Đánh thức ký ức Thăng Long - Hà Nội bằng nghệ thuật múa rối

VHO - Chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Nhà hát Múa rối Việt Nam ra mắt chương trình nghệ thuật “Cảm xúc Long Thành”, đưa khán giả đến không gian Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến, nơi lịch sử và đời sống đương đại hòa quyện qua nghệ thuật múa rối.

Ký ức Thăng Long “sống dậy” trên sân khấu 

Cảm xúc Long Thành (kịch bản: NSND Trịnh Thúy Mùi, đạo diễn: NSND Nguyễn Tiến Dũng) là hành trình nghệ thuật đưa khán giả trở về với vẻ đẹp Thăng Long - Hà Nội xưa, chốn kinh kỳ thanh lịch trong nếp sống, tinh tế trong văn hóa và luôn chuyển động trong nhịp buôn bán, lễ hội, sinh hoạt dân gian của 36 phố phường.

Chia sẻ về lý do dàn dựng tác phẩm, Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam, NSND Nguyễn Tiến Dũng cho biết, trong dòng chảy nghìn năm lịch sử dân tộc, Thăng Long - Hà Nội luôn hiện diện như một biểu tượng thiêng liêng của văn hiến, trí tuệ và bản sắc Việt. Đó là mảnh đất vừa trầm mặc, cổ kính vừa sôi động, giàu sức sống; là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, lịch sử và tâm hồn người Việt qua bao thế hệ. 

Chính chiều sâu ấy đã thôi thúc Nhà hát lựa chọn múa rối - loại hình nghệ thuật giàu tính biểu tượng, để chuyển tải cốt cách, tinh thần và mỹ cảm Thăng Long - Hà Nội.

Sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật múa rối truyền thống và tư duy sáng tạo đương đại giúp Cảm xúc Long Thành không chỉ tái hiện vẻ đẹp của những tầng trầm tích văn hóa, mà còn làm bật được sức sống trường tồn của Thăng Long - Hà Nội trong dòng chảy lịch sử dân tộc.

Mở đầu tác phẩm, hình tượng Rồng - Phượng thiêng liêng hiện ra, như lời khẳng định về cội nguồn “Con Rồng cháu Tiên”, tái hiện một Thăng Long rạng rỡ - nơi hội tụ tinh hoa đất trời, kết tinh hào khí và bản lĩnh dân tộc suốt chiều dài lịch sử. Đây cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa ngàn năm của Thủ đô văn hiến.

Tiếp nối mạch cảm xúc ấy, khán giả được dẫn dắt qua vòng tuần hoàn xuân - hạ - thu - đông, nơi nhịp vận động của đất trời hòa quyện cùng nhịp sống con người. Qua từng chuyển động mềm mại của con rối, từng giai điệu da diết, chiều sâu tâm hồn, cốt cách thanh tao và lối sống tinh tế của người Tràng An trở nên sinh động, giàu chất thơ và đầy dư vị.

Ở lớp diễn cuối, không gian 36 phố phường Hà Nội hiện ra thân thương và gần gũi: nơi hội tụ tinh hoa các nghề thủ công truyền thống, nơi vang vọng những tiếng rao quen thuộc, nhịp sống phố thị tấp nập hòa quyện cùng vẻ trầm mặc của những mái ngói rêu phong...

Đó là một kinh kỳ thanh lịch trong nếp sống, tao nhã trong văn hóa, nhưng luôn chuyển động và đầy sinh khí.

Thông qua ngôn ngữ múa rối, những địa danh tiêu biểu của Thủ đô như Hoàng thành Thăng Long, chùa Một Cột, Khuê Văn Các được tái hiện qua những lát cắt giàu chiều sâu biểu tượng. Không chỉ là những di sản, đó còn là nơi lắng đọng hồn cốt dân tộc, minh chứng cho văn hiến và sức sống bền bỉ của Thăng Long - Hà Nội trong dòng chảy lịch sử.

“Đối thoại” với văn hóa bằng ngôn ngữ múa rối

Điểm đặc sắc của Cảm xúc Long Thành nằm ở việc chương trình lựa chọn múa rối như một ngôn ngữ kể chuyện văn hóa, chứ không dừng ở vai trò minh họa lịch sử. 

Thay vì tái dựng sự kiện hay triển khai cốt truyện tuyến tính, tác phẩm dẫn dắt khán giả bằng cảm xúc, ký ức và không gian văn hóa Thăng Long - Hà Nội, tạo nên nhịp vận động sân khấu nhất quán, giàu tính biểu tượng và chiều sâu thẩm mỹ.

Dấu ấn khác biệt của chương trình là sự xuất hiện của ca trù, xẩm với phong cách phối khí hoàn toàn mới, kết hợp cùng rap và âm nhạc điện tử một cách tiết chế, tinh lọc. Những làn điệu vốn gắn với không gian phố thị, thân phận và đời sống dân gian Hà Nội được đặt vào cấu trúc sân khấu đương đại, vừa giữ hồn cốt truyền thống, vừa mở rộng biên độ biểu đạt. 

Âm nhạc không đứng ngoài lớp diễn, mà trở thành một thành tố song hành cùng con rối, dẫn dắt nhịp cảm xúc và mở sâu không gian kể chuyện.

Các lớp diễn được tổ chức theo hướng đa tầng, giàu tính thị giác, gợi cảm giác thực cảnh, nơi con rối, âm nhạc, ánh sáng và chuyển động sân khấu liên tục đối thoại.

Không gian 36 phố phường, bốn mùa đất trời, hình tượng Rồng - Phượng hay nhịp sống Tràng An hiện lên như những mảng ký ức chồng lớp, khiến khán giả không chỉ “xem” mà còn “sống trong” không gian văn hóa Thăng Long.

Chính sự kết hợp nhuần nhuyễn ấy đã định hình dấu ấn thẩm mỹ riêng của Cảm xúc Long Thành, trong đó múa rối giữ vai trò trục trung tâm, dẫn dắt toàn bộ cấu trúc nghệ thuật và tái kể truyền thống bằng tư duy đương đại giàu mỹ cảm.

Ở bình diện rộng hơn, chương trình cho thấy hướng đi đáng chú ý của Nhà hát Múa rối Việt Nam trong việc khẳng định múa rối như một loại hình có khả năng kể những câu chuyện lớn của đô thị, lịch sử và căn tính văn hóa dân tộc trong đời sống đương đại.