Có chiến lược để đưa cổ vật về nước

VHO- Vừa qua, tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức tiếp nhận hai cổ vật quý của triều Nguyễn gồm: Mũ quan triều Nguyễn và áo Nhật Bình cung tần triều Nguyễn do Công ty CP tập đoàn Sunshine hiến tặng. Đây là các cổ vật được đấu giá thành công ở Tây Ban Nha hồi cuối năm 2021, vì giá trị đặc biệt của nó nên khi đưa về nước được dư luận rất quan tâm. Minh chứng là sau khi tiếp nhận, các cổ vật này được trưng bày đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo người dân, các nhà nghiên cứu.

 Tuy nhiên, dưới góc độ bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập đến việc làm thế nào để sớm đưa các bảo vật quốc gia, cổ vật quý có ý nghĩa lịch sử, biểu tượng của quốc gia, dân tộc đang bị thất lạc, lưu lạc, nhất là các cổ vật đã xác định được ở nước ngoài nhưng chưa thể quy hồi. Bởi hiện nay đa số các cổ vật, bảo vật quốc gia quý hiếm được đưa về nước chủ yếu là do nước sở tại tự nguyện trả lại hoặc do các tổ chức, cá nhân bỏ tiền ra mua đấu giá để hiến tặng lại cho đất nước.

Việc để các bảo vật quốc gia lưu lạc ở nước ngoài phần nào ảnh hưởng đến nền văn hóa của dân tộc cũng như, lưu giữ truyền thống văn hóa của dân tộc. Bởi sẽ thiếu đi những bảo vật quý, cổ vật quý của đất nước mà bao thế hệ cha ông đã dày công vun đắp, sáng tạo nên. Đặc biệt là việc sưu tập, nghiên cứu nhằm phục vụ cho việc phục chế, giữ gìn, phát triển tinh hoa văn hóa dân tộc cho các thế hệ sau. Ngoài ra, nó còn mang tính thể diện quốc gia, khi mà các cổ vật của đất nước bị các nước khác chiếm hữu, trưng bày ở các bảo tàng của họ một cách không chính thống, không có sự đồng ý chính thức của các tác giả hoặc bị cưỡng bức mang ra nước ngoài một cách bất hợp pháp, nhất là các cổ vật bị đưa khỏi đất nước trong thời kỳ bị thực dân đô hộ, thuộc địa hay trong loạn lạc, chiến tranh.

Vì vậy, cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứu, đề xuất và sớm ban hành chiến lược bài bản, khoa học nhằm triệu hồi, đưa các cổ vật có giá trị văn hóa và mang ý nghĩa lịch sử của dân tộc về nước. Theo đó, cần có đề án, chương trình cụ thể, chi tiết, nhất là sớm ban hành văn bản pháp luật quy định về việc này. Trong đó, có cơ chế nhằm vận động sự chung tay của cộng đồng, các nhà tài trợ để mang các bảo vật, cổ vật từ nước ngoài về hiến tặng cho quê hương. Đối với các cổ vật, bảo vật quốc gia bị cưỡng ép, chiếm đoạt một cách bất hợp pháp cần có giải pháp đòi lại theo quy định pháp luật Việt Nam và quốc tế.

Có như vậy mới đảm bảo các cổ vật, bảo vật quốc gia, nhất là các bảo vật quý, mang tính biểu tượng, tinh hoa văn hóa của dân tộc sớm được đưa về Việt Nam. Điều này nhằm giữ gìn, phát huy và bảo tồn các cổ vật quý, bảo vật quốc gia cho các thế hệ con cháu mai sau. 

THS PHẠM VĂN CHUNG