VHO - Bộ VHTTDL vừa ban hành Quyết định số 1223/QĐ-BVHTTDL cho phép Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp với Viện Khảo cổ học khai quật khảo cổ đợt 2 tại phế tích Đại Hữu, thôn Chánh Mẫn, xã Cát Nhơn, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.

Theo đó, thời gian khai quật từ ngày 9.5 – 10.7.2024, trên diện tích 300m². Chủ trì khai quật là ông Phạm Văn Triệu, Viện Khảo cổ học.

Bộ VHTTDL đồng ý cho phép khai quật đợt 2 tại phế tích Đại Hữu ở tỉnh Bình Định

Cũng theo quyết định này, trong thời gian khai quật khảo cổ, cơ quan được cấp giấy phép cần chú ý bảo vệ địa tầng của di tích; có trách nhiệm tuyên truyền cho Nhân dân về việc bảo vệ di sản văn hóa ở địa phương, không công bố kết luận chính thức khi chưa có sự thỏa thuận của cơ quan chủ quản và Cục Di sản văn hóa.

Những hiện vật thu thập được trong quá trình khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Bình Định, Sở VHTT Bình Định có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản tránh để hiện vật bị hư hỏng, thất lạc và báo cáo Bộ trưởng VHTTDL phương án bảo vệ và phát huy giá trị những hiện vật đó.

Sau khi kết thúc đợt khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Bình Định và Viện Khảo cổ học phải có báo cáo sơ bộ và đề xuất phương án quản lý, bảo vệ khu vực đã khai quật khảo cổ trong thời gian chậm nhất một tháng và báo cáo khoa học trong thời gian chậm nhất một năm, gửi về Bộ VHTTDL. Trước khi công bố kết quả của đợt khai quật khảo cổ, cơ quan được cấp giấy phép trao đổi, thống nhất với Cục Di sản văn hóa.

Đợt khai quật năm ngoái, phát hiện phù điêu trang trí hình cánh sen tại phế tích tháp Đại Hữu

Hơn một năm trước, Bộ VHTTDL đã có Quyết định số 1023/QĐ-BVHTTDL cấp phép cho Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp với Viện Khảo cổ học Việt Nam khai quật khảo cổ phế tích tháp Đại Hữu, với diện tích khai quật 200m2 từ ngày 25.4 – 15.6.2023.

Quá trình khai quật phát hiện được số lượng 102 hiện vật đá với nhiều loại hình và kích thước khác nhau. Về chất liệu đá có ba loại là đá cát kết, đá hoa cương và đá ong. Trong đó, những hiện vật có trang trí được tạc trên đá cát kết bao gồm: bệ thờ, bia ký, phù điêu trang trí hình người, phù điêu trang trí hình động vật, phù điêu trang trí hình cánh sen…

Tại buổi báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ phế tích tháp Đại Hữu năm ngoái, TS Phạm Văn Triệu, Phó trưởng Phòng Khảo cổ học lịch sử (Viện Khảo cổ học Việt Nam) thông tin: Phế tích tháp Chăm Đại Hữu xuất hiện hố thiêng, đây được xem là kiến trúc trung tâm của ngôi tháp, nằm sâu dưới nền gạch kiến trúc tháp và là nơi diễn ra những nghi thức đầu tiên trước khi tiến hành xây dựng ngôi tháp, cho nên đây được xem là nơi linh thiêng nhất.

Qua kiến trúc xuất lộ trong hố khai quật cho thấy tường phía Bắc và phía Nam đều có độ dày là 3m, khoảng cách hai tường là 3,8m. Trong kiến trúc Champa, các tháp thường có bình đồ hình vuông, từ đó có thể suy ra rằng mỗi cạnh của tường tháp tại phế tích tháp Đại Hữu là 9,8m.

Hiện vật chóp tháp góc

Để làm rõ hơn giá trị văn hóa, ông Bùi Tĩnh, Giám đốc Bảo tàng Bình Định bày tỏ: Với diện tích khai quật là 200 m2 là rất nhỏ so với quy mô tổng thể của khu phế tích tháp Đại Hữu. Nhiều bộ phận kiến trúc của ngôi tháp vẫn chưa được làm rõ như phần còn lại tường phía Nam và Bắc của ngôi tháp, toàn bộ tường phía Tây, hệ thống cửa ra vào của ngôi tháp ở phía Đông và toàn bộ phần chân đế tháp vẫn còn nằm dưới lòng hố khai quật vẫn chưa được xuất lộ.

Bên cạnh đó, với quy mô lớn liệu phế tích tháp Đại Hữu là kiến trúc một tháp, hay là quần thể với nhiều công trình tôn giáo và phục vụ tôn giáo. Bởi vậy, cần phải tiếp tục khai quật, nghiên cứu tổng thể hơn về phế tích này.