Yêu cầu tất yếu cho du lịch

VHO - Quản lý điểm đến du lịch theo hướng xanh và thông minh không còn là khẩu hiệu, mà đang trở thành yêu cầu tất yếu để tái định hình ngành Du lịch Việt Nam.

 Từ nhận thức đến hành động

Dự án “Xây dựng Mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả có sự tham gia của các bên liên quan, hướng tới du lịch xanh, không rác thải nhựa và carbon thấp” do Hiệp hội Du lịch Việt Nam đề xuất, với sự hỗ trợ của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), được kỳ vọng tạo ra khuôn mẫu mới cho phát triển bền vững, kết nối các bên liên quan bằng công nghệ và dữ liệu minh bạch. Phát biểu tại Hội thảo tham vấn mới đây, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình nhấn mạnh: “Du lịch gắn bó mật thiết với môi trường, vì vậy phát triển xanh là con đường tất yếu”.

Từ năm 2023-2024, Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã phối hợp với UNDP triển khai Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch ở Việt Nam”, giúp hình thành nền tảng quản lý môi trường ở cấp điểm đến. Thành công của Dự án là bước đệm để Hiệp hội tiếp tục xây dựng mô hình quản lý điểm đến tích hợp, trong đó chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng cùng tham gia điều phối, giám sát và đánh giá các hoạt động phát triển du lịch xanh. “Quản lý điểm đến là vấn đề sống còn của ngành Du lịch, vì trong điểm đến hội tụ toàn bộ giá trị, dịch vụ và trải nghiệm của du khách. Nếu được quản lý tốt, mọi hoạt động đều được nâng tầm”, ông Vũ Thế Bình khẳng định.

Theo thiết kế, Dự án mới sẽ được triển khai trong 12 tháng, gồm ba giai đoạn: Chuẩn bị và xây dựng mô hình; Triển khai thí điểm mô hình; Tổng kết, đánh giá và nhân rộng. Ba nhóm hoạt động trọng tâm là: Nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp và cộng đồng về phát triển du lịch xanh; Xây dựng mô hình quản lý điểm đến hiệu quả, áp dụng Bộ tiêu chí du lịch xanh VITA Green của Hiệp hội Du lịch Việt Nam; Thực hành giảm phát thải carbon và rác thải nhựa, kết hợp công nghệ quản lý dữ liệu môi trường và năng lượng theo thời gian thực.

Theo Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy, Dự án là “bước đi cụ thể hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050”. Ông nhấn mạnh: “Điểm đến du lịch xanh cần được quản lý theo nguyên tắc sản xuất xanh, tiêu dùng xanh và con người xanh. Mọi bên liên quan đều cần thay đổi hành vi để hướng tới phát triển bền vững thực chất”.

Công nghệ và con người - Hạ tầng kép của chuyển đổi xanh

Dự án tích hợp công nghệ vào toàn bộ chu trình quản lý điểm đến. Ứng dụng kỹ thuật số giúp theo dõi lượng rác thải, năng lượng tiêu thụ, hành vi du khách, qua đó cung cấp dữ liệu phục vụ điều chỉnh kịp thời. Đây là bước chuẩn bị cho mô hình điểm đến thông minh, nơi mọi hoạt động được điều hành trên nền tảng dữ liệu số hóa, minh bạch và kết nối.

Song hành cùng công nghệ là yếu tố con người. Đội ngũ cán bộ quản lý, doanh nghiệp và người dân sẽ được đào tạo bài bản về nguyên tắc phát triển xanh, kỹ năng thực hành giảm phát thải và quản lý tài nguyên du lịch. Mỗi người dân, mỗi hướng dẫn viên, mỗi cơ sở dịch vụ đều trở thành một “tế bào xanh” trong hệ sinh thái du lịch bền vững.

Một điểm đổi mới quan trọng là cơ chế đồng quản trị. Dự án phân rõ vai trò: Hiệp hội Du lịch Việt Nam điều phối tổng thể, xây dựng bộ tiêu chí, tổ chức tập huấn, giám sát tiến độ. Chính quyền địa phương hỗ trợ pháp lý, thành lập Ban điều phối điểm đến, kết nối cộng đồng và doanh nghiệp. Doanh nghiệp du lịch áp dụng các giải pháp xanh, giảm nhựa, tiết kiệm năng lượng và truyền thông cho mô hình. Cộng đồng địa phương trực tiếp tham gia giám sát, tổ chức hoạt động, hưởng lợi từ sinh kế bền vững. Mô hình vận hành theo nguyên tắc “chia sẻ trách nhiệm - phân bổ lợi ích - minh bạch dữ liệu”, giúp cộng đồng không bị đứng ngoài quá trình phát triển mà trở thành chủ thể của điểm đến.

Dự án được thí điểm tại Khu du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử (Bắc Ninh). Ông Vũ Thế Bình kỳ vọng: “Dự án sẽ trở thành bước khởi đầu cho quá trình chuẩn hóa mô hình điểm đến du lịch xanh tại Việt Nam”. Theo ông, từ kết quả thí điểm ngành Du lịch có thể rút ra bài học, xây dựng bộ hướng dẫn nhân rộng cho các địa phương khác, tiến tới hình thành mạng lưới điểm đến xanh trên toàn quốc.

Các chuyên gia cho rằng để mô hình thực sự đi vào chiều sâu, Việt Nam cần đồng bộ ba yếu tố: Chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, năng lượng tái tạo và mô hình du lịch không phát thải; Tiêu chuẩn hóa bộ chỉ số du lịch xanh ở cấp quốc gia, liên kết với các cam kết giảm phát thải ròng; Trao quyền cho cộng đồng bằng cơ chế tham gia giám sát, quản lý và hưởng lợi trực tiếp từ du lịch bền vững.

Từ nhận thức đến hành động, từ công nghệ đến con người, từ điểm đến thí điểm đến mô hình toàn quốc, hành trình xây dựng du lịch xanh và thông minh đòi hỏi sự kiên định, sáng tạo và hợp tác đa bên. “Mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả có sự tham gia của các bên liên quan hướng tới môi trường du lịch xanh, không rác thải nhựa và carbon thấp” sẽ giúp giảm thiểu tác động môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh cho du lịch Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch sang tăng trưởng xanh. Khi mỗi điểm đến trở thành “điểm đến xanh”, du lịch Việt Nam sẽ tiến gần hơn tới hình ảnh quốc gia thân thiện, hiện đại và bền vững trong mắt du khách quốc tế.