Khẳng định độc lập dân tộc qua nghệ thuật múa rối

VHO - Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2.9, Nhà hát Múa rối Việt Nam cho ra mắt chương trình nghệ thuật đặc biệt “Hoa độc lập - Hồn thiêng đất nước”. Thông qua nghệ thuật múa rối độc đáo, chương trình muốn gửi gắm thông điệp: độc lập dân tộc là vô giá, là hồn cốt Việt Nam.

Buổi tổng duyệt chương trình Hoa độc lập - Hồn thiêng đất nước đã diễn ra vào tối 30.8, tại Nhà hát Múa rối Việt Nam (Khương Đình, Hà Nội).

Tái hiện những mốc son lịch sử 

Chương trình Hoa độc lập - Hồn thiêng đất nước (Tác giả kịch bản: NSND Lê Chức, Đạo diễn: NSND Nguyễn Tiến Dũng) được xây dựng thành 3 chương, mỗi chương tái hiện lại bối cảnh lịch sử khác nhau của dân tộc ta. 

Mở đầu chương trình là truyền thuyết Thánh Gióng – biểu tượng hào hùng mở ra ánh sáng của tinh thần yêu nước. Từ câu chuyện Phù Đổng Thiên Vương, khán giả được dẫn dắt vào hành trình ngược dòng lịch sử, sống lại niềm tự hào về ý chí độc lập, tự cường đã hun đúc nên bản lĩnh dân tộc Việt Nam.

Theo dòng lịch sử ấy, chương trình tái hiện ba dấu son tư tưởng qua 3 bản Tuyên ngôn độc lập bất hủ: Nam quốc sơn hà (1076) của Thái uý Lý Thường Kiệt – bản hùng văn khẳng định chủ quyền thiêng liêng; Bình Ngô đại cáo (1428) của Nguyễn Trãi – áng văn bất hủ ca ngợi sức mạnh nhân nghĩa và Tuyên ngôn độc lập (1945) của Chủ tịch Hồ Chí Minh – văn kiện khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam), khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc.

Hành trình lịch sử đó được nối dài bằng khúc ca đại thắng mùa xuân 1975, khi non sông nối liền một dải, Tổ quốc trọn vẹn trong độc lập, thống nhất. 

Khép lại chương trình là cột mốc 30.4.1975, ngày Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, khẳng định sức mạnh quật cường của dân tộc Việt Nam trước mọi thế lực bạo tàn.

Thông qua ngôn ngữ của loại hình nghệ thuật múa rối nước độc đáo, Hoa độc lập - Hồn thiêng đất nước khắc họa bức tranh lịch sử ngàn năm dựng nước, giữ nước của ông cha ta. 

Không chỉ là lời tri ân sâu sắc gửi đến thế hệ trước đã cống hiến, hy sinh để giữ nền độc lập cho đất nước, Hoa độc lập - Hồn thiêng đất nước còn là khúc tráng ca khẳng định: độc lập dân tộc là vô giá, là hồn cốt Việt Nam. 

Từ quá khứ đến hiện tại và hướng tới tương lai, ánh sáng của độc lập – tự do luôn là ngọn lửa soi đường, hun đúc niềm tin và ý chí cho dân tộc. Và chính sức mạnh này đưa Việt Nam vượt qua bao thử thách, khó khăn, từ đó, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Với tác giả kịch bản, NSND Lê Chức, việc xây dựng kịch bản chương trình không phải là điều khó khăn. Bởi lẽ, tình yêu dân tộc, niềm tự hào về lịch sử và những hy sinh của cha ông đã ngấm sâu trong ông, trở thành nguồn cảm hứng để ngôn từ cứ thế tự nhiên tuôn trào.

NSND Lê Chức chia sẻ rằng, viết kịch bản về lịch sử không chỉ đơn thuần là kể lại những sự kiện, mà phải làm sống dậy tinh thần của cả một thời đại, để người xem cảm nhận được hơi thở, khí phách của dân tộc.

Bức tranh nghệ thuật nhiều màu sắc

Sự kết hợp của ngôn ngữ múa rối giàu tính biểu tượng cùng âm nhạc hào hùng, ánh sáng huyền ảo, mỹ thuật sân khấu tinh tế và lời bình giàu chất thơ đã tạo nên một không gian nghệ thuật vừa linh thiêng, vừa gần gũi. 

Ở mỗi giai đoạn lịch sử, chương trình lựa chọn biểu tượng khác nhau: nếu ở chương 1 là hình ảnh con thuyền, thì sang chương 2 lại là cây bút và đến chương 3 là hình ảnh người dân.

Các trò diễn được xây dựng trên nền gốc của nghệ thuật rối nước truyền thống, nhưng được khai thác theo hướng đương đại, tinh tế hơn. Các nghệ sĩ đã làm mới ngôn ngữ con rối để đồng điệu cùng âm nhạc, ánh sáng và diễn xuất của các diễn viên. Nhờ đó, các trò diễn không còn mang tính đơn lẻ, mà được kết nối thành dòng chảy xuyên suốt, tái hiện cả chiều dài lịch sử.

Theo Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam, NSND Nguyễn Tiến Dũng (Đạo diễn, Chỉ đạo nghệ thuật của chương trình), mỗi loại hình nghệ thuật đều có cách thể hiện và thế mạnh riêng. Nếu múa rối mang tính trừu tượng, giàu hình tượng, huyền ảo thì lại hạn chế trong việc khai thác tâm trạng nhân vật. 

Chính vì vậy, để truyền tải trọn vẹn chủ đề, chương trình đã kết hợp thêm công nghệ hiện đại như màn hình LED, âm thanh, ánh sáng…, tạo nên hiệu ứng sống động.

Chương trình khéo léo kết hợp nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau như múa, tuồng, kịch nói… để khán giả dễ tiếp cận, đồng thời mở ra góc nhìn đa chiều. Dẫu có sự đan xen đa dạng nhưng múa rối vẫn giữ vai trò trung tâm, làm nên bản sắc riêng của chương trình.

Đối tượng mà chương trình hướng đến là thiếu nhi, vì vậy ê-kíp luôn đặt góc nhìn của các em để khai thác. Toàn bộ chương trình được xây dựng bằng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh trực quan, gần gũi, giúp các em dễ tiếp nhận và hình dung. 

Đặc biệt, sự xuất hiện của người dẫn chuyện đóng vai trò cầu nối, diễn giải và kể lại những câu chuyện lịch sử theo cách sinh động, giúp khán giả nhỏ tuổi tiếp cận tự nhiên, dễ hiểu và thêm hứng thú.

NSND Nguyễn Tiến Dũng cho rằng: “Với thiếu nhi, nghệ thuật luôn là cách truyền tải dễ nhớ hơn là qua sách vở. Ngay từ nhỏ, các em được tiếp cận những hình tượng, biểu tượng giàu tính khái quát sẽ như “mưa dầm thấm lâu”, gieo vào tâm trí các em tình yêu lịch sử, lòng tự hào dân tộc.

Vì vậy, chương trình được thiết kế mang tính khái quát cao, từ đó, giúp các em vừa dễ hiểu, vừa dễ nhớ”.

Sau buổi tổng duyệt, Hội đồng nghệ thuật đã họp, trao đổi và rút kinh nghiệm để chương trình hoàn thiện hơn. Thay mặt Nhà hát, NSND Nguyễn Tiến Dũng tiếp thu các ý kiến đóng góp và khẳng định sẽ cùng ê-kip tích cực tập luyện, điều chỉnh để mang đến chương trình trọn vẹn nhất.

Chương trình Hoa độc lập – Hồn thiêng đất nước sẽ chính thức ra mắt vào tối 31.8 và 1.9, hứa hẹn là điểm nhấn nghệ thuật đặc biệt, chào mừng ngày lễ lớn của dân tộc.