Hiểu hơn về văn hóa tiền tip

VHO - Tiền tip là một khoản tiền gửi thêm mà khách hàng thường dành cho nhân viên phục vụ. Khoản tiền này không nằm trong hóa đơn thanh toán, đôi khi mang ý nghĩa như một lời cảm ơn của khách dành cho dịch vụ phục vụ tốt hoặc món ăn ngon.

Thuật ngữ tiền tip bắt nguồn từ các nước phương Tây và trở nên phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới hiện nay. Câu chuyện tiền tip cũng là chủ đề mà nhiều du khách quan tâm, phản ánh khía cạnh văn hóa riêng ở mỗi quốc gia trên thế giới.

Tại Mỹ, tiền tip được xem là khoản bắt buộc trong các nhà hàng, thường tính trực tiếp vào hóa đơn.

Ở châu Âu, những nhà hàng ở Cộng hòa Séc, Pháp, Hungary, Tây Ban Nha hay Thụy Điển cũng thường tính thêm phí dịch vụ vào hóa đơn thanh toán cho khách hàng. Vì vậy, tiền tip được xem là một thói quen hào phóng để đổi lấy dịch vụ tốt hơn.

Ngoài ra, văn hóa tiền tip tại Đức, Ireland, Bồ Đào Nha và Vương quốc Anh tùy thuộc vào thiện chí của khách hàng. Nếu khách muốn, thì tiền tip chỉ cần trả khoảng 5-10%. Tuy nhiên, nếu hóa đơn đã ghi rõ khoản phí tính thêm thì khách hàng không cần phải bo thêm tiền.

Tại Áo, Italia và Nga văn hóa tiền tip hiện không thực sự phổ biến nhưng khách hàng ở đây thường có thói quen hào phóng làm tròn hóa đơn. Chẳng hạn như, thay vì 5,8 euro trong hóa đơn thì khách sẽ trả 6 euro cho nhân viên nhà hàng để làm tròn.

Còn ở các nước châu Á như Singapore, tiền tip không tạo ra sự khác biệt nào cho nhân viên, vì chủ nhà hàng sẽ giữ số tiền đó. Văn hóa tiền tip ngày càng phổ biến ở các nước như Trung Quốc, Campuchia, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam.

Sau đại dịch Covid-19, các hoạt động thanh toán không tiếp xúc ngày càng trở nên phổ biến, trong đó có cả việc gửi kèm tiền tip. Chẳng hạn như phần mềm thanh toán kỹ thuật số Square tại Mỹ cung cấp thêm tính năng tip thông minh.

Các giao dịch dưới 10 USD sẽ có thêm bốn tùy chọn tip: Không tip, 1 USD, 2 USD hoặc 3 USD. Với giao dịch từ 10 USD trở lên, các tùy chọn có sẵn là: Không tip, 15%, 20% hoặc 25%.

Gần đây, nhiều nhà hàng Mỹ cũng chiếu màn hình thanh toán kỹ thuật số có gợi ý để khách trả tiền boa (tiền tip). Người tiêu dùng Mỹ thường xuyên bắt gặp màn hình thanh toán kỹ thuật số tại các quán cà phê, cửa hàng bán lẻ hoặc nhà hàng phục vụ nhanh.

Nhiều màn hình trong số đó cũng yêu cầu khách hàng để lại tiền tip, thậm chí cả ở những nơi tự phục vụ, với mức phí dao động, có thể lên tới hơn 20% giá trị hóa đơn. Điều này đã gây ra tranh cãi vì tạo cảm giác không thoải mái cho khách hàng, đặc biệt là với dịch vụ mà họ cảm thấy trải nghiệm không xứng đáng.

Theo năm tháng, tiền tip dường như đã trở thành một phần văn hóa tiêu dùng ở Mỹ. Các chuyên gia cho rằng, người tiêu dùng ở đây cũng nên dần thích nghi với thói quen này trong kỷ nguyên số. Chuyên gia nghi thức Diane Gottsman, nhà sáng lập Trường Quy tắc Ứng xử Texas từng nói rằng, khách hàng bị áp lực phải boa thêm tiền nên thường cân nhắc chất lượng dịch vụ trước khi quyết định.

“Chúng ta phải đối diện với ứng dụng, với màn hình đó gần như mỗi ngày bất kể khi nào muốn mua một ly cà phê hay một chiếc sandwich. Người tiêu dùng phải làm quen với hình thức thanh toán này”, ông Gottsman nói.

Tại Việt Nam, các ứng dụng đặt hàng như Grab từ lâu đã có tính năng tip online. Tiền tip ở Việt Nam thường được biết đến với tên gọi quen thuộc hơn là “tiền bo”, và dần dần trở thành một phần của văn hóa tiêu dùng. Ắt hẳn với nhiều khách hàng, tiền tip đôi khi gây áp lực bởi dịch vụ không khiến họ hài lòng. Điều đó không sai.

Tuy nhiên, cách đáp lại với dịch vụ hài lòng bằng một khoản tiền tip nhỏ dành cho dịch vụ tốt sẽ là một thiện chí tích cực trong văn hóa tiêu dùng. Hãy xem như đó là một lời cảm ơn từ tâm cho dịch vụ tốt, thay vì bắt buộc.

Các chuyên gia gợi ý khách hàng có thể lựa chọn cửa hàng, yêu cầu dịch vụ tốt và đáp ứng nhu cầu của họ. Đổi lại, nhà hàng cũng sẽ tính thêm phí cho dịch vụ. Xét ở khía cạnh tích cực “của cho không bằng cách cho”, hãy xem tiền tip như là một nét đẹp ứng xử trong văn hóa hiện đại, hay đơn giản được hiểu chỉ là một lời cảm ơn nhẹ nhàng vì phong cách phục vụ tốt và món ăn ngon khiến khách hàng cảm thấy thực sự thoải mái.