Việt Nam thành công ghép cùng lúc khối tim – phổi cho bệnh nhân suy đa tạng

VHO - Ghép đồng thời khối tim – phổi là kỹ thuật y học tiên tiến, đòi hỏi kỹ thuật cao, rất ít được thực hiện, ngay cả trên thế giới. Nhưng vừa qua, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công ca ghép đồng thời tim - phổi cho bệnh nhân, khẳng định trình độ chuyên môn của đội ngũ y tế Việt Nam trong lĩnh vực ngoại khoa.

Ngày 13.8, thông tin về trường hợp này, PGS.TS Phạm Hữu Lư, Phó Trưởng khoa Tim mạch-Lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, Bệnh viện đã chuẩn bị cả năm qua và được Bộ Y tế thẩm định đề án “Ghép phổi và khối tim-phổi”.

Người bệnh là T.N.Q (38 tuổi) có tiền sử thông liên nhĩ - tăng áp động mạch phổi nặng đã bít dù thông liên nhĩ tại một bệnh viện Tim mạch tại Hà Nội năm 2011. Nhưng bệnh nhân không theo dõi thường xuyên, mới dùng thuốc 1 năm gần đây và không có tiền sử tai biến mạch máu não.

Bệnh nhân vào viện được chẩn đoán: hội chứng eisenmenger – suy thất phải không hồi phục - hở ba lá nặng/ tiền sử bít dù thông liên nhĩ; được tiên lượng tử vong tính theo ngày, có chỉ định ghép cả tim và phổi đồng thời dù bệnh nhân không có thời gian điều trị suy dinh dưỡng. Bên cạnh đó, phổi người hiến có nhiễm khuẩn Acinetor baummani và to hơn lồng ngực người nhận.

"Đây là ca bệnh đặc biệt hiếm gặp, khi tiến hành phẫu thuật đòi hỏi sự phối hợp liên chuyên khoa, áp dụng những kỹ thuật phẫu thuật và hồi sức tiên tiến hàng đầu hiện nay", PGS.TS Phạm Hữu Lư chia sẻ.

Theo các bác sĩ, trên thế giới, ghép khối tim – phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao; được chỉ định cho những trường hợp mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.

Các tình huống được chỉ định ghép gồm: bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng đã gây suy tim phải không hồi phục; hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa. Do yêu cầu nguồn tạng hiếm và kỹ thuật cực kỳ phức tạp, mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này.

Tỉ lệ thành công ở các trung tâm lớn như tại Anh, tỉ lệ sống sau 90 ngày đạt khoảng 85% và sau 1 năm là 72%. Tại Mỹ, ghi nhận tỉ lệ sống 1 năm tới gần 90%, cao hơn mức trung bình toàn quốc. Nhiều báo cáo quốc tế cho thấy tỉ lệ sống 5 năm sau ghép hiện đạt khoảng 60%.

Đối với trường hợp tại Việt Nam, PGS.TS Phạm Hữu Lư cho biết, các bác sĩ đã áp dụng kỹ thuật ghép khối tim - phổi cải tiến phối hợp liên chuyên khoa: Nội tim mạch lồng ngực, gây mê - hồi sức, ngoại, phục hồi chức năng, dinh dưỡng … với thời gian phẫu thuật là 7 giờ.

Để ca phẫu thuật thành công, các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong thời gian 7 giờ; đảm bảo tim hoạt động tốt nhưng không truyền nhiều dịch vì gây phù phổi.

Ngoài ra, bác sĩ chỉ dùng ít thuốc mê và đưa vào các phương tiện theo dõi huyết động tiên tiến nhất; cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc.

Sau ghép phổi, người bệnh được chỉ định dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh nhưng lại dễ nhiễm khuẩn vì thông với bên ngoài và phổi hiến nhiễm khuẩn A. Baummani đa kháng sẵn. Do đó bác sĩ phải cân bằng liều thuốc ức chế miễn dịch (vì thuốc làm giảm đề kháng).

Đồng thời, siêu lọc máu để điều trị suy thận do nhiều nguyên nhân, ekip đã hội chẩn ngừng kháng sinh độc thận và kiểm soát nồng độ thuốc ức chế miễn dịch để thận ít độc và hồi phục sau 2 tuần; tăng nuôi dưỡng tĩnh mạch và tiêu hóa, làm sạch phổi bằng mở khí quản, soi hút và tập phục hồi chức năng. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi hồi sức sau ghép.

“Thành công của ca ghép đồng thời tim - phổi không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc trong năng lực ghép tạng, đặc biệt là ghép đa tạng, mà còn khẳng định trình độ chuyên môn của đội ngũ y tế Việt Nam trong lĩnh vực ngoại khoa.

Thành tựu này mở ra cơ hội sống và hướng điều trị mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim – phổi giai đoạn cuối”, TS.BS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đánh giá.

Cũng theo TS.BS Dương Đức Hùng, 2 năm vừa qua Bệnh viện có sự tăng trưởng mạnh mẽ về số ca ghép tạng thành công, mang lại sự sống mới cho hàng trăm người bệnh.

Đặc biệt, trong năm 2025, Bệnh viện đã thực hiện số trường hợp lấy và ghép đa tạng từ người hiến chết não cao nhất từ trước đến nay – 25 trường hợp (so với trung bình hằng năm là 8-10 trường hợp). Như vậy, tính từ tháng 8.2024 đến 8.2025 bệnh viện đã vận động được hơn 50 trường hợp chấn thương sọ não nặng đồng ý hiến tạng, thực hiện lấy đa tạng từ 34 trường hợp hiến chết não.

Trong đó, có những tuần bệnh viện đã thực hiện lấy đa tạng từ người hiến chết não để ghép cho loạt bệnh nhân nhận tim, nhận gan, nhận thận và thậm chí có bệnh nhân nhận 2 tạng cùng lúc (là trường hợp bệnh nhân ghép tim và gan đồng thời, tim và phổi đồng thời, gan và thận đồng thời).

Tổng số trường hợp ghép tạng từ người hiến sống và chết não tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức tính đến ngày 12.8 có 2478 trường hợp (gồm ghép tim, phổi, gan, thận).