Quyết tâm bảo vệ người yếu thế

VHO - Trong bối cảnh tội phạm mua bán người ngày càng biến đổi tinh vi, len lỏi từ khu vực biên giới đến môi trường số, Việt Nam đã có bước chuyển quan trọng về chính sách với việc ban hành Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 và Nghị định 162/2025/NĐ-CP. Luật mới không chỉ siết chặt xử lý tội phạm mà còn đặt trọng tâm vào phòng ngừa, bảo vệ và hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương.

 Khác với Luật năm 2011 vốn tập trung chủ yếu vào phụ nữ và trẻ em, Luật 2024 mở rộng phạm vi bảo vệ sang nhiều nhóm yếu thế trước đây ít được nhận diện, như: Lao động di cư, người dân tộc thiểu số, người thất nghiệp, thanh thiếu niên thiếu thông tin và người tìm việc qua mạng...

Việc mở rộng này phản ánh đúng thực tiễn khi các đường dây mua bán người hiện nay thường dụ dỗ bằng hình thức “việc nhẹ, lương cao”, lợi dụng nhu cầu xuất khẩu lao động hoặc tâm lý tìm việc nhanh để lừa bán ra nước ngoài.

Một ví dụ điển hình là vụ án xảy ra tại Tây Ninh đầu năm 2025, khi Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp lực lượng chức năng Campuchia triệt phá chuyên án TN.425p, bắt giữ 3 đối tượng và giải cứu 2 nạn nhân bị bán sang bên kia biên giới. Các nạn nhân đều là lao động đi tìm việc, không thuộc nhóm “nghèo đặc biệt” như định kiến lâu nay. Điều này cho thấy chỉ cần rơi vào hoàn cảnh di chuyển, tìm việc và thiếu thông tin, bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân.

Cùng thời điểm, báo cáo quý I năm 2025 của lực lượng chức năng ghi nhận 59 vụ mua bán người với 244 nạn nhân được xác định; trong đó gần 65% là phụ nữ và hơn 44% là trẻ em. Những con số này cho thấy phụ nữ và trẻ em vẫn là nhóm dễ bị tổn thương nhất, đồng thời lao động di cư và thanh thiếu niên đang nổi lên như một nhóm rủi ro mới.

Một điểm mạnh của Luật 2024 là ưu tiên phòng ngừa dựa vào cộng đồng. Thay vì chỉ tập trung xử lý hậu quả, Luật yêu cầu đẩy mạnh truyền thông thay đổi hành vi tại khu vực nông thôn, vùng biên giới, vùng dân tộc thiểu số và khu công nghiệp - nơi người dân thường thiếu thông tin pháp lý và dễ tin vào lời môi giới.

Các chương trình truyền thông trong trường học dành cho học sinh, phụ huynh và giáo viên được tăng cường nhằm giúp trẻ nhận diện dấu hiệu tuyển dụng đáng ngờ, lừa đảo trên mạng xã hội và thủ đoạn dụ dỗ sang nước ngoài. Đối với lao động di cư, luật yêu cầu địa phương phối hợp với doanh nghiệp đào tạo kỹ năng an toàn trước khi xuất cảnh, đồng thời thiết lập các kênh hỗ trợ khi gặp rủi ro ở nước ngoài.

Một trong những nội dung tiến bộ nhất của Luật 2024 là quy định về hỗ trợ kinh tế và sinh kế dài hạn cho nạn nhân. Theo Luật và Nghị định 162/2025/NĐ-CP, nạn nhân sau khi trở về được hỗ trợ học nghề, tham gia chương trình hướng nghiệp tại địa phương, được giới thiệu việc làm miễn phí, tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi và hỗ trợ khởi nghiệp quy mô nhỏ. Những chính sách này giúp nạn nhân không chỉ “trở về an toàn” mà còn có thể “sống an toàn”, giảm nguy cơ tái bị lừa bán hoặc rơi vào bóc lột lao động.

Trong năm 2025, nhiều địa phương đã triển khai mô hình trung tâm đào tạo nghề kết hợp trị liệu tâm lý cho nạn nhân trẻ. Một số doanh nghiệp xã hội cũng chủ động tạo việc làm cho phụ nữ từng là nạn nhân, giúp họ phục hồi sự tự tin và từng bước độc lập về kinh tế.

Luật 2024 và Nghị định 162/2025/ NĐ-CP đồng thời đặt ra cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa công an, biên phòng, ngoại giao, y tế, giáo dục, hội phụ nữ và các tổ chức xã hội. Cách làm này bảo đảm nạn nhân được hỗ trợ xuyên suốt từ khi giải cứu, tiếp nhận, chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý đến khi tái hòa nhập cộng đồng.

Chính sách năm 2024 thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ người yếu thế trước tội phạm mua bán người. Luật mới đặt người dân, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương, ở vị trí trung tâm, với mục tiêu không chỉ xử lý tội phạm mà còn ngăn chặn từ gốc và bảo đảm người trở về có cơ hội xây dựng cuộc sống ổn định. Khi mỗi người dân hiểu đúng, cảnh giác đúng và sẵn sàng báo tin đúng, công tác phòng, chống mua bán người mới thực sự hiệu quả và bền vững.