Xúc động ôn lại những năm tháng học sinh miền Nam được đùm bọc trên đất Bắc

VHO - Ngày 26.10, Lễ kỷ niệm 70 năm Trường học sinh miền Nam trên đất Bắc, 55 năm các thế hệ học sinh miền Nam thực hiện di chúc Bác Hồ được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội).

Tham dự Lễ kỷ niệm có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình; nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương Nguyễn Khoa Điềm; các Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên lãnh đạo một số Bộ, ngành; đại diện các địa phương nơi có học sinh miền Nam học tập cùng hơn 500 thầy, cô giáo tham gia giảng dạy học sinh miền Nam và 3.000 đại biểu là thế hệ học sinh miền Nam trên đất Bắc.

Trong diễn văn kỷ niệm, thay mặt Ban liên lạc Học sinh miền Nam Trung ương, TS Mai Liêm Trực, nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Bưu chính Viễn thông (nay là Bộ TT&TT) cho biết: Năm 1954, sau khi Hiệp định Geneve được ký kết, hòa bình được lập lại ở Việt Nam và Đông Dương, nhưng nước ta còn tạm thời bị chia cắt làm hai miền Nam - Bắc, với tầm nhìn xa trông rộng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng đã dự cảm rằng công cuộc đấu tranh giành độc lập và thống nhất đất nước có thể còn lâu dài và gian khổ.

Vì vậy, cùng với việc chuyển bộ đội và cán bộ kháng chiến tập kết, cần phải đưa thiếu nhi, học sinh là con em cán bộ, chiến sĩ ra Bắc để chăm sóc, đào tạo, sau này trở thành lực lượng nòng cốt xây dựng lại miền Nam, tái thiết đất nước. Từ cuối năm 1954 đến đầu năm 1955, có hàng chục nghìn thiếu nhi, học sinh từ Quảng Trị đến Cà Mau và vùng Tây Nguyên đã được đưa ra Bắc bằng nhiều con đường khác nhau, trong đó hơn 20.000 học sinh đi bằng đường biển từ các cảng Cà Mau, Sài Gòn, Vũng Tàu và Quy Nhơn ra các cảng cửa Hội (Nghệ An), Sầm Sơn (Thanh Hóa), Quý Cao (Thái Bình) và vài nơi khác. Riêng Sầm Sơn (Thanh Hóa) đã đón tiếp gần 2.000 thương, bệnh binh, hơn 47.000 cán bộ, chiến sĩ và 6.000 thiếu nhi, học sinh miền Nam. Ngày từ lúc bước chân lên đất Bắc, bộ đội, cán bộ và thiếu nhi học sinh miền Nam đã vô cùng xúc động trước sự đón tiếp nồng nhiệt và ấm áp của đồng bào miền Bắc.

Khi chiến tranh ở miền Nam bước vào giai đoạn ác liệt, từ năm 1964 đến 1975, hơn 10.000 thiếu nhi học sinh miền Nam là con liệt sĩ và cán bộ, chiến sĩ đang chiến đấu ở miền Nam được đưa ra miền Bắc, chủ yếu đi bộ vượt Trường Sơn theo đường giao liên quân sự và vào học ở các và một số trường học sinh miền Nam. Tổng số hơn 32.000 thiếu nhi, học sinh đã được ra Bắc, học tập và sinh hoạt ở 28 trường học sinh miền Nam ở nhiều tỉnh, thành phố miền Bắc, đông nhất là ở Hải Phòng, Hà Đông, Hà Nam, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc…

Thời kỳ đầu, học sinh miền Nam được phân về ở nhờ nhà dân, ba, bốn cháu trong một gia đình ở các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Thái Bình, Hưng Yên, Hà Đông, Sơn Tây.

"Thế hệ học sinh miền Nam chúng tôi không bao giờ quên được những ngày mùa đông giá lạnh bà con đốt củi cho chúng tôi sưởi ấm vì không quen chịu được rét của miền Bắc, tối ngủ được bà con đem rơm rạ lót chỗ nằm, sáng dậy được ăn nồi khoai sắn nóng hổi, mặc dù lúc đó đồng bào còn nghèo khó, thiếu ăn thiếu mặc sau những năm kháng chiến gian khổ với nhiều mất mát, hy sinh. Sau khi các trường học sinh miền Nam nội trú được thành lập, chúng tôi đã được hưởng chế độ chu cấp đặc biệt, được ăn no, mặc ấm và điều kiện học tập tốt nhất lúc bấy giờ", TS Mai Liêm Trực xúc động nhớ lại.

Các thế hệ học sinh miền Nam luôn ghi nhớ những lời dặn dò của Bác là phải đoàn kết giữa học sinh các vùng miền, đoàn kết với thiếu nhi và đồng bào miền Bắc, phải luôn nỗ lực học tập, rèn luyện để trở thành người tốt, học đi đôi với hành. Vâng lời Bác, các thầy cô giáo đã đào tạo học sinh miền Nam toàn diện, trước hết là học làm người, rèn luyện nhân cách, đặc biệt là tính trung thực, lòng biết ơn, ý thức tập thể và sự dấn thân cho công việc chung.

Từ năm 1964, khi Mỹ đổ quân vào miền Nam và mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, hàng trăm học sinh miền Nam vừa tốt nghiệp cấp 3 đã lên đường vào Nam chiến đấu. Vài năm sau đó, hàng ngàn học sinh miền Nam tốt nghiệp đại học, nhất là các ngành y dược, sự phạm, thông tin liên lạc tiếp tục trở về miền Nam chiến đấu giải phóng quê hương. Rất nhiều đồng chí đã anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Họ mãi mãi là những tấm gương cho thế hệ trẻ cả nước, đặc biệt là cho học sinh miền Nam noi theo. Những học sinh miền Nam ở lại miền Bắc hoặc tốt nghiệp đại học ở nước ngoài về tiếp tục vào Bộ đội, Công an và các ngành thiết yếu, tham gia chống chiến tranh phá hoại miền Bắc và xây dựng hậu phương miền Bắc vững mạnh để chi viện cho miền Nam.

Ngay từ những ngày tháng đầu khi miền Nam được giải phóng, đa số học sinh miền Nam đã trưởng thành trở về miền Nam, tham gia tiếp quản và xây dựng, củng cố chính quyền cách mạng, trở thành một đội ngũ cán bộ chủ chốt hoạt động trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị văn hóa xã hội, khoa học kỹ thuật, giáo dục và đào tạo.

Khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới từ năm 1986, các thế hệ học sinh miền Nam tiếp tục nỗ lực, tận tụy và sáng tạo trong nhiệm vụ của mình, đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước. Nhiều đồng chí trở thành nhà khoa học, nhà giáo, văn nghệ sỹ nổi tiếng, nhiều doanh nhân thành đạt, các tướng lĩnh trong Quân đội, Công an... Đặc biệt, nhiều đồng chí trở thành lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước và các bộ, ngành Trung ương và nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Việc đưa hơn 3 vạn thiếu nhi, học sinh miền Nam ra Bắc và thành lập hệ thống các trường học sinh miền Nam trên đất Bắc từ 1954 đến 1975 là một chủ trương lớn, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, không chỉ thể hiện tầm nhìn sáng suốt mà còn nói lên tình cảm cao quý của Bác Hồ, của Đảng, Nhà nước và nhân dân miền Bắc đối với con em đồng bào, cán bộ, chiến sĩ miền Nam thân yêu.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định, sự kiện cán bộ, chiến  sĩ , học sinh, thiếu nhi miền Nam tập kết ra Bắc năm 1954 trở thành dấu ấn sâu đậm trong lịch sử hào hùng của dân tộc, lắng đọng trong tâm khảm, trong trái tim của biết bao thế hệ người dân đất Việt Nam;

Đây là biểu tượng sáng ngời của chân lý nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một. Đây là kết quả của đường lối phát huy tinh thần yêu nước, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết quốc tế trong điều kiện đất nước còn rất nhiều khó khăn, thử thách; là biểu tượng sinh động về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, về tình đồng chí yêu thương đùm bọc giúp đỡ lẫn nhau, sẵn sàng chia sẻ mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh; là minh chứng về niềm tin tưởng tuyệt đối của đồng bào miền Nam đối với Bác Hồ, với Đảng, với Nhà nước...

Việc thành lập hệ thống Trường học sinh miền Nam trên đất Bắc là một chủ trương lớn, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, thể hiện tầm nhìn xa, trông rộng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng trong sự nghiệp trồng người, ươm những hạt giống cao quý, đào tạo, bồi dưỡng và chuẩn bị nguồn cán bộ cho sự nghiệp cách mạng của Đảng trong thời kỳ mới.

“Trong hoàn cảnh miền Bắc còn muôn vàn khó khăn, nhưng chúng ta đã dành những gì tốt đẹp nhất về nguồn lực trí tuệ, về con người, về cơ sở vật chất của miền Bắc thời đó để ưu tiên cho học sinh miền Nam. Dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, được sự chăm sóc, sự nuôi dạy tận tình của thầy cô giáo, cùng với sự cố gắng vươn lên của bản thân mỗi học sinh miền Nam, theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu “mỗi người sẽ tùy theo sức mình tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà”, chúng ta đã đào tạo, rèn luyện được lớp người có tài năng và trí tuệ, có bản lĩnh và ý chí, có lý tưởng và hoài bão, đóng góp rất lớn vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh.

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cũng khẳng định: Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế của đất nước ta tiếp tục được nâng lên, là tiền đề quan trọng để xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang thể hiện quyết tâm cao nhất, nỗ lực lớn nhất, hành động quyết liệt nhất để tăng tốc, về đích nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận có liên quan đến phát triển văn hóa, con người; phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ; xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới...

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định, đây là dịp để chúng ta cùng nhau ôn lại lịch sử, thêm tự hào và vững tin vào con đường mà Đảng, Bác Hồ cũng như các vị tiền bối cách mạng đã lựa chọn. Chúng ta tin tưởng rằng, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta sẽ phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, truyền thống yêu nước, tinh thần “tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc”, chung sức, chung lòng thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, hiện thực hóa mục tiêu 100 năm mà Đảng ta đã xác định, tạo nền tảng vững chắc để chúng ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, vì một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cũng mong muốn và tin tưởng rằng, các cựu học sinh miền Nam trên đất Bắc, dù ở cương vị nào, hoàn cảnh nào, sẽ tiếp tục đóng góp thiết thực, hiệu quả cho công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, nghĩa tình, lan tỏa niềm tự hào là học sinh miền Nam để các thế hệ mai sau không ngừng phấn đấu noi theo.

Là một trong những học trò thành đạt của thế hệ học sinh miền Nam trên đất Bắc, doanh nhân, Anh hùng Lao động Lê Văn Kiểm thay mặt cho hơn 32.000 cựu học sinh miền Nam trên đất Bắc phát biểu những lời tri ân sâu sắc từ đáy lòng mình đối với Đảng, Bác Hồ, Nhà nước và nhân dân miền Bắc đã đùm bọc nuôi dưỡng những học sinh trưởng thành như ngày hôm nay.

“Nhớ ngày nào chúng tôi còn thơ ngây, vào học cấp 1, cấp 2, cấp 3 lần đầu tiên sống xa gia đình quê hương, xa cha mẹ vào ăn ở tập thể trong một môi trường rất mới mẻ, nhiều ngỡ ngàng. Thế mà đến nay tuổi của chúng tôi cũng đã có những người trên 70-80-90 tuổi những kỷ niệm từ những ngày tháng đó tất cả chúng tôi không bao giờ quên.

Có nhiều anh chị em các thế hệ học sinh miền Nam đã trở thành cán bộ cấp cao của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, trong đó có những đồng chí là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, các đồng chí là Bộ trưởng, Thứ trưởng, có nhiều đồng chí là Bí thư, Chủ tịch các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, nhiều đồng chí là anh hùng lực lượng vũ trang, anh hùng lao động thời kỳ đổi mới, nhiều đồng chí là tướng lĩnh trong công an và quân đội, nhiều nhà khoa học, nhà giáo nhân dân, thầy thuốc nhân dân, nghệ sĩ nhân dân, doanh nhân thành đạt. Có nhiều người đã hy sinh trong công cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, nhiều người là thương bệnh binh, để lại một phần thân thể trên chiến trường…

Chúng tôi có được những thành công như ngày hôm nay là do chủ trương hết sức đúng đắn, vô cùng sáng suốt của Bác Hồ và Trung ương Đảng đã thành lập các trường học sinh miền Nam để có môi trường tốt nhất cho chúng tôi được học tập, rèn luyện, có những đóng góp to lớn cho đất nước và xã hội.

Các thầy cô chú luôn xem học sinh miền Nam như con em của mình và xem việc chăm sóc, dạy bảo các em học sinh miền Nam là vinh dự, trách nhiệm và lương tâm đối với đồng bào miền Nam đang chiến đấu, hy sinh để giành độc lập cho dân tộc, cho sự thống nhất Tổ quốc.

Chúng tôi may mắn được đào tạo rất toàn diện, không những chỉ học về kiến thức, mà còn được học tập về văn hóa – văn nghệ, thể thao, lao động và được phát huy tất cảc năng khiếu của mỗi người.

Đại bộ phận trong số hơn 32.000 học sinh miền Nam đã trưởng thành và có những đóng góp hết sức xứng đáng cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và xây dựng, phát triển nền kinh tế - xã hội của nước nhà”, ông Lê Văn Kiêm xúc động chia sẻ.

Sau khi thành đạt nhiều người trong học sinh đó đã quay lại địa phương mà họ đã được sống, được học tập tìm lại những cô, bác đã giúp đỡ, nuôi dưỡng khi còn là những học trò nhỏ để đền ơn đáp nghĩa; như việc xây mộ khang trang cho các cụ, xây nhà cho những gia đình nghèo, hỗ trợ xây trường học, lập quỹ khuyến học khuyến tài, giúp đỡ cho những gia đình có hoàn cảnh khó khăn ở các địa phương có các trường học sinh miền Nam ở miền Bắc. Đó là nghĩa tình mà những người cựu học sinh miền Nam không bao giờ quên ơn những người đã cưu mang mình trong những lúc khó khăn nhất.