Giao lưu nghệ thuật Hát Bội và Kapa Haka nhân kỷ niệm 50 năm Việt Nam – New Zealand

VHO - TP.HCM tổ chức giao lưu Hát Bội – Kapa Haka, giới thiệu nghệ thuật tuồng Việt Nam và văn hóa Māori New Zealand nhân 50 năm quan hệ ngoại giao.

Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP.HCM phối hợp với Bộ Ngoại giao và Thương mại New Zealand tổ chức chương trình giao lưu văn hóa nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – New Zealand (1975-2025).

Sự kiện diễn ra tại Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP.HCM với sự tham dự của đoàn nghệ sĩ Ngāti Rangiwewehi Kapa Haka – một trong những tập thể nghệ thuật Māori tiêu biểu của New Zealand.

Mở đầu chương trình là phần hòa tấu nhạc cụ dân tộc do các nghệ sĩ Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP.HCM biểu diễn, giới thiệu không gian âm nhạc truyền thống đặc trưng của Việt Nam.

Tại chương trình, Nhà hát giới thiệu khái quát lịch sử hình thành và phát triển của Hát Bội – loại hình kịch hát truyền thống lâu đời của Việt Nam, xuất hiện từ thời Lý – Trần với những hình thức diễn xướng sơ khai và định hình mạnh mẽ vào giai đoạn thế kỷ XV–XVI.

Từ thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XX, Hát Bội phát triển rực rỡ và từng được xem là “Quốc kịch” của Việt Nam. Đầu thế kỷ XX, loại hình này tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ ở Nam Bộ, xuất hiện trong các lễ hội đình làng và được đưa đi trình diễn tại Pháp.

Đến nay, Hát Bội vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng và văn hóa cộng đồng, đặc biệt trong Lễ hội Kỳ Yên ở các đình thần Nam Bộ. Những bậc tiền bối như Đào Duy Từ, Đào Tấn, Nguyễn Hiền Dĩnh… được nhắc lại như những tên tuổi đặt nền tảng cho nghệ thuật tuồng truyền thống.

Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP.HCM thành lập năm 1977, hiện có gần 40 nghệ sĩ, nhạc công và cán bộ kỹ thuật, tiếp tục thực hiện nhiệm vụ bảo tồn, nghiên cứu và giới thiệu nghệ thuật Hát Bội đến công chúng trong nước và quốc tế.

Bên cạnh biểu diễn tại Nhà hát, đơn vị còn tham gia các lễ hội, hoạt động cộng đồng, chương trình sân khấu học đường nhằm đưa nghệ thuật truyền thống đến gần hơn với người trẻ.

Trong buổi giao lưu, phía Nhà hát đã giới thiệu về nghệ thuật hóa trang – đặc trưng nhận diện của Hát Bội. Màu sắc hóa trang thể hiện rõ tính cách nhân vật. Theo đó, nhân vật hóa trang mặt Màu đỏ: là nhân vật thể hiện tính cách trung thần, trung can nghĩa khí, là người tốt.

Nhân vật hóa trang mặt Màu trắng mốc: là nhân vật thể hiện tính cách nịnh thần, tính khí gian xáo, là người xấu.

Nhân vật hóa trang mặt Màu xanh: là nhân vật thể hiện tính cách thông minh, liều lĩnh, dũng cảm, thường xuất thân từ miền núi, một số nhân vật bị yểu mạng (chết sớm). Nhân vật hóa trang mặt rần, màu đen trắng đan xen, mang râu: là nhân vật có tính cách nóng tính, có sức mạnh hơn người…

Nghệ sĩ Nhà hát trình diễn minh họa để các vị khách New Zealand có hình dung trực quan về hệ thống ký hiệu sân khấu tuồng.

Tiếp đó, nghệ sĩ Việt Nam hướng dẫn nghệ sĩ Māori trải nghiệm một số động tác đặc trưng của Hát Bội như bộ tay, bộ chân, cách cười, cách xướng hát. Khán phòng trở nên sôi nổi khi các nghệ sĩ New Zealand thử thực hiện từng động tác trong sự cổ vũ của khán giả.

Khán giả được thưởng thức trích đoạn Ôn Đình chém Tá từ vở San Hậu – một tác phẩm kinh điển có lịch sử hơn 400 năm, tái hiện xung đột quyền lực thời phong kiến và ca ngợi tinh thần trung nghĩa của nhân vật Khương Linh Tá.

Bên cạnh đó, Nhà hát cũng giới thiệu lớp diễn về anh hùng Nguyễn Trung Trực – trích đoạn từng giúp nghệ sĩ Bảo Châu và Kiều My giành Huy chương vàng tại Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 vừa kết thúc ngày 25.11 tại Hà Nội.

Lớp diễn Nguyễn Trung Trực sau khi chiến đấu dũng cảm khiến giặc Pháp nhiều lần bị tổn thất nặng nề nhưng vì chữ hiếu buộc phải ra hàng quân giặc để cứu mạng sống của mẹ mình. Lớp diễn thể hiện lòng hiếu thảo, nghĩa khí của một vị anh hùng và sự kiên trung, bất khuất của những người phụ nữ, những người mẹ Việt Nam anh hùng.

Sau phần trình diễn của các nghệ sĩ Việt Nam, các nghệ sĩ Đoàn nghệ thuật Ngāti Rangiwewehi Kapa Haka đã mang đến những giai điệu rộn ràng. Nghệ sĩ Māori trình diễn các tiết mục đặc trưng, mang tinh thần haka – loại hình nghệ thuật kết hợp vũ đạo, hát và nhịp điệu mạnh mẽ, gắn với bản sắc cộng đồng người Māori.

NSƯT Nguyễn Hoàng Vinh, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP.HCM, nhấn mạnh niềm vinh dự khi đón tiếp Đoàn nghệ thuật Ngāti Rangiwewehi Kapa Haka – những nghệ sĩ Maori tiêu biểu của New Zealand, đại diện cho truyền thống haka giàu sức mạnh, tính cộng đồng và tinh thần bản địa thiêng liêng.

Ông cho rằng cuộc gặp gỡ là dịp để nghệ sĩ của hai loại hình nghệ thuật truyền thống – Hát Bội của Việt Nam và Kapa Haka của New Zealand được giao lưu, học hỏi, chia sẻ giá trị nghệ thuật, từ đó mở ra những hướng hợp tác ý nghĩa trong tương lai.

Trong không khí kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – New Zealand, NSƯT Nguyễn Hoàng Vinh bày tỏ kỳ vọng buổi giao lưu mang đến cho khán giả những trải nghiệm chân thật về nghệ thuật Hát Bội, đồng thời tạo cơ hội để nghệ sĩ Việt Nam tiếp cận thêm những giá trị văn hóa độc đáo từ Kapa Haka.

Ông nhấn mạnh Hát Bội là loại hình kịch hát truyền thống có lịch sử hàng trăm năm, gắn với đời sống tinh thần của người Việt, từ sân khấu cung đình đến đình làng Nam Bộ, đặc biệt trong Lễ hội Kỳ Yên – nghi lễ tôn vinh Thành Hoàng và cầu cho quốc thái dân an.

Với hệ thống mặt nạ, hóa trang, phục trang, vũ đạo và âm nhạc đặc thù, Hát Bội không chỉ là nghệ thuật biểu diễn mà còn là một di sản văn hóa sống động được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Buổi giao lưu khép lại trong không khí ấm áp, thân tình, để lại dấu ấn đẹp trong dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – New Zealand.