bảo vệ trong.