Viễn ca - Nơi náu trú của cảm xúc

VHO - Ngày 28.8 tại Hà Nội, nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh đã giới thiệu đến công chúng tập thơ thứ ba trong sự nghiệp của mình mang tên Viễn ca do NXB Văn học phát hành.

Nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh nổi tiếng trong giới sinh viên Hà Nội khi anh là gương mặt thơ nổi bật của phong trào thơ sinh viên Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội những năm 1980. Thơ của anh được sinh viên chép tay, chuyền nhau đọc.

Tập thơ mới Viễn ca gồm 39 bài thơ được Nguyễn Tiến Thanh viết khoảng 6 năm trở gần đây. Đây là tập thơ thứ 3 của Nguyễn Tiến Thanh sau hai tập thơ “Loạn bút hành” và “Chiều không tên như vết mực giữa đời”.

Tại buổi ra mắt tập thơ, nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh chia sẻ: “Tôi học Khoa Ngữ văn trường Đại học Tổng hợp. Ra trường được giữ lại giảng dạy thời gian ngắn. Sau đó tôi đi làm báo. Đi làm báo, cái nghề liên quan tới chính nghĩa, vì thế tôi bị quăng quật với đời nhiều quá nên cũng không có thời gian sáng tạo thơ ca.

Viễn ca là chặng đường con người phải đi qua trong hành trình số phận của mình. Trên hành trình đó bắt gặp nhiều phong cảnh, tôi chỉ ghi lại những cảnh đó bằng ngôn từ và cảm xúc. Trong hành trình cuộc sống, mỗi bước đi đều là sự đổi mới, thơ cũng vậy, mỗi bài thơ là sự tiếp nối của cảm xúc và liên tưởng khác nhau. Sau 30 năm làm báo, bước sang làm công việc khác thì cũng phải tự thay đổi”.

Tại lễ ra mắt tập thơ Viễn ca, các nhà nghiên cứu, nhà văn, nhà báo đều nhấn mạnh, Viễn ca là bước ngoặt trên con đường sáng tạo thi ca của Nguyễn Tiến Thanh. Vẫn còn đó phảng phất chất hào hoa trong cấu tứ, ngôn từ, giọng điệu; để những đề tài cũ đọc lên vẫn thấy thú vị, nhưng sự tỉnh táo, giàu lý trí, ý thức về bản thân đã nhiều hơn.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều bày tỏ: “Tôi bất ngờ khi Nguyễn Tiến Thanh ra mắt tập thơ Viễn ca. Chúng tôi cùng sinh hoạt trong câu lạc bộ thơ từ khi Thanh còn là sinh viên. Khi đọc Viễn ca, nó làm tôi có 2 bất ngờ. Tưởng Tiến Thanh làm quản lý sẽ quên thơ ca, vậy mà một ngày mùa thu, anh lại xuất hiện trở lại trong một tinh thần khác. Một giai đoạn và nhịp điệu khác.

Viễn ca có nhiều bài thơ lục bát, khiến tôi nghĩ tới hình ảnh cây trầm, lá vẫn vậy, cây vẫn vậy nhưng trong ruột cây làm nên hương trầm tích lũy. Thơ Tiến Thanh giống như vậy, anh đi qua cuộc đời này, những buồn vui, cảm hứng, với con mắt mở rộng để nhìn đời sống này, mang lại cho anh những trải nghiệm, tích lũy.

Vẫn là phong cách đấy, không thay đổi hình thức, vẫn rất truyền thống nhưng sự lãng mạn vẫn như tuổi thanh xuân, sự phiêu lưu vẫn như tuổi thanh xuân nhưng mỗi một ngày nó lại mang thông điệp lớn hơn bởi nó chảy trong dòng chảy tư tưởng.

Chính vì thế, nhiều bạn bè khi đọc thơ anh trước kia, đón nhận tập thơ này với sự bất ngờ, sự chiêm nghiệm. Thi ca có nhiều con đường, Tiến Thanh chọn con đường đi ngầm trong đời sống, đến ngày hiển lộ ra. Viễn ca vẫn chứa đựng sự run rẩy của thơ ca song đầy tính triết lý của đời sống này”.

PGS.TS Phùng Gia Thế nhận xét: “Thơ Nguyễn Tiến Thanh trước hết là kiểu thơ dành cho những người lãng mạn, yêu kỷ niệm, yêu những ngày tháng cũ. Tiến Thanh say mà tỉnh. Chất lãng mạn, lãng du không khiến những suy tư nhân thế và trách nhiệm công dân của anh khuất lấp. Nhưng Tiến Thanh cũng tỉnh mà say. Bởi có lẽ, thơ mãi mãi là chân trời huyễn mộng để anh được sống tận cùng với bản lai diện mục của mình”.

Trên trang cá nhân của mình, có lần nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh đã chia sẻ những suy nghĩ của anh về một vấn đề bản thể luận mỗi khi ta bàn đến thơ: Thơ là gi? Anh trả lời theo cách phủ định, đại ý: thơ không phải là kể chuyện, muốn kể chuyện hãy đi viết tiểu thuyết; thơ không phải là triết lý, muốn triết lý hãy đi làm nhà tư tưởng; thơ không phải là thuyết pháp, muốn thuyết pháp hãy đi làm giáo sỹ.

Tóm lại, thơ không phải con lừa để người ta chất lên lưng nó đủ gánh nặng nhọc. Thơ chỉ là thơ thôi, là cảm xúc, là ngôn ngữ, là nhịp điệu, là khả năng tạo sự cảm thông chia sẻ giữa những tâm hồn người.

Nhà lý luận phê bình Nguyễn Hoài Nam rất đồng tình với quan điểm này, chỉ hơi khác ở một ý: có thể thơ không phải là triết lý và nhà thơ cũng không cố tình triết lý, thế nhưng mỗi khi anh suy tưởng về “những phương trời viễn mộng”, anh thiết lập sự kết nối giữa cái ở gần và cái ở xa và giữa những thực thể không đồng chất, thì ngay lập tức chất triết lý đã xuất hiện, thông qua hệ thống thi ảnh.

“Tập thơ Viễn ca của nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh thêm sự giàu có về chiều sâu của những suy tưởng, cái khác lạ của ngôn ngữ và hệ thống thi ảnh. Nguyễn Tiến Thanh không chủ trương cách tân thơ, thậm chí thơ anh còn nghiêng nhiều về phía cổ điển. Thế nhưng đọc thơ anh luôn cảm nhận được sự mới mẻ nào đó, sự mới mẻ trong thơ của một người thơ không ngừng đào sâu tìm kiếm chính mình và không ngừng suy tưởng về những phương trời viễn mộng”, nhà lý luận phê bình Nguyễn Hoài Nam chia sẻ.

Nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh có hơn 30 năm làm báo, hiện tại anh đã chuyển công tác sang làm Tổng Giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.