Thủ tục thuế minh bạch hơn từ khi Nghị định 236 có hiệu lực

VHO - Nghị định 236/2025/NĐ-CP giúp giảm bớt thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân trong thực hiện nghĩa vụ thuế, nâng cao minh bạch, hiệu quả.

Ngày 29/8/2025, Chính phủ đã ký ban hành Nghị định 236/2025/NĐ-CP – văn bản hướng dẫn chi tiết Nghị quyết 107/2023/QH15 về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu (thuế tối thiểu toàn cầu). Nghị định này sẽ có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, áp dụng cho kỳ tính thuế kể từ năm tài chính 2024.

Đáng chú ý, bên cạnh nội dung mang tính kỹ thuật thuế quốc tế và chống xói mòn, Nghị định 236 được thiết kế để giảm bớt gánh nặng thủ tục hành chính cho doanh nghiệp – một bước đi cần thiết trong nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao hiệu quả quản lý thuế và bảo đảm tính minh bạch, bình đẳng trong áp dụng chính sách thuế.

Cơ chế loại trừ, giảm trừ – giảm gánh nặng kê khai

Một trong những điểm nổi bật giúp giảm thủ tục và chi phí tuân thủ là Nghị định 236 quy định rõ các trường hợp loại trừ và giảm trừ nghĩa vụ thuế bổ sung (QDMTT) – tức là không phải doanh nghiệp nào cũng phải thực thi đầy đủ các bước, tuân thủ các quy trình phức tạp nếu đáp ứng các điều kiện nhất định.

Trong giai đoạn chuyển tiếp, nếu doanh nghiệp thỏa mãn điều kiện, thuế bổ sung có thể được xác định bằng 0 (không tính) – tức là không phải thực hiện các bước bổ sung nhiều nếu thuộc diện ưu đãi.

Nghị định cũng quy định rõ các trường hợp loại trừ khỏi đối tượng áp dụng thuế bổ sung – giúp doanh nghiệp xác định ngay từ sớm liệu mình có thuộc diện chịu nghĩa vụ hay không, từ đó không phải tiến hành các thủ tục kê khai, báo cáo không cần thiết.

Nhờ các quy định này, doanh nghiệp có thể chủ động rà soát, xác định mình có thuộc diện kê khai thuế bổ sung hay không, giảm thiểu thử sai và tiết kiệm nguồn lực cho các bước thủ tục không phải thiết.

Minh bạch, đơn giản hóa quy trình quản lý thuế

Nghị định 236 cũng định hướng cách thức quản lý thuế và kê khai sao cho đơn giản hơn, kết hợp với nguyên tắc trao đổi dữ liệu tự động quốc tế:

Cơ quan thuế sẽ phối hợp trao đổi thông tin thuế quốc tế theo hiệp định đa phương để phục vụ quản lý thuế cho thuế bổ sung – nghĩa là một phần dữ liệu mà doanh nghiệp phải cung cấp thủ công sẽ được thay thế bằng cơ chế trao đổi thông tin giữa cơ quan thuế các nước.

Các đơn vị hợp thành chịu trách nhiệm kê khai, phân bổ thuế bổ sung giữa các công ty trong cùng tập đoàn – nhưng nghị định cho phép linh hoạt để doanh nghiệp tự quyết phương án phân bổ nội bộ, từ đó hạn chế việc phải báo cáo rất chi tiết ngoài doanh nghiệp khi không cần thiết.

Hồ sơ kê khai, biểu mẫu và tờ khai mới được ban hành kèm theo Nghị định giúp doanh nghiệp thực hiện đúng mà không phải tự thiết kế hay xin mẫu từ nhiều nơi khác nhau.

Nhờ vậy, doanh nghiệp ít phải đi lại, ít phải xin xác nhận, đồng thời giảm thời gian làm thủ tục kê khai bổ sung, nộp thuế, tương tác với cơ quan thuế.

Tác động với doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp đa quốc gia

Điều này có ý nghĩa rất quan trọng đối với doanh nghiệp nước ngoài đầu tư (FDI) hoặc các tập đoàn đa quốc gia có chi nhánh, công ty hợp thành tại Việt Nam:

Từ trước khi nghị định ra đời, các doanh nghiệp FDI đã coi thuế tối thiểu toàn cầu như một thách thức lớn. Việc Nghị định 236 đưa vào cơ chế loại trừ, giảm trừ, trao đổi thông tin minh bạch giúp giảm rủi ro tuân thủ, giảm chi phí pháp lý và kế toán cho doanh nghiệp.

Nghị định 236 sẽ tạo ra một thay đổi căn bản trong cách các doanh nghiệp FDI tiếp cận chiến lược đầu tư và mở rộng tại Việt Nam — bởi môi trường thuế công bằng và thủ tục minh bạch sẽ làm tăng độ tin cậy của thị trường.

Việc áp dụng thuế bổ sung mà không quá phức tạp thủ tục sẽ giúp Việt Nam không phải rơi vào tình trạng doanh nghiệp “tránh né” đầu tư do chi phí tuân thủ cao.

Liên kết với chính sách cắt giảm thủ tục hành chính quốc gia

Nghị định 236 được đặt trong bối cảnh chung quốc gia về chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính tại các bộ, ngành, địa phương. Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành tiếp tục đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục, cắt bỏ điều kiện kinh doanh không cần thiết theo các Nghị quyết về cải cách thủ tục hành chính.

Việc Nghị định 236 thiết kế cơ chế loại trừ, giảm trừ, minh bạch trao đổi thông tin là một ví dụ cụ thể cho cách thức cải cách thể chế từ trung ương, nhằm thực sự mang lại lợi ích, giảm gánh nặng cho người dân và doanh nghiệp khi thực hiện nghĩa vụ thuế.

Kết luận & khuyến nghị

Nghị định 236/2025/NĐ-CP không chỉ là văn bản mang tính kỹ thuật về thuế ở cấp độ quốc tế — nó còn là bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính thuế, nhằm tạo thuận lợi hơn cho người nộp thuế. Bằng cách cho phép loại trừ, giảm trừ, đơn giản hóa kê khai, trao đổi thông tin tự động và minh bạch hóa quy trình, Nghị định giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và giảm rủi ro khi tuân thủ.

Tuy nhiên, để lợi ích này hiện thực hóa, doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, rà soát cấu trúc công ty, hệ thống kế toán – thuế, chuẩn bị hồ sơ theo các mẫu mới và phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế. Sự phối hợp từ các bên sẽ giúp Nghị định 236 thực sự trở thành công cụ hỗ trợ, không phải rào cản mới.