Định hình trung tâm du lịch bền vững của vùng trung du và miền núi phía Bắc

VHO - Việc hợp nhất hai tỉnh Lào Cai và Yên Bái thành tỉnh Lào Cai mới không chỉ đơn thuần là sự kiện hành chính, tái cấu trúc bộ máy tổ chức mà là một bước đi mang tính chiến lược, mở ra cơ hội “tái thiết không gian phát triển” ở quy mô vùng, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch.

Sự kiện này đang đặt Lào Cai vào vị trí mới trên bản đồ du lịch Việt Nam là “điểm đến hấp dẫn” và hướng tới trở thành “trung tâm du lịch bền vững” của cả vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Cơ hội vàng để tái cấu trúc ngành Du lịch

Sau khi sáp nhập, Lào Cai sở hữu một hệ sinh thái du lịch đặc biệt phong phú, đa dạng về loại hình, nổi trội về bản sắc, độc đáo về cảnh quan.

Những điểm đến vốn đã định danh trên bản đồ du lịch quốc tế như: Sa Pa, Bắc Hà, Y Tý của Lào Cai (cũ) nay kết hợp với Mù Cang Chải, Suối Giàng, Văn Chấn, Trạm Tấu, Yên Bình của Yên Bái (cũ).

Đó là sự kết hợp mang tính cộng hưởng, hình thành một quần thể du lịch liên hoàn hiếm có: Từ núi rừng Tây Bắc kỳ vĩ, ruộng bậc thang di sản, bản làng người Mông, Dao, Thái, Tày… cho tới suối khoáng, chè shan tuyết cổ thụ, chợ phiên đặc sắc.

Về mặt chiến lược, Lào Cai đang nắm trong tay một “bản đồ du lịch mới”, đủ sức đáp ứng các xu hướng tiêu dùng hiện đại: Du lịch ngắn ngày, du lịch trải nghiệm xanh, khám phá văn hóa bản địa, nghỉ dưỡng sức khỏe, du lịch cộng đồng.

Những hành trình “vòng tròn” nội vùng cũng ngày càng phổ biến, giúp điều tiết dòng khách, giãn tải áp lực cho Sa Pa, đồng thời kích hoạt những điểm đến mới ở Mù Cang Chải, Suối Giàng hay Văn Chấn.

Số liệu 6 tháng đầu năm 2025 đã minh chứng cho sức bật này: Lào Cai đón 7,3 triệu lượt khách, doanh thu du lịch đạt trên 21.130 tỉ đồng. Đây là con số rất ấn tượng, nhất là trong bối cảnh địa phương mới bắt đầu thực hiện cơ cấu lại không gian phát triển.

Những thách thức phía sau cơ hội

Tuy nhiên, đi cùng cơ hội lớn luôn là những thách thức không nhỏ. Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để biến lợi thế thành sức mạnh, biến tài nguyên thành sản phẩm, và biến nhu cầu thành doanh thu bền vững?

Thực tế cho thấy, phần lớn các địa phương trong tỉnh, đặc biệt là các điểm đến mới ở khu vực Yên Bái (cũ) vẫn đang làm du lịch theo hướng tự phát, mạnh ai nấy làm, thiếu liên kết vùng, thiếu quy hoạch tổng thể. Hạ tầng giao thông, dịch vụ lưu trú, ẩm thực đạt chuẩn còn ít, nguồn nhân lực du lịch chưa đáp ứng kịp sự phát triển nhanh của thị trường.

Một vấn đề cốt lõi khác là thiếu chiều sâu trong trải nghiệm. Nhiều điểm đến vẫn dừng lại ở mức “có cảnh đẹp” chứ chưa tạo ra “trải nghiệm đặc trưng”. Thiếu câu chuyện du lịch, thiếu hoạt động gắn kết giữa văn hóa - con người - sản phẩm, khiến du khách đến rồi đi, thời gian lưu trú ngắn, chi tiêu thấp, hiệu quả lan tỏa kinh tế còn hạn chế.

Tái cấu trúc ngành Du lịch theo hướng bền vững

Trong bối cảnh mới, phát triển du lịch Lào Cai không thể chỉ là một ngành kinh tế đơn lẻ, mà cần được nhìn nhận là hệ giá trị tổng hợp, bao gồm: hạ tầng, con người, công nghệ, văn hóa, bản sắc địa phương và khả năng liên kết vùng.

Để du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Lào Cai cần tái thiết lại không gian phát triển theo mô hình liên hoàn, trong đó mỗi địa phương đóng một vai trò rõ ràng, gắn với thế mạnh riêng, để cùng nhau tạo nên bức tranh tổng thể hài hòa, tránh chồng chéo, dàn trải.

Sa Pa, Bắc Hà, Y Tý sẽ tiếp tục là “cửa ngõ quốc tế” của du lịch vùng cao, nơi hội tụ các sản phẩm nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch xanh, du lịch mạo hiểm và trải nghiệm thiên nhiên nguyên sơ bậc nhất Việt Nam.

Trong khi đó, Mù Cang Chải, Suối Giàng, Văn Chấn, Trạm Tấu… những miền đất mang vẻ đẹp bản địa đậm đặc sẽ trở thành trung tâm của du lịch cộng đồng, nơi du khách không chỉ ngắm nhìn mà còn hòa mình vào đời sống, vào mùa vàng ruộng bậc thang, thưởng trà shan tuyết cổ thụ, trải nghiệm văn hóa đặc sắc của người Mông, Thái, Dao.

Còn các đô thị trung tâm như thành phố Lào Cai, Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ sẽ đóng vai trò “bến đỗ” logistics, trung tâm điều phối tour tuyến, cung cấp dịch vụ lưu trú, đào tạo nhân lực du lịch và là nơi tiếp nhận dòng chảy khách trước khi lan tỏa tới các điểm đến vệ tinh.

Khi mỗi địa phương đều hiểu rõ mình là “mắt xích” trong một chuỗi giá trị liên kết, sự phát triển sẽ mang tính bền vững, đồng bộ và không ai phải đi một mình trên hành trình xây dựng thương hiệu du lịch Lào Cai mới.

Đồng bộ các giải pháp

Hệ thống giao thông liên kết giữa các vùng lõi và vùng đệm du lịch cần được đầu tư đúng trọng điểm. Các tuyến quốc lộ, cao tốc, đường liên huyện, liên xã phải đảm bảo đồng bộ với phát triển dịch vụ du lịch, dịch vụ vận chuyển khách. Cần tính đến cả đường sắt, xe buýt du lịch, xe điện nội vùng để vừa thân thiện môi trường, vừa thuận tiện cho khách.

Đồng thời, phát triển hạ tầng số, kết nối thông minh như: Bản đồ số du lịch, hệ thống vé điện tử, cổng thông tin du lịch thông minh, quản lý phản hồi dịch vụ… là giải pháp không thể thiếu trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà là tiêu chuẩn bắt buộc nếu muốn cạnh tranh trong phát triển du lịch. Lào Cai cần xây dựng cơ sở dữ liệu số về điểm đến, hệ thống đặt vé trực tuyến, ứng dụng du lịch tích hợp, thanh toán không tiền mặt. Việc này không chỉ phục vụ du khách mà còn giúp cơ quan quản lý có dữ liệu chính xác để điều hành, quản lý, giám sát chất lượng dịch vụ.

Một chiến lược phát triển du lịch bền vững không thể thiếu việc đầu tư cho con người, trong đó, người dân là chủ thể phát triển. Mô hình “mỗi bản là một điểm đến, mỗi gia đình là một chủ thể làm du lịch” phải được cụ thể hóa bằng chương trình hành động: Có hướng dẫn, có đào tạo, có hỗ trợ về vốn và giám sát chất lượng dịch vụ.

Khi người dân hiểu rõ mình là chủ thể của phát triển du lịch, họ sẽ biết cách kể câu chuyện của bản làng mình, tạo ra những sản phẩm du lịch có chiều sâu, mang tính đặc trưng bản địa.

Lào Cai đang sở hữu một kho báu tài nguyên xanh đủ đầy để phát triển các sản phẩm du lịch mới, đón đầu xu hướng tăng trưởng bền vững.

Đó là những hành trình du lịch canh tác, nơi du khách được trực tiếp gieo trồng, thu hái chè shan tuyết Suối Giàng, nhẩn nha nhấp ngụm trà giữa tầng mây, hay cùng người dân Văn Chấn chăm sóc vườn cà phê bản địa, thưởng thức ly cà phê rang thủ công bên bếp lửa.

Đó cũng là những tuyến du lịch chữa lành, đưa du khách về với thiên nhiên nguyên sơ, ngâm mình trong suối khoáng Trạm Tấu, tắm lá thuốc người Dao đỏ ở Sa Pa, thư giãn giữa những khu nghỉ dưỡng sinh thái nhỏ bé nép mình bên sườn núi.

Và không thể thiếu những trải nghiệm văn hóa đầy chiều sâu, nơi mỗi bản làng trở thành một không gian sống động để du khách được tự tay dệt thổ cẩm ở Bắc Hà, thử làm giấy dó ở Nậm Đét, hay cùng người Mông, người Dao nấu rượu ngô men lá theo cách cha ông để lại.

Những sản phẩm du lịch này không chỉ làm giàu thêm hành trình khám phá, mà còn mở ra những tuyến du lịch chuyên đề hấp dẫn như “Con đường chè cổ thụ Tây Bắc”, “Hành trình nghỉ dưỡng chữa lành Trạm Tấu - Sa Pa - Suối Giàng” hay “Một ngày làm nghệ nhân”, các sản phẩm mang đậm bản sắc địa phương, giúp Lào Cai định vị mình như một điểm đến xanh, an lành và giàu trải nghiệm bậc nhất miền núi phía Bắc.

Lào Cai đang có tất cả những điều kiện cần: Tài nguyên phong phú, vị trí chiến lược, thị trường tiềm năng, chính sách mở và quyết tâm chính trị.

Vấn đề là phải tạo ra sự đồng thuận và vào cuộc của toàn hệ thống chính trị - doanh nghiệp - người dân. Nếu biết khơi thông điểm nghẽn, đầu tư đúng trọng tâm, phát triển đúng chiều sâu, Lào Cai hoàn toàn có thể vươn lên trở thành trung tâm du lịch xanh, bền vững của khu vực trung du và miền núi phía Bắc trong thập kỷ tới.