Hình tượng người lính Cụ Hồ trong phim tài liệu “Vì họ là người lính”

VHO - Đại úy Hà Xuân Trường, đạo diễn bộ phim tài liệu “Vì họ là người lính” chia sẻ về những thước phim của Điện ảnh QĐND sản xuất.

. Bộ phim “Vì họ là người lính” có ý nghĩa như thế nào đối với những người trực tiếp thực hiện bộ phim, thưa đạo diễn?

- Đại úy Hà Xuân Trường: Với quân nhân, lời thề danh dự thiêng liêng, cao quý đầu tiên chính là “Hy sinh tất cả vì Tổ quốc Việt Nam”. Có thể thấy giá trị nhân cách của “Bộ đội cụ Hồ” được hun đúc bởi nhiều yếu tố, trong đó đức hy sinh có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. 

Đó là hành động nhận gian khó về mình để nhân dân được hưởng bình yên, hạnh phúc. Từ ý nghĩa đó, chúng tôi đã lên ý tưởng thực hiện bộ phim và được BGĐ Điện ảnh QĐND thông qua để thực hiện bộ phim tài liệu “Vì họ là người lính”.

Bộ phim kể về những người lính thời bình, có đại diện tiêu biểu của Bộ đội Biên phòng, Quân chủng Hải quân, Quân chủng Phòng không - Không quân và Trung đoàn bộ binh. Tiếp nối truyền thống cha anh, người lính thời bình luôn tận tâm, tận hiến, nhận về mình những thiệt thòi để mang lại điều tốt đẹp cho xã hội, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Quân đội giao phó.

. Trong quá trình triển khai kịch bản, ghi hình, phim đã được lên kế hoạch như thế nào để đảm bảo tiến độ, thưa đạo diễn?

. Nhận kịch bản văn học từ biên kịch Bạch Hoàng Đạt, tôi thấy đây là một kịch bản phim tài liệu hay, hệ thống nhân vật đa dạng và chân thực. Vì vậy, việc liên hệ nhân vật, đơn vị cũng khá thuận lợi. Để đảm bảo tính chân thực, khi viết kịch bản phân cảnh, tôi luôn bám nhân vật để triển khai viết đúng và hiệu quả.

Hệ thống nhân vật của phim trải dài từ Bắc vào Nam, từ miền núi đến hải đảo, nên việc xây dựng kế hoạch quay phim gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, có nhân vật đang thực hiện nhiệm vụ ngoài biển suốt nhiều tháng liên tục, đoàn phim phải lùi thời gian ghi hình. 

Cũng có những nội dung huấn luyện liên quan đến nhân vật phải đợi sự sắp xếp cho phù hợp với công tác huấn luyện của đơn vị. Nên kế hoạch quay tiền kỳ cũng phải được tổ chức sao cho thuận lợi, hài hòa trong quá trình sản xuất phim.

. Để chuyển tải nội dung phim đến khán giả, đạo diễn đã sử dụng những thủ pháp nghệ thuật nào?

 - Tên phim “Vì họ là Người lính” có tính phổ quát cao, về phẩm chất những người lính từ quá khứ đến hiện tại, nhưng phim chỉ điểm một số nhân vật có tính đại diện để xây dựng một chân dung về hình tượng người lính. Để khi hoàn thành bộ phim, ai xem cũng có thể thấy được mình trong đó. 

Khi đọc kịch bản văn học, tôi cảm nhận rằng các nhân vật đều có chiều sâu để khi đứng riêng cũng có thể nổi bật phẩm chất người lính, nhưng khi hệ thống nhân vật cùng chung trong phim, đại diện cho các thế hệ người lính đang công tác trong quân đội thì việc xây dựng hình tượng phải làm toát lên những giá trị chung nhất, mỗi nhân vật đều có thể đại diện cho lĩnh vực họ đang công tác. 

Có nhân vật đã hơn 30 năm trong quân ngũ, có nhân vật tiếp nối truyền thống gia đình bước chân vào quân đội, nên việc xây dựng các nhân vật phải cân đối, có sự  kế thừa và phát huy truyền thống.

Ngay từ khâu viết kịch bản, chúng tôi hướng tới chủ đề về người lính thời bình. Nội dung trong phim là các nhiệm vụ mà người lính phải thực hiện hàng ngày. Cách kể dung dị, xây dựng nhân vật trên chất liệu là quá trình thực hiện nhiệm vụ của từng người. Những lời tâm sự, chia sẻ của nhân vật đan xen vào những phỏng vấn và lời bình. Mục đích cuối cùng là mang đến một bộ phim giản dị, đúng với thực tế của người lính trong thời bình, giúp khán giả hiểu và có cái nhìn khách quan.

. Những điểm đặc biệt của bộ phim “Vì họ là người lính” là gì, thưa đạo diễn?

- Tên bộ phim có tính phổ quát cao, hệ thống nhân vật đa dạng, mỗi nhân vật đại diện cho một nhiệm vụ mà họ công tác trong quân đội cũng như quá trình phấn đấu và trưởng thành.

Dưới góc nhìn của nhiều người thì đề tài người lính sẽ cho ra được nhiều tác phẩm khác nhau về cách kể, thủ pháp nghệ thuật và xây dựng hình tượng nhân vật. Với bộ phim, chúng tôi chỉ quay lại chính những nhiệm vụ hàng ngày mà các nhân vật trong phim đang thực hiện, qua đó lột tả rõ nhất hình ảnh người lính trong thời bình.

Phim tiết chế tối đa âm nhạc, để dành không gian, cảm xúc cho những chia sẻ, tâm sự của nhân vật. Lời bình cũng không sử dụng quá nhiều, chúng tôi dành thời lượng cho nhân vật có thể chia sẻ một cách tốt nhất.

. Quá trình làm phim gặp phải những thuận lợi và khó khăn gì, thưa đạo diễn?

- Tôi cũng là một người lính, được làm phim ghi lại những hình ảnh của đồng chí, đồng đội mình là một vinh dự lớn với bản thân tôi. Sứ mệnh người lính xuất phát từ trái tim, người lính yêu Tổ quốc, gắn bó máu thịt với nhân dân, mọi nhiệm vụ thực hiện đều hướng tới một điều cao cả và thiêng liêng là bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững sự bình yên cho nhân dân.

Trong quá trình làm phim thuận lợi nhiều hơn là khó khăn. Chúng tôi nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, kịch bản nhận được sự góp ý của Hội đồng duyệt Điện ảnh QĐND. Kịch bản có thể có những điểm chưa hoàn hảo do đề cập đến một đề tài lớn, nhưng nó đã toát lên được hình tượng người lính “Bộ đội cụ Hồ” giúp cho khán giả có cái nhìn khách quan về người lính trong thời bình hiện nay.

Ngoài ra, chúng tôi cũng gặp một vài khó khăn trong quá trình thực hiện bộ phim. Phim lấy bối cảnh từ Bắc vào Nam, quãng đường di chuyển cũng nhiều vất vả hơn so với những bộ phim chúng tôi thực hiện trước đây. Thứ hai, trong việc sắp xếp ghi hình các nhân vật một cách hài hòa, hợp lý cũng mất nhiều thời gian, do mỗi nhân vật thực hiện nhiệm vụ ở các đơn vị khác nhau, việc ghi hình cũng cần tính toán sao cho không ảnh hưởng đến việc thực hiện các nhiệm vụ của các đồng chí và đơn vị.

Dù vậy, êkip thực hiện bộ phim luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ  đúng tiến độ đề ra, mang đến bộ phim chất lượng tốt nhất cho khán giả.

. Trong quá trình sản xuất bộ phim, đạo diễn và đoàn làm phim đã có những kỷ niệm đáng nhớ nào?

- Đối với tôi, mỗi bộ phim đều mang lại những cảm xúc riêng. Với “Vì họ là  người lính”, kỷ niệm mà tôi nhớ nhất là cảnh quay bộ đội hành quân ở vùng núi Yên Bái, trong thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao, để có được hình ảnh hành quân chân thực, đoàn làm phim cũng mang theo khối lượng máy móc, thiết bị ghi hình hàng chục kilogram, hành quân cùng bộ đội quãng đường 9 - 10km.

 Quãng đường hành quân vất vả, nhưng bù lại có hình ảnh đẹp và sinh động phục vụ cho việc truyền tải nội dung phim, nên anh em trong đoàn cảm thấy rất hạnh phúc. Hay khi quay nhân vật đồng chí Hoàng Ngọc Linh, công tác ở trạm quân y, khi đoàn làm phim chuẩn bị đưa đồng chí đến bối cảnh quay thì có người dân vượt mấy chục km đến để khám, chữa bệnh. 

Đoàn làm phim đã quay được quá trình khám chữa bệnh chân thực giữa đồng chí Hoàng Ngọc Linh và người dân. Đó chỉ là hai trong số những kỷ niệm mà tôi nhớ nhất trong quá trình thực hiện bộ phim này, nhiều cảm xúc, nhiều kỷ niệm và nhiều điều trải nghiệm.

. Thông điệp mà đoàn làm phim muốn gửi gắm đến bộ đội và nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ là gì, thưa đạo diễn?

- Đoàn làm phim muốn truyền đạt thông điệp rằng, là người lính, dù trên cương vị nào đều nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, hướng đến phục vụ lợi ích của Tổ quốc và nhân dân.

Non sông hùng cường là ước mong của mỗi người con đất Việt. Những người lính “Bộ đội cụ Hồ” là những người lính từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, để có được độc lập hòa bình như ngày nay, lớp lớp cha anh đã hi sinh biết bao xương máu trong chiến tranh, trong thời bình cũng có nhiều đồng chí vì nhiệm vụ, vì nhân dân mà hi sinh. 

Thế hệ trẻ ngày hôm nay phải biết trân trọng điều đó, nỗ lực phấn đấu để đất nước càng ngày phồn vinh phát triển và giữ vững nền độc lập cho dân tộc.

. Là một đạo diễn trẻ đã ghi dấu trong nhiều tác phẩm về những người lính, anh có điều gì chia sẻ về việc làm phim và việc lựa chọn đề tài trong sản xuất các bộ phim?

- Đề tài về người lính không còn xa lạ gì với mọi tầng lớp khán giả. Trong bất cứ giai đoạn nào, người lính cũng luôn mang trong tim sự hy sinh lớn lao, sự hy sinh này bao gồm nhiều yếu tố, cả về thể xác và tình cảm, tất cả hướng tới mục tiêu bảo vệ vững chắc Tổ quốc và sự bình yên cho nhân dân. 

Trong những đề tài về người lính đều lấp lánh giá trị nhân văn tốt đẹp. Mỗi bộ phim, các nhân vật là những tấm gương tốt cho đồng đội noi theo, học hỏi, góp phần giáo dục bộ đội, định hướng cho giới trẻ về cách nhìn nhận cuộc sống, bồi dưỡng lý tưởng cao đẹp. 

Tôi cảm thấy may mắn khi được làm phim về đề tài người lính trong cả chiến tranh và thời bình, nhận được sự quan tâm của khán giả. Qua mỗi bộ phim, chúng tôi mong muốn nhận được sự góp ý của khán giả để có thể làm tốt hơn, nhận được tình cảm của khán giả nhiều hơn.

. Xin cảm ơn đạo diễn!