Bài 2 - Kết nối sáng tạo, lan tỏa văn hóa

VHO - Trong bối cảnh kinh tế sáng tạo được xem là một trong những động lực phát triển bền vững, miền Trung – đặc biệt là Đà Nẵng, Huế, Hội An đang nổi lên như những địa phương tiên phong xây dựng và khai thác các không gian sáng tạo.

Không chỉ là nơi hội tụ nghệ sĩ, nhà thiết kế, cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, các không gian này còn trở thành điểm hẹn văn hóa – du lịch mới, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần và thu hút du khách.

Làn sóng “không gian sáng tạo” lan tỏa

Nếu vài năm trước, khái niệm “không gian sáng tạo” còn khá mới mẻ ở miền Trung, thì nay mô hình này đã hiện diện tại nhiều thành phố. Ở Đà Nẵng, các địa điểm như Da Nang Souvenirs & Cafe, Zone Đà Nẵng, hay những tổ hợp studio – cà phê – gallery ở khu vực trung tâm không chỉ phục vụ giới trẻ mà còn thu hút lượng lớn du khách quốc tế.

Tại Huế, những dự án như Không gian văn hóa Huế – Sông Hương, New Space Arts Foundation đã trở thành “địa chỉ đỏ” của giới nghệ thuật thị giác và trình diễn.

Điểm chung của các không gian này là tận dụng những ngôi nhà cổ, nhà kho, hoặc khu đất ven sông, ven biển để biến thành nơi tổ chức triển lãm, biểu diễn, workshop, hội chợ thủ công… vừa giữ gìn bản sắc vừa khơi gợi sức sáng tạo mới.

Đây cũng là xu hướng phù hợp với chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa mà Chính phủ đang thúc đẩy.

Không gian sáng tạo ở miền Trung không chỉ phục vụ người dân địa phương mà còn trở thành sản phẩm du lịch đặc thù. Nhiều tour tham quan mới đã xuất hiện, trong đó đưa du khách đến trải nghiệm workshop làm gốm, dệt vải, in tranh, hoặc tham dự các phiên chợ nghệ thuật cuối tuần.

Tại Hội An, dự án “Hội An – Không gian sáng tạo từ di sản” đã kết hợp nghệ nhân làng gốm Thanh Hà, làng mộc Kim Bồng với các nhà thiết kế trẻ để cho ra đời những sản phẩm vừa mang dấu ấn truyền thống, vừa phù hợp thị hiếu hiện đại. Đây là một hình thức “bảo tồn động”, di sản được sống tiếp trong đời sống đương đại.

Đà Nẵng cũng đang thử nghiệm tích hợp các sự kiện nghệ thuật đường phố, âm nhạc, trình diễn ánh sáng tại bờ sông Hàn và các khu phố du lịch, tạo thêm điểm nhấn về đêm cho thành phố.

Ngoài ra, các quỹ quốc tế, như Quỹ Giao lưu Văn hóa Đông Nam Á – Nhật Bản, Quỹ Cộng đồng châu Á, cũng đã tài trợ cho nhiều dự án nghệ thuật tại Huế, Đà Nẵng, giúp các nghệ sĩ trẻ có điều kiện thử nghiệm ý tưởng.

Quan trọng hơn, sự hưởng ứng của cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ đã tạo “sức sống” cho các không gian này. Nhiều nhóm tình nguyện viên, câu lạc bộ sinh viên đã tự tổ chức các hoạt động như “Ngày hội sách ven sông”, “Phiên chợ nghệ thuật tái chế”, biến các không gian sáng tạo thành nơi gặp gỡ, trao đổi, cùng học hỏi.

Kết nối miền Trung thành “vành đai sáng tạo”

Dù tiềm năng lớn, nhưng các không gian sáng tạo miền Trung vẫn đối mặt với thách thức về nguồn vốn, cơ chế quản lý và sự ổn định lâu dài. Không ít dự án phải đóng cửa sau vài năm vì thiếu kinh phí vận hành hoặc gặp khó khăn trong việc xin phép tổ chức sự kiện.

Để phát triển bền vững, cần một hành lang pháp lý rõ ràng cho các hoạt động sáng tạo, cùng với chính sách hỗ trợ thuế, thuê mặt bằng ưu đãi. Song song, cần tăng cường kết nối giữa các không gian sáng tạo trong khu vực, tạo thành mạng lưới để cùng quảng bá và chia sẻ nguồn lực.

Với lợi thế về di sản văn hóa – thiên nhiên và cộng đồng sáng tạo năng động, miền Trung hoàn toàn có thể hình thành “vành đai sáng tạo” trải dài từ Huế – Đà Nẵng – Hội An đến Quảng Ngãi.

Đây sẽ là trục liên kết không chỉ về du lịch mà còn về nghệ thuật, thiết kế, thủ công, ẩm thực, tạo nên sản phẩm văn hóa đặc thù để thu hút du khách trong và ngoài nước.

Nếu được quy hoạch và đầu tư bài bản, không gian sáng tạo miền Trung sẽ trở thành một “thương hiệu văn hóa” mới của Việt Nam, góp phần nâng tầm vị thế khu vực trên bản đồ công nghiệp văn hóa châu Á.