Tây An: Từ cố đô lịch sử đến trung tâm thể thao - du lịch toàn cầu

VHO - Tây An (tên cũ là Trường An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc), miền đất của Binh Mã Dũng - đội quân đất nung của Tần Thuỷ Hoàng, không còn chỉ là biểu tượng quá khứ. Trong vài năm gần đây, thành phố này đang tái định vị mình như một “thủ phủ thể thao mới” của Trung Quốc.

Tây An có tầm nhìn rõ ràng trong việc biến các sự kiện thể thao quốc tế thành chất xúc tác thúc đẩy kinh tế, du lịch MICE và văn hóa sáng tạo.

Từ di sản nghìn năm đến thành phố thể thao hiện đại

Chỉ riêng năm 2025, Tây An đăng cai một loạt sự kiện lớn: Siêu vòng chung kết Giải vô địch Bơi nghệ thuật dưới nước thế giới, vòng đấu FIVB Volleyball Nations League, Giải Grand Prix Snooker Thế giới và Vòng loại U23 châu Á.

Những sự kiện này đem tới hàng chục nghìn du khách, cơ hội truyền thông toàn cầu và hàng loạt gói sản phẩm văn hóa - du lịch.

Từ khi tổ chức Giải Marathon Tây An, chính quyền thành phố xác định thể thao không đơn thuần là cuộc chơi, mà là ngành công nghiệp, nơi văn hóa, công nghệ, du lịch và thương mại giao thoa.

Năm 2024, giải marathon đem về khoảng 320 triệu nhân dân tệ. Đến đầu 2025, Tây An có 13 doanh nghiệp thể thao quy mô lớn (tăng hơn gấp đôi so với 2023). Các sản phẩm văn hóa sáng tạo từ snooker, marathon, bóng đá như: Áo phông, cốc sứ, mô hình hoạt hình… đều bán hết trong thời gian ngắn.

Điểm đặc biệt là hình ảnh thể thao được gắn với bản sắc Trường An, từ logo, màu sắc đến câu chuyện truyền thông. Người xem đến sân vận động, nhưng khi rời đi lại mang theo một phần văn hóa Tây An trong túi xách, trên áo, hoặc trong những tấm vé lưu niệm.

Du lịch MICE phối hợp fan-tour: Chiến lược “sân vận động thành phố”

Tây An tạo ra mô hình rất đáng học hỏi: Vé sự kiện thể thao là chìa khóa mở cổng du lịch. Người sở hữu vé được giảm giá tại 220 khách sạn, nhà hàng, điểm tham quan.

Vòng loại Giải U23 châu Á 2026 tại Tây An thu hút 86.000 cổ động viên, tạo ra hơn 200 triệu nhân dân tệ chi tiêu, từ khách sạn, ẩm thực, đến trải nghiệm di sản.

Chiến dịch “Tình yêu lấp đầy Trường An” đã kích hoạt tổng mức chi tiêu hơn 793 triệu nhân dân tệ.

Thay vì tổ chức sự kiện trong sân vận động khép kín, Tây An biến cả thành phố thành “phòng khách”, nơi du khách vừa xem thi đấu, vừa sống trong không khí Trường An, từ phố cổ, thác Hồ Khẩu, đến Binh Mã Dũng dưới ánh đèn đêm.

Cơ hội nào cho du lịch MICE Việt Nam?

Dù sở hữu nhiều lợi thế với thiên nhiên đẹp, văn hoá đặc sắc, ẩm thực phong phú, cơ sở lưu trú đa dạng, tình yêu thể thao cuồng nhiệt… Việt Nam vẫn chưa khai thác thể thao như nguồn doanh thu du lịch MICE dồi dào, nhiều dư địa phát triển.

Tại Việt Nam, thể thao vẫn bị nhìn nhận phần nhiều như một hoạt động phong trào, gắn với thành tích thi đấu, nhiệm vụ chính trị hoặc tinh thần cổ vũ, hơn là một ngành kinh tế mang lại doanh thu và sức bật cho du lịch.

Sự thiếu gắn kết giữa thể thao, du lịch, thương mại và truyền thông khiến các giải đấu dù thu hút khán giả nhưng không tạo ra chuỗi giá trị kéo dài, không hình thành sản phẩm du lịch hay thương hiệu điểm đến.

Khi sự kiện kết thúc, dòng khách và nguồn lực cũng dừng lại, cơ sở tổ chức được đóng kín, hoạt động kinh tế du lịch quay về quỹ đạo cũ.

Trong khi đó, Trung Quốc và tiêu biểu là Tây An đã thiết lập một hệ sinh thái hoàn thiện: Nhà nước đóng vai trò kiến tạo chính sách, doanh nghiệp khai thác thương mại và người dân hưởng lợi từ các dịch vụ du lịch, bán lẻ, văn hóa.

Thể thao được xác định là ngành kinh tế trong chiến lược quốc gia, được đầu tư bài bản và liên tục.

Mỗi giải đấu không phải là đoạn kết mà là điểm khởi đầu cho mùa du lịch mới, sản phẩm mới và chiến dịch truyền thông mới. Sân vận động trở thành cánh cửa dẫn du khách bước vào thành phố, còn thành phố trở thành một “phòng khách quốc tế” khổng lồ, nơi di sản, thể thao và tiêu dùng cùng tạo nên giá trị.

Bài học phát triển du lịch MICE theo mô hình Tây An

Mới đây, CLB Du lịch Doanh nhân trẻ Việt Nam đã phối hợp với các đối tác Trung Quốc tổ chức khảo sát du lịch ở Tây An và Diên An (tỉnh Thiểm Tây) với sự tham gia của hơn 90 doanh nghiệp du lịch Việt Nam.

Phó Chủ tịch CLB Du lịch Doanh nhân trẻ Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Công ty CP du lịch dịch vụ thương mại THK, Trưởng đoàn khảo sát cho  biết: “Sau khảo sát, các doanh nghiệp du lịch đều chung nhận xét, Tây An nói riêng, Trung Quốc nói chung làm du lịch rất bài bản; khai thác hiệu quả các tài nguyên văn hoá, tài nguyên tự nhiên và liên kết chặt chẽ giữa các ngành, các địa phương để cùng phát triển”.

Ông Hải cho rằng, để phát triển du lịch MICE (du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo, khen thưởng, sự kiện) và thể thao theo cách mà Trung Quốc, đặc biệt là Tây An đang làm rất thành công, Việt Nam cần bắt đầu từ tư duy quy hoạch các “thành phố sự kiện”.

“Hà Nội, Đà Nẵng, Nha Trang hay Phú Quốc đều có lợi thế để trở thành những trung tâm như vậy, nơi mỗi giải marathon, mỗi kỳ SEA Games hay lễ hội pháo hoa quốc tế không chỉ là cuộc trình diễn ngắn hạn mà trở thành động lực kích hoạt du lịch, thương mại và văn hóa”, ông Nguyễn Hà Hải nói.

Nếu Tây An được gọi là “phòng khách thể thao của Trung Quốc”, thì hoàn toàn có thể hình dung Hà Nội với đường chạy marathon quanh Hồ Gươm, Đà Nẵng với Ironman, Nha Trang với Festival Biển hay Phú Quốc với Giải bóng chuyền bãi biển thế giới trong vai trò tương tự.

Một trong những cách Tây An tạo ra sự khác biệt chính là biến “tấm vé thể thao” thành “tấm vé du lịch”. Người xem bóng đá, bóng chuyền hay bơi nghệ thuật không chỉ vào sân, mà còn được giảm giá khi tham quan di tích, sử dụng khách sạn hay ăn uống tại nhà hàng địa phương.

Mô hình ấy hoàn toàn có thể áp dụng tại Việt Nam: Vé trận chung kết AFF Cup ở Mỹ Đình hoặc vé SEA Games tại Hà Nội có thể đi kèm ưu đãi vào Văn Miếu, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia; giảm giá tour Tràng An (Ninh Bình), Hạ Long (Quảng Ninh) hay các khu nghỉ dưỡng biển.

Tây An cũng chứng minh rằng lợi nhuận từ thể thao không chỉ đến từ vé vào cửa, mà từ sản phẩm văn hóa sáng tạo. Khán giả không rời sân tay không, họ mang về áo phông in hình đội quân đất nung, cốc lưu niệm hay mascot giải đấu.

Việt Nam có lợi thế văn hóa đặc biệt nhưng sản phẩm dành cho người hâm mộ thể thao vẫn còn đơn điệu.

Nếu biết khai thác, những mô hình cầu thủ Quang Hải, Văn Quyến, Duy Mạnh, Ngọc Hải… áo phông, cốc nước, túi, đĩa lưu niệm in hình Chùa Một Cột, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ngọ môn hoàng thành Huế, vịnh Hạ Long, linh vật Sao la SEA Games… hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm văn hóa - du lịch mang lại doanh thu và nuôi dưỡng lòng tự hào.

Quan trọng hơn, các chương trình du lịch MICE cần được thiết kế như một hành trình trải nghiệm tổng thể. Ở đó, thể thao, di sản, hội nghị và ẩm thực kết nối với nhau.

Giải Marathon Huế có thể gắn với đêm áo dài trên cầu Trường Tiền, sông Hương, tour Đại Nội và các phiên tọa đàm doanh nghiệp tại khách sạn Mường Thanh hoặc Silk Path.

Tại Hạ Long, một hội nghị quốc tế diễn ra trong khán phòng, có thể mở rộng bằng trận bóng chuyền bãi biển tại Tuần Châu, giải golf trên sân FLC Hạ Long, tiệc hải sản trên du thuyền và trải nghiệm 1 trong những vịnh đẹp nhất thế giới về đêm.

“Bài học ở Tây An chứng minh rằng, một điểm đến có thể đi từ quá khứ đến tương lai bằng thể thao và du lịch. Sân vận động không còn là nơi kết thúc sự kiện, mà là điểm khởi đầu của những hành trình văn hóa, kinh tế và cảm xúc”, ông Nhan Hạnh Nhơn, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ du lịch OSC First Holydays nhận xét.

Nếu Việt Nam xác định thể thao như ngành kinh tế, có thể kết nối di sản - MICE -công nghiệp sáng tạo, thì chúng ta hoàn toàn có thể có trở thành một trung tâm sự kiện của thế giới.

Và mỗi trận đấu, mỗi hành trình marathon, mỗi bộ đồng phục cổ động viên, mỗi tấm vé xem bóng đá đều trở thành sản phẩm du lịch hấp dẫn, khiến khách vui vẻ chi tiền để tận hưởng những ngày ở Việt Nam.