Tái hiện phong vị Tết trong cung đình xưa

VHO - NXB Tổng hợp TP.HCM giới thiệu tác phẩm “Tết chốn vàng son” của tác giả Lê Tiên Long. Sách viết về phong vị vàng son một thuở của các bậc vua chúa trong những ngày Tết chốn cung đình xưa.

Tết Nguyên đán là lễ hội quan trọng nhất ở các nước Á Đông, diễn ra vào dịp đầu năm. Đây là thời gian nghỉ ngơi, sum vầy bên gia đình và tổ tiên.
Triều đình Việt Nam thời phong kiến cũng nghỉ Tết từ sớm, với nhiều nghi lễ và thời gian dài để các quan chăm lo cho gia đình.

Sách dày 236 trang, gồm 35 câu chuyện với 2 phần chính: Cung đình chuẩn bị đón Tết và Vua quan ăn Tết.
Lê Tiên Long lần giở, khảo cứu những trang sách sử của cha ông để biên chép, tổng hợp, ghi lại những việc nơi cung đình, tập trung vào chuyện đón Tết nghênh xuân.
Đằng sau những nghi lễ, quy chế, thể lệ có phần khác lạ nơi chốn cung đình ấy là những câu chuyện thuộc về văn hóa của ông cha ta xưa.

Phần 1: Cung đình chuẩn bị đón Tết gồm các bài viết như: Những nghi lễ trong cung đình Việt ngày Tết; Lịch nghỉ Tết của triều Nguyễn; Vua ban lịch cho bề tôi trước Tết; Tiến Xuân ngưu cúng thần Câu Mang; Lễ Hợp hưởng cuối năm; Quê vua ngày Tết; Phong ấn ăn Tết;

Chuyện dùng ấn “Hoàng đế chi bảo”; Cây nêu trong cung đình ngày Tết; Lệ treo cờ ngày Tết; Triều Nguyễn thờ các vị vua nào của các triều đại trước?; Vua ban thưởng cho quần thần ăn Tết; Nước thiêng để thờ trong cung đình ngày Tết; Ban thưởng cho người già vào dịp Tết; Tiếng nhạc Thiều ngày Tết…

Phần 2: Vua quan ăn Tết với các bài viết: Lễ Chính Đán của các vị vua Việt; Lễ tế Giao năm 1600 - “Một điển lễ vô cùng long trọng”; Đầu xuân tế Xuân hưởng; Đầu xuân tập trận; Thú chơi trong cung đình ngày Tết;

Âm nhạc cung đình ngày Tết; Dâng ngọc, lụa cúng trời đất trong lễ tế Giao; Niềm vui trong cung đình ngày Tết; Nghi lễ cày ruộng tịch điền đầu Xuân; Đầu xuân, hoàng tử khai giảng; Vua Gia Long ăn Tết ở Thăng Long; Vua Minh Mạng ăn Tết; Nơi ban bố chiếu chỉ đầu năm; Ngăn tệ cờ bạc đầu xuân;...

Các độc giả ngày nay sẽ tò mò: Vậy vào ngày Tết, vua nước Việt ăn Tết như thế nào? Triều đình có những nghi lễ gì, tổ chức ra sao?
Những chuyện này tuy không có sách nào ghi cụ thể, nhưng rải rác trong chính sử và các sách khác cũng khá nhiều chi tiết để có thể giải đáp cho độc giả.

Vào Tết, vua thực hiện nhiều nghi lễ quan trọng, chủ yếu là thờ cúng tổ tiên, tế trời (tế Giao), và tế Xã Tắc (thần Đất, thần Nông). Cuối năm, triều đình tổ chức lễ Thượng nêu, ban lịch cho bề tôi, và niêm phong cất ấn.

Đầu năm thì ngược lại, thực hiện lễ Hạ nêu, Khai ấn. Ngoài ra, vào mùa xuân, vua cũng tham gia nghi lễ cày ruộng Tịch điền để khuyến khích sản xuất.
Và để bảo vệ đất nước, các vua Việt cũng thường tổ chức duyệt binh, tập trận,... mỗi dịp xuân về. 

Những nghi lễ này phản ánh tầm quan trọng của văn hóa nông nghiệp và an ninh quốc gia trong thời kỳ phong kiến.

Vậy vua có thưởng Tết cho bề tôi hay không? Nghi lễ cúng tế trong triều đình Việt có gì khác với các nước đồng văn? Các câu trả lời sẽ lần lượt được giải đáp trong cuốn sách nhỏ này.

Tác giả hy vọng, thông qua cuốn sách, độc giả, nhất là các bạn trẻ, sẽ biết thêm nhiều điều thú vị, qua đó hiểu thêm về từng triều đại cũng như hiểu rõ về lịch sử nước ta, từ đó thêm yêu văn hóa của đất nước mà cha ông đã xây dựng và gìn giữ từ mấy nghìn năm qua.

Nhà báo Yên Ba nhận xét rằng Tết chốn vàng son của tác giả Lê Tiên Long tập trung vào cuộc sống trong cung đình, nơi các vị vua thực hiện các nghi lễ tế trời đất, tổ chức ăn Tết, ban thưởng, duyệt binh, và cày ruộng đầu xuân.

Cuốn sách được coi là một "cuốn sử" vì tác giả dựa vào chính sử, tỉ mẩn biên chép và kết nối các dữ kiện để người đọc hôm nay hiểu về Tết trong cung đình xưa.
Tuy nhiên, nó không phải sử theo kiểu thông thường mà mang phong vị dân dã, khiêm cung, dù viết về những nghi lễ phức tạp trong không gian uy nghiêm của cung đình phong kiến.

Tết chốn vàng son tái hiện phong vị vàng son của cha ông trong những ngày Tết. Tác giả Lê Tiên Long sử dụng tài liệu từ chính sử như Khâm định Việt sử thông giám cương mục và Đại Nam thực lục để viết nên tác phẩm này.
Cuốn sách kết hợp yếu tố lịch sử với văn phong nhẹ nhàng, giúp người đọc cảm nhận được không khí sang trọng và uy nghiêm của cung đình trong dịp Tết.