Về Xứ Nẫu, trải nghiệm làng bí đao khổng lồ

VHO - Ở vùng đất cát xã Mỹ Thọ, huyện Phù Mỹ được mệnh danh là nơi trồng được những quả bí đao khổng lồ của tỉnh Bình Định. Vào mùa này, khi đến Chánh Trạch, du khách sẽ được “mục sở thị”, chụp ảnh lưu niệm với những quả bí khổng lồ to hơn thân người.

Mê mẫn vườn bí khổng lồ

Không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, làng bí đao khổng lồ ở thôn Chánh Trạch 2, xã Mỹ Thọ còn mang giá trị văn hóa.

Mặc dù, chưa được UBND tỉnh Bình Định công nhận là làng nghề truyền thống, thế nhưng làng Chánh Trạch 2 được xây dựng thành mô hình du lịch làng nghề, bởi tính đặc trưng kỳ lạ vốn có về vùng đất trồng ra quả bí đao nặng từ 20 - 60kg, thu hút khách du lịch tham quan trải nghiệm.

Trong cái nóng oi ả giữa mùa hè tháng 5, chúng tôi về thăm làng bí đao khổng lồ đúng vào thời điểm thu hoạch năm nay.

Trò chuyện với chúng tôi, ông Lê Bá Biên (67 tuổi), là một trong những người trồng bí lâu năm nhất ở làng chia sẻ: Giống bí đao ở đây rất đặc biệt, không giống như các loại bí đao nơi khác. Quả to và nặng, trung bình từ 20 - 40 kg, có quả nặng 50 kg và đặc biệt có quả nặng nhất 60 kg.

“Nghề trồng bí đao ở làng đã tồn tại hơn 100 năm qua, tôi là đời thứ tư trong gia đình giữ nghề trồng bí đao khổng lồ đến nay", ông Biên chia sẻ thêm và cho biết, giống bí đao này đem trồng ở nơi khác rất khó ra quả to như mong muốn, nếu có thì nó sẽ bị thối ruột bên trong và không để lâu được.

Hiện nay vườn nhà ông Biên có hơn 200 dây bí đao, trồng trên diện tích khoảng 500m². Bắt đầu xuống giống từ đầu tháng 12 ÂL, đến tháng 5 – 6 ÂL thì thu hoạch.

Theo ông Biên, để bí đao đạt trọng lượng như mong muốn, mỗi dây chỉ để một trái, tập trung dinh dưỡng. Chăm sóc bí đao không khó nhưng cần tỉ mỉ, đặc biệt là làm giàn phải chắc, treo lưới nâng đỡ từng quả.

"Nếu không khéo, quả rớt xuống là hỏng hết. Tôi chăm bí như chăm “con mọn” vậy”, ông Biên vui cho biết.

Ngoài đáp ứng tiêu chí về cân nặng, quả bí còn phải đạt chất lượng cao về độ thẩm mỹ. Một số thương lái từ TP. HCM, Hà Nội và Đà Nẵng hay thu mua để làm nước giải khát, các nhà hàng, resort thì dùng làm món ăn lạ mắt hoặc trưng bày.

Đưa làng bí đao hướng đến du lịch cộng đồng

Theo những vị cao niên trong làng chia sẻ, điều khiến giống bí đao ở đây to đến kỳ lạ chính là vùng đất nằm gần bàu nước lớn, được bồi đắp bởi phù sa từ núi Ô Phi, quanh năm màu mỡ, lại có khí hậu đặc trưng rất thích hợp với giống bí truyền thống.

Người dân nơi đây tin rằng, chính “long mạch” của vùng đất này đã giúp cây bí phát triển vượt trội mà không nơi nào có được.

Bà Nguyễn Thị Y (71 tuổi), cũng một trong những người trồng bí đao lâu năm trong làng cho hay: Mỗi năm chỉ có một vụ. Sau khi thu hoạch, tôi chọn quả già nhất, đẹp nhất lấy hạt, phơi khô làm giống cho mùa sau.

Bí đao ở đây để cả năm cũng không hư, nước bí dùng để thanh nhiệt, giải độc, trị lang ben, hắc lào. Nước bí có vị ngọt thanh mát, còn miếng bí lại bùi thơm ngon đến kỳ lạ. Bí đao chỉ ưa thời tiết có gió nam và gió nồm, riêng thời tiết có gió bấc kéo dài thì bí sẽ bị hư và không đậu quả. 

Hiện toàn thôn Chánh Trạch 2 có khoảng 20 hộ chuyên trồng bí đao khổng lồ. Tuy chưa được công nhận là làng nghề truyền thống, nhưng người dân đã chủ động biến cánh đồng bí thành điểm du lịch sinh thái hấp dẫn.

Du khách chỉ cần mua vé tham quan 10.000 đồng/người là có thể vào vườn chụp hình với bí đao khổng lồ, nghe các chủ vườn kể chuyện trồng bí và hái bí cùng nhà nông.

Bí đao khổng lồ là đặc sản có một không hai. Người dân ở đây chia sẻ, hiện vẫn chưa có tổ chức nào đứng ra liên kết tiêu thụ hay nghiên cứu bảo tồn giống bí.

Người dân hoàn toàn tự trồng, tự bán, giá cả phụ thuộc vào thị trường và thương lái. Dù gặp khó khăn về đầu ra, song việc gắn sản phẩm nông nghiệp với hoạt động du lịch đã mở ra hướng đi mới.

Thông tin về phát triển du lịch cộng đồng ở làng bí đao khổng lồ ở Chánh Trách, bà Nguyễn Thị Kim Chung, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Bình Định cho biết: Hiện nay tỉnh đã xây dựng Đề án “Thí điểm phát triển du lịch tại các làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh đến năm 2025” tại 4 làng nghề truyền thống tiêu biểu của tỉnh, trong đó có làng bí đao khổng lồ ở Chánh Trạch, kết nối cùng các danh thắng như mũi Vi Rồng, đầm Trà Ổ.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định, làng bí đao Chánh Trạch 2 hiện chưa đủ điều kiện để công nhận là làng nghề truyền thống.

Tuy nhiên, việc người dân chủ động phát triển du lịch từ nông nghiệp là hướng đi tích cực, cần được hỗ trợ thêm về kỹ năng làm du lịch, liên kết tiêu thụ sản phẩm và cải thiện hạ tầng.