Đề nghị công nhận bia Ma Nhai gần 700 năm tuổi là Bảo vật quốc gia

VHO - Bia Ma Nhai, tấm văn bia cổ gần 700 năm tuổi khắc trên vách núi đá vôi ở xã Chi Khê, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An đang được Sở VHTTDL tỉnh hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận là Bảo vật quốc gia.

Tọa lạc tại núi Trầm Hương, thuộc địa phận thị trấn Trà Lân, xã Chi Khê, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An, bia Ma Nhai là Di tích lịch sử – văn hóa đặc biệt, đánh dấu chiến công lẫy lừng năm 1335 của Thái thượng hoàng Trần Minh Tông trong cuộc tiến quân dẹp loạn nơi biên viễn phía Tây.

Trước sự trỗi dậy của các thế lực cát cứ vùng biên, triều đình nhà Trần đã chủ động huy động lực lượng để ổn định tình hình, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.

Chiến dịch này không chỉ củng cố quyền lực triều đình ở vùng biên ải mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược và bản lĩnh quân sự của nhà Trần trong việc giữ vững cương vực quốc gia.

Bia Ma Nhai được khắc trực tiếp lên vách đá núi vôi dựng đứng, ở vị trí cao hơn mặt đất khoảng 20 mét, địa thế hiểm trở nhưng cũng chính là điều kiện giúp bảo tồn tấm bia gần như nguyên vẹn suốt gần 700 năm qua.

Với kích thước 213cm x 155cm, tấm bia gồm 14 dòng văn khắc ngắn gọn với tổng cộng 155 chữ Hán cổ, mang phong cách thư pháp đặc trưng thời Trần.

Đáng chú ý, nét chữ trên bia có đường kính trung bình tới 10,5cm, thuộc hàng lớn nhất được biết đến trong hệ thống bia đá Việt Nam.

Theo các chuyên gia Hán – Nôm, cách sắp xếp bố cục văn bia cân đối, hài hòa, chữ khắc sâu, sắc nét, thể hiện tay nghề điêu luyện của thợ chạm khắc xưa và tư duy nghệ thuật đặc sắc thời bấy giờ.

Trên tổng thể tư liệu bia văn bia Việt Nam, đây là tấm bia duy nhất duy nhất gắn liền với sự nghiệp bảo vệ biên cương tổ quốc của các vị hoàng đế triều Trần.

Không chỉ mang giá trị lịch sử về một chiến công vang dội, bia Ma Nhai còn là một di sản quý giá của nền văn hóa trung đại Việt Nam. Đây còn là một áng hùng văn độc đáo quý hiếm thời Trần ở Nghệ An nói riêng cũng như Việt Nam nói chung.

Bia Ma nhai kỷ công bi văn hiện là bia duy nhất thời Trần trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đây cũng là văn bia độc đáo vì được khắc trực tiếp lên núi đá. trong khi các văn bia khác đều là loại chế tác.

Nội dung văn bia không chỉ mô tả sự kiện quân sự mà còn hàm chứa tư tưởng nhân văn, thể hiện rõ ý chí tự chủ, lòng trung nghĩa và niềm tự hào dân tộc.

Được biết, bia Ma Nhai từng được xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia và hiện nay Sở VHTTDL tỉnh Nghệ An đang hoàn thiện hồ sơ đề xuất công nhận là Bảo vật quốc gia.

Trước đó, đoàn công tác Cục Di sản Văn hóa, Bộ VHTTDL đã trực tiếp khảo sát thực địa, làm việc với lãnh đạo huyện Con Cuông và hướng dẫn cụ thể quy trình lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ.

Một trong những bước quan trọng trong quá trình lập hồ sơ là việc rập thác, ghi chép toàn bộ nội dung, hình thức và hoa văn của văn bia để phục vụ công tác số hóa, nghiên cứu và bảo tồn.

Huyện Con Cuông đã khẩn trương phối hợp với các nhà nghiên cứu đến từ Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và Viện Trần Nhân Tông tiến hành công tác rập thác bản văn bia.

Theo đánh giá của nhiều nhà nghiên cứu, bia Ma Nhai hội tụ đầy đủ các tiêu chí để được công nhận là bảo vật quốc gia bao gồm tính độc đáo, giá trị lịch sử - văn hóa nổi bật, và độ nguyên vẹn cao.

Việc công nhận sẽ mở ra cơ hội quan trọng cho di tích trong việc được quan tâm, bảo vệ và đầu tư tu bổ đúng mức. Không những vậy, danh hiệu này còn có ý nghĩa đặc biệt trong việc quảng bá giá trị di sản văn hóa dân tộc, tạo động lực cho phát triển du lịch văn hóa, sinh thái tại vùng miền núi Nghệ An.