Chiều sâu văn hóa và tinh thần dân tộc trong tranh sơn mài Chu Nhật Quang

VHO - Triển lãm cá nhân đầu tiên của họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang mang tên “Dấu thiêng” vừa chính thức khai mạc tối 5.10 tại Hoàng thành Thăng Long. Đây là một trong những hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô.

Với "Dấu thiêng", họa sĩ Chu Nhật Quang ra mắt công chúng với 52 tác phẩm sơn mài ấn tượng, theo nhiều chủ đề khác nhau.

Chủ đề "Khởi" gồm 14 tác phẩm, tập trung vào thể loại tĩnh vật, thể hiện sự chiêm nghiệm những giá trị thẩm mỹ của cuộc sống.

Chủ đề "Cội" gồm 17 bức tranh, đưa người xem vào một hành trình sâu xa để khám phá văn hóa và di sản của dân tộc Việt Nam như Hoàng Thành Thăng Long, Tháp Rùa, Chùa Một cột, chùa Thầy...

Chủ đề "Linh" với 9 bức tranh, khơi gợi sự hoài niệm về văn hóa và di sản. Họa sĩ tái hiện cảnh sân khấu thủy đình xưa với những buổi diễn rối nước, ngôi chùa Thầy nổi tiếng, và những cảnh đời thường tại các ngôi làng cổ.

Chủ đề "Nôi" với 12 bức tranh, gợi lên ký ức về quê hương, những ngôi đình làng và nghệ thuật rối nước - những biểu tượng văn hóa đặc trưng của cộng đồng nông dân Việt Nam.

Các bức tranh về rối nước không chỉ tái hiện đời sống và tập quán của nền văn minh lúa nước, mà còn khắc họa rõ nét bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc.

Không chỉ đơn thuần là một cuộc triển lãm nghệ thuật, "Dấu thiêng" còn là hành trình sáng tạo và tôn vinh vẻ đẹp trường tồn của nghệ thuật sơn mài Việt Nam - một di sản quý giá, kết tinh từ sự khéo léo, kiên nhẫn và tâm hồn của họa sĩ Chu Nhật Quang.

 Qua những tác phẩm độc đáo, triển lãm mở ra một thế giới đậm chất truyền thống, nơi mỗi nét vẽ, mỗi lớp sơn đều chứa đựng câu chuyện riêng, thể hiện chiều sâu của văn hóa và tinh thần dân tộc.

Bên cạnh đó, triển lãm còn là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, đưa nghệ thuật sơn mài đến gần hơn với nghệ thuật đương đại.

Họa sĩ Chu Nhật Quang trưởng thành trong một bầu không khí nghệ thuật ngập tràn từ gia đình. Từ khi còn nhỏ, Quang đã được nuôi dưỡng và khơi gợi niềm say mê sáng tạo từ hai thế hệ là cha và ông nội. 

Ông nội của Chu Nhật Quang là họa sĩ, NNND Chu Mạnh Chấn, người gắn bó với việc khôi phục và bảo tồn di sản văn hóa của làng quê Bắc Bộ qua nghệ thuật sơn mài. 

Cha của anh, NSƯT Chu Lượng, nguyên Giám đốc Nhà hát Múa rối nước Thăng Long, người góp phần không nhỏ vào việc gìn giữ và phát triển nền nghệ thuật đặc trưng của dân tộc. 

Chu Nhật Quang tiếp nối truyền thống gia đình bằng việc phát triển tranh sơn mài - một hình thức nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ, tinh xảo và tầm nhìn sáng tạo. Nguồn cảm hứng lớn nhất của Quang luôn hướng về quê hương, dân tộc, mặc dù họa sĩ trẻ cũng đã có dịp tiếp xúc với văn hóa phương Tây trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu ở nước ngoài.

 Chia sẻ về "Dấu thiêng", họa sĩ Chu Nhật Quang cho biết, anh luôn trân trọng những giá trị của sơn mài truyền thống – những gam màu trầm mặc và cổ điển đã là một phần không thể thiếu trong lịch sử sơn mài. 

Trong quá trình sáng tạo, Quang luôn đặt ra cho mình "thử thách bản thân", từ đó tìm ra cách diễn đạt mới mẻ hơn.

“Đó không chỉ là sự tìm kiếm sự khác biệt về màu sắc, không gian hay kích thước mà còn là hành trình tự vượt qua giới hạn của chính mình. Như việc chúng ta đang đứng ở đây, giữa một không gian cổ kính và linh thiêng, tôi muốn tác phẩm của mình có thể chạm đến nhiều cung bậc cảm xúc, từ cổ điển đến hiện đại, và hi vọng mang đến một hơi thở mới cho sơn mài...”, Chu Nhật Quang bộc bạch.

Tiếp nối triển lãm “Dấu thiêng”, Quang đang tiếp tục hoàn thiện các tác phẩm sơn mài khổ lớn với đề tài về Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chiến thắng 30.4, kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước cũng như hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh.

Chàng trai trẻ hi vọng có thể đi đến các vùng miền trên dải đất chữ S để khám phá, tìm hiểu và góp một phần bé nhỏ của mình trong việc tái hiện những vẻ đẹp của đất nước qua các tác phẩm sơn mài. 

Yêu sơn mài, mê đắm sơn mài, nhưng có một điều thú vị là Chu Nhật Quang vẫn chưa có ý định bán các tác phẩm của mình. Mong muốn trước hết của Quang là được chia sẻ những bức tranh đến với mọi người để tất cả có thể cảm nhận được những vẻ đẹp mà anh đang cố gắng truyền tải.

Phát biểu tại lễ khai mạc triển lãm “Dấu thiêng”, nhà sử học Dương Trung Quốc bày tỏ, sơn mài truyền thống hay còn gọi là sơn ta là một chất liệu rất đặc biệt của hội họa Việt Nam, mang dấu ấn bản sắc văn hóa dân tộc. Đây cũng là một chất liệu giúp hội họa Việt Nam hòa nhập, khẳng định bản sắc khi hội nhập với nền mỹ thuật thế giới.

Xem những bức tranh của Chu Nhật Quang, nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng: “Chắc chắn “hương vị” sơn ta đã thấm đẫm vào cuộc sống và niềm đam mê của Chu Nhật Quang từ khi còn nhỏ, từ những ảnh hưởng của ông nội và cha mình.

Điều khiến nhiều người bất ngờ chính là quyết định lựa chọn gắn bó với sơn mài truyền thống của Quang sau hành trình học tập và tiếp xúc với văn hóa hiện đại của phương Tây. Đó là lựa chọn mang đến nhiều cảm xúc, cũng là thử thách đối với một họa sĩ trẻ”.

Cũng theo ông Dương Trung Quốc, sự lựa chọn này gắn liền với sứ mệnh của nghệ sĩ trẻ trong việc góp sức đưa sơn mài Việt Nam đi xa hơn trên bản đồ mỹ thuật thế giới.

Triển lãm diễn ra đến hết ngày 15.10.2024.