Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang (Khánh Hòa): Nguy cơ bị xâm phạm nghiêm trọng

VHO- Lại thêm một lần nữa Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang (Khánh Hòa) đứng trước nguy cơ bị xâm phạm đặc biệt nghiêm trọng. Lần này không chỉ “trầy da, tróc vảy” mà sẽ là hàng nghìn, thậm chí hàng triệu cọc bê tông cùng với vô số khối đất đá cắm sâu vào lòng vịnh, nơi được quy định khu vực bất khả xâm phạm, khiến cho một trong những “vịnh đẹp nhất thế giới” bị biến dạng.

 Với vẻ đẹp riêng có, vịnh Nha Trang luôn khiến du khách trong và ngoài nước đắm đuối

Trong nhiều năm qua, Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang luôn bị “gây sự”, xâm phạm, có những vi phạm đang tồn tại và có những vi phạm không thể khắc phục. Và bây giờ nó lại tiếp tục “dậy sóng” bởi một… quyết định.

Ngành Văn hóa địa phương nói gì?

Cuối tháng 9 vừa qua, Phó chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa Trần Hòa Nam đã ký phát quyết định số 2249/QĐ-UBND về việc phê duyệt quy hoạch bổ sung kế hoạch sử dụng đất năm 2023 TP Nha Trang với 22 dự án, công trình. Trong đó, đáng chú ý nhất có một dự án với tổng diện tích 33,8 ha; sử dụng vào loại đất được ghi rõ là “lấn biển”, địa điểm thuộc phường Vĩnh Nguyên, Vĩnh Trường. Và với quy mô diện tích 33,8 ha thì diện tích đất là 18,25 ha, diện tích lấn biển chiếm 15,55 ha. “Lấn biển” với diện tích 15,55 ha tức là lấn ra khu vực khoanh vùng bảo vệ của Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang.

Sau khi văn bản được ban hành, nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực bảo tồn di sản, danh lam thắng cảnh và cả những người yêu quý thiên nhiên vẫn không thể tin được, vì sao UBND tỉnh Khánh Hòa có thể đi đến quyết định “hy sinh” 15,55 ha mặt biển vịnh Nha Trang “đẹp nhất thế giới” để làm dự án xây dựng, khiến cảnh quan, không gian nơi đây sẽ bị biến dạng không thể định lượng được; và càng không thể tin nổi là vì sao có thể vượt qua hàng rào pháp lý về bảo vệ di sản để biến danh thắng quốc gia này dường như không còn là đối tượng điều chỉnh của luật định.

Trong quyết định số 2249/QĐ-UBND của tỉnh Khánh Hòa có nêu rõ tại điều 3, rằng các Sở trong đó có Sở VHTT “chịu trách nhiệm thi hành quyết định này”. Nghĩa là Sở VHTT cũng đã biết rõ nội dung, tính chất và quy mô của các dự án, công trình, và quyết định đã được gửi đến Sở biết, thực hiện. Vậy mà khi được hỏi (3.10), ông Nguyễn Văn Nhuận, Giám đốc Sở VHTT tỉnh Khánh Hòa lại nói, theo phân cấp quản lý thì Sở quản lý nhà nước các di tích, danh thắng trên địa bàn tỉnh. Riêng vịnh Nha Trang do Ban Quản lý vịnh Nha Trang (trực thuộc UBND TP Nha Trang) quản lý trực tiếp. Ông Nhuận cho biết sẽ kiểm tra dự án được nêu trong quyết định số 2249/QĐ-UBND của tỉnh có lấn biển khu vực vịnh Nha Trang không, và sẽ thông tin sau. Nghĩa là đến thời điểm này, ông Nhuận với tư cách Giám đốc Sở VHTT, có chức năng tham mưu, quản lý nhà nước về di sản văn hóa trên toàn tỉnh lại không hay biết gì về sự lấn biển 15,55 ha vịnh Nha Trang thuộc một dự án? Điều này cũng có thể hiểu, Sở VHTT đã không được mời họp hay tham mưu, cho ý kiến trước khi UBND tỉnh Khánh Hòa ra quyết định số 2249/QĐ- UBND, ít nhất trên lĩnh vực quản lý nhà nước đối với danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang.

Còn ông Nguyễn Tuấn Dũng, Phó giám đốc phụ trách Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh (trực thuộc Sở VHTT tỉnh Khánh Hòa), đơn vị trực tiếp quản lý, bảo vệ di tích, danh thắng trên địa bàn toàn tỉnh cho hay, đến nay đơn vị vẫn chưa được biết dự án nào trong quyết định của UBND tỉnh sẽ xây dựng lấn vịnh Nha Trang. Cũng theo Trung tâm này, ngày 25.3.2005, vịnh Nha Trang đã được Bộ trưởng Bộ VHTT (nay là Bộ VHTTDL) ra quyết định công nhận là di tích danh thắng quốc gia, với tổng diện tích 249,65 km; trong đó diện tích mặt nước là 211,85 km2, diện tích các đảo nằm trong vịnh là 37,80 km2. Toàn bộ diện tích mặt nước và các đảo trong vịnh Nha Trang đều thuộc vùng lõi di tích, được bảo vệ và bất khả xâm phạm. Theo quy định hiện hành, nếu chưa được cơ quan Bộ, ngành có thẩm quyền điều chỉnh diện tích khu vực bảo vệ danh thắng, và chưa có văn bản thỏa thuận triển khai dự án trong vùng lõi thì đều bị xem là vi phạm quy định Luật Di sản văn hóa.

 Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang được bình chọn là một trong những vịnh đẹp nhất thế giới. Trong ảnh: Vịnh Nha Trang nhìn từ tháp Trầm Hương, TP Nha Trang

Đã tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về di sản văn hóa?

Cũng liên quan đến nội dung này, ngày 21.2.2023, UBND tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản số 1446/UBND-XDNĐ gửi Bộ VHTTDL xin ý kiến về việc giao khu vực biển theo Nghị định số 11/2021/ NĐ-CP của Chính phủ để thực hiện một dự án... Ngày 5.4.2023, Bộ VHTTDL đã có văn bản số 1283/ BVHTTDL-KHTC gửi UBND tỉnh Khánh Hòa.

Tại văn bản này, Bộ VHTTDL cho biết, khu vực dự kiến thực hiện dự án nằm trong vịnh Nha Trang, trong đó phần diện tích cần giao khu vực biển là 15,55 ha. “Vịnh Nha Trang được Bộ VHTT (nay là Bộ VHTTDL) xếp hạng Danh lam thắng cảnh quốc gia tại Quyết định số 14/2005/QĐ- BVHTT ngày 25.3.2005. Do đó, hồ sơ và thuyết minh dự án cần bổ sung làm rõ ranh giới khoanh vùng bảo vệ Danh lam thắng cảnh quốc gia vịnh Nha Trang; các vị trí lấn biển, dự án sử dụng bao nhiêu diện tích đất và diện tích mặt nước của Danh lam thắng cảnh vịnh Nha Trang. Đồng thời, cần bổ sung ý kiến của một số cơ quan, tổ chức liên quan trên địa bàn (như Sở VHTT tỉnh Khánh Hòa, Ban quản lý vịnh Nha Trang...) để đánh giá mức độ ảnh hưởng của việc lấn biển đối với cảnh quan, môi trường vịnh Nha Trang và đề xuất các giải pháp, tránh gây ra các tác động, ảnh hưởng xấu tới môi trường tại khu vực này”, văn bản của Bộ nêu rõ.

Ngoài ra, Bộ VHTTDL còn lưu ý, “trong quá trình triển khai, đối với các công trình dự kiến xây dựng trong khu vực khoanh vùng bảo vệ danh lam thắng cảnh vịnh Nha Trang, cần nghiên cứu, thực hiện theo các quy định pháp luật về di sản văn hóa (Luật Di sản văn hóa, Nghị định số 98/2010/ NĐ-CP ngày 21.9.2010 của Chính phủ, Nghị định số 166/2018/NĐ-CP ngày 25.12.2018 của Chính phủ...)”. Như vậy, bằng văn bản này, Bộ VHTTDL cho biết dự án dự kiến xây dựng, trong đó phần diện tích cần giao khu vực biển 15,55 ha cho chủ đầu tư là nằm trong khu vực khoanh vùng bảo vệ vịnh Nha Trang, vì thế cần bổ sung hồ sơ, tài liệu và lấy ý kiến cơ quan, tổ chức liên quan để đánh giá mức độ ảnh hưởng của việc lấn biển. Đồng thời Bộ cũng nhấn mạnh, trong quá trình triển khai xây dựng công trình trong khu vực khoanh vùng bảo vệ danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang phải thực hiện theo các quy định pháp luật về di sản văn hóa.

Dẫn ra như trên để đặt thẳng vấn đề, trước khi ký phát quyết định số 2249/QĐ-UBND về việc phê duyệt quy hoạch bổ sung kế hoạch sử dụng đất năm 2023 TP Nha Trang đối với 22 dự án, công trình, UBND tỉnh Khánh Hòa đã tiếp thu, hoàn chỉnh hồ sơ và thuyết minh dự án cũng như tuân thủ các quy định pháp luật về di sản văn hóa theo đề nghị của Bộ VHTTDL chưa? Nếu đã tiếp thu, hoàn thiện thủ tục pháp lý thì vì sao Sở VHTT tỉnh Khánh Hòa và các tổ chức liên quan lại không hề biết về dự án xây dựng có lấn biển vịnh Nha Trang lên đến 15,55 ha? Hơn nữa, trong trường hợp đã bổ sung ranh giới khoanh vùng bảo vệ danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang, các vị trí lấn biển vào hồ sơ dự án, vậy vì sao trong quyết định số 2249/QĐ-UBND của UBND tỉnh lại không dẫn ra những căn cứ pháp lý về thỏa thuận của Bộ, ngành có thẩm quyền?

Thêm nữa, trong văn bản gửi Bộ VHTTDL lấy ý kiến về việc giao khu vực biển theo Nghị định số 11/2021/NĐ-CP của Chính phủ để thực hiện một dự án…, UBND tỉnh Khánh Hòa cho biết, dự án này (dự án có lấn biển 15,55 ha) phù hợp với Quy hoạch chung TP Nha Trang đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2146/QĐ- TTg ngày 20.12.2021. Cần nhớ rằng, tại Điều 3 của quyết định này, Thủ tướng Chính phủ cũng đã nhấn mạnh và yêu cầu UBND tỉnh Khánh Hòa phải “bảo vệ môi trường, cảnh quan vịnh Nha Trang, môi trường sinh thái biển đảo; đảm bảo phù hợp với các quy chuẩn, tiêu chuẩn liên quan và kiến trúc, cảnh quan khu vực... Quá trình nghiên cứu xem xét điều chỉnh các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết khu vực liên quan cần chú trọng bảo vệ các giá trị cốt lõi của một trong các vịnh biển đẹp nhất thế giới, được xếp hạng danh thắng quốc gia, phải tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về di sản văn hóa và các quy định pháp luật liên quan… Các khu vực vùng lõi phải được bảo vệ nguyên trạng, tuyệt đối không được điều chỉnh…”.

Vậy, UBND tỉnh Khánh Hòa đã thực sự “tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về di sản văn hóa và các quy định pháp luật liên quan, các khu vực vùng lõi phải được bảo vệ nguyên trạng, tuyệt đối không được điều chỉnh” chưa? Câu hỏi này cần được trả lời thỏa đáng trước khi việc lấn 15,55 ha danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang diễn ra. 

NHÓM PHÓNG VIÊN