Nâng cao giá trị đặc sản tỏi Lý Sơn

VHO - Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, dịch bệnh trên cây trồng và bài toán “được mùa mất giá”, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Phú Sinh đã xây dựng mô hình sản xuất tỏi sạch mở ra một hướng đi mới, hiện đại và bền vững, đưa tỏi Lý Sơn vượt sóng ra thị trường quốc tế.

Với đặc điểm tỏi được trồng trên đất bazan xen cát biển đặc trưng, tỏi Lý Sơn có mùi hương tinh dầu mạnh, vị cay nồng thanh khiết và hàm lượng hoạt chất cao, được giới chuyên gia đánh giá là một trong những loại tỏi có giá trị dược liệu tốt nhất trong khu vực.

Tuy nhiên, trong nhiều năm liền, người dân Lý Sơn vẫn loay hoay trước thực trạng tiêu thụ bấp bênh, giá cả thất thường và chưa xây dựng được thương hiệu xứng tầm.

“Vương quốc tỏi” Lý Sơn vào vụ thu hoạch

VHO – Tỏi Lý Sơn là 1 trong 11 đặc sản Việt Nam xác lập kỷ lục châu Á và là Top 10 đặc sản quà tặng nổi tiếng Việt Nam. Hiện nông dân huyện đảo đang bước vào mùa thu hoạch tỏi Đông Xuân 2024 - 2025.

Nhận thấy tiềm năng đó, từ năm 2021, anh Nguyễn Văn Nhật, Giám đốc Công ty TNHH TM–DV Phú Sinh đã lựa chọn trở về đặc khu Lý Sơn đầu tư, xây dựng mô hình từ vùng nguyên liệu sản xuất tỏi sạch theo quy trình chuẩn khắc khe nhất đến nhà xưởng chế biến chuyên sâu và hình thành chuỗi tiêu thụ ổn định.

“Tỏi Lý Sơn chỉ thật sự có giá trị khi được làm đúng cách, đúng tiêu chuẩn và có câu chuyện để kể với thế giới”, anh Nhật chia sẻ.

Từ quy mô thu mua nhỏ lẻ, anh Nhật dần phát triển trở thành doanh nghiệp tiên phong trồng tỏi theo hướng nông nghiệp sạch, không hóa chất, áp dụng quy trình VietGAP, HACCP. Công ty đã liên kết hơn 100 hộ dân, hình thành vùng sản xuất trên 50ha tỏi sạch, chủ động nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến.

Sau nhiều năm kiên trì, đến tháng 6.2025 sản phẩm tỏi Lý Sơn Phú Sinh chính thức được công nhận OCOP 5 sao, trở thành một trong những sản phẩm giá trị cao duy nhất của đặc khu Lý Sơn.

Không chỉ dừng lại ở việc làm tỏi tươi, anh Nhật đã đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, hệ thống máy lên men tỏi đen công nghệ Nhật Bản, xây dựng nhà xưởng chế biến đạt chuẩn an toàn thực phẩm.

Nhờ đó, công ty hiện sở hữu nhiều sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP như: tỏi đen nhiều nhánh, rượu tỏi đen, cao tỏi đen, tỏi đen cô đơn... Trong đó có 1 sản phẩm đạt OCOP 5 sao, 2 sản phẩm đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh và 2 sản phẩm đạt OCOP 3 sao cấp huyện.

Giá trị của sản phẩm cũng được nâng lên rõ rệt: nếu 1kg tỏi tươi chỉ đạt 40.000 – 70.000 đồng thì khi chế biến chuyên sâu, sản phẩm tỏi đen có giá từ 700 – 1,5 triệu đồng/kg, mang lại lợi nhuận cao hơn gấp nhiều lần.

Anh Nhật khẳng định: “Tôi không giấu bất kỳ bí quyết nào với bà con, vì chỉ khi doanh nghiệp và nông dân cùng làm thì mới tạo nên thương hiệu mạnh. Chúng tôi hướng đến nông nghiệp sạch, bảo vệ sức khỏe, môi trường và tính bền vững lâu dài”.

Một trong những bước ngoặt quan trọng đối với tỏi Lý Sơn là việc Công ty Cổ phần Hàng tiêu dùng Masan ký kết hợp đồng tiêu thụ dài hạn với UBND đặc khu Lý Sơn. Mỗi năm, Masan sẽ thu mua 50 tấn tỏi khô để sản xuất nước chấm Nam Ngư ớt tỏi Lý Sơn – sản phẩm được xuất khẩu sang nhiều thị trường châu Á.

Trên cơ sở đó, Công ty Phú Sinh là một trong hai doanh nghiệp trên địa bàn đặc khu đã ký hợp đồng cung ứng tỏi đạt chuẩn Việt Gap cho Masan. Doanh nghiệp trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, quy trình sản xuất để đảm bảo từng củ tỏi khi thu hoạch đều đạt yêu cầu kiểm định nghiêm ngặt.

Mô hình liên kết “4 nhà” – Nhà nông, Nhà doanh nghiệp, Nhà nước, Nhà khoa học – đang bước đầu phát huy hiệu quả tại Lý Sơn, tạo đầu ra ổn định, nâng giá trị sản phẩm, giảm áp lực mùa vụ và hướng đến phát triển lâu dài.

Không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước, tỏi Lý Sơn Phú Sinh cũng đang được đánh giá cao ở nhiều quốc gia. Trong thời gian gần đây, công ty đã giới thiệu sản phẩm tại Singapore, Philippines, Nhật Bản, Hàn Quốc và nhận được phản hồi tích cực. Một số đối tác quốc tế đã đặt hàng thí điểm, mở ra cơ hội lớn để tỏi Lý Sơn tiến sâu vào chuỗi tiêu thụ toàn cầu.

“Tôi kỳ vọng trong vài năm tới, sản phẩm tỏi đen Lý Sơn sẽ có mặt tại thị trường Đông Á và xa hơn là Châu Âu. Tỏi Lý Sơn hoàn toàn đủ chất lượng để cạnh tranh với các nước có ngành công nghiệp tỏi mạnh như Nhật Bản hay Hàn Quốc”, anh Nhật nói.

Song song với các mô hình chế biến sâu, chính quyền đặc khu Lý Sơn đã triển khai các giải pháp đồng bộ như truy xuất nguồn gốc, đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý, mở rộng thị trường xuất khẩu và thúc đẩy chuyển đổi số trong quảng bá sản phẩm.

Những nỗ lực này đang góp phần xây dựng hình ảnh tỏi Lý Sơn không chỉ là nông sản mà còn là biểu tượng thương hiệu sản phẩm văn hóa đặc trưng của đảo.

Quy trình sản xuất nông nghiệp sạch, kết hợp phân hữu cơ, hạn chế tối đa thuốc bảo vệ thực vật góp phần bảo vệ môi trường biển đảo, xây dựng hình ảnh nông sản Lý Sơn trở thành sản phẩm có thương hiệu xanh – sạch – bền vững.