Thế giới đang tiến gần đến giai đoạn “đỉnh điểm tuyệt chủng của các sông băng”

VHO - Trái đất ngày càng ấm lên, khiến tốc độ tan băng diễn ra nhanh hơn. Các nghiên cứu gần đây đã cho thấy quá trình này đang tăng tốc mạnh mẽ và có thể xảy ra nhanh hơn dự đoán trước đây.

Số lượng lớn sông băng tan chảy

Pizol, một sông băng hơn 700 tuổi, đã chính thức biến mất hoàn toàn vào năm 2019 do tác động của biến đổi khí hậu.

Trên thế giới, Pizol không phải là sông băng đầu tiên biến mất. Trong vài thập kỷ qua, hàng nghìn sông băng trên thế giới đã tan chảy và không còn tồn tại.

Nguyên nhân chủ yếu là do Trái đất ngày càng ấm lên, khiến tốc độ tan băng diễn ra nhanh hơn. Các nghiên cứu mới cũng cho thấy quá trình này đang tăng tốc mạnh mẽ và có thể xảy ra nhanh hơn dự đoán trước đây, để lại những hệ quả thực sự đáng báo động cho môi trường toàn cầu.

Theo một nghiên cứu được công bố vào ngày 15.12 trên tạp chí Nature Climate Change, đến giữa thế kỷ này, số lượng sông băng biến mất dự kiến sẽ đạt đỉnh điểm lên tới 4.000 sông băng mỗi năm.

Điều đó tương đương với việc mất đi tất cả các sông băng ở dãy Alps của châu Âu chỉ trong một năm.

Các nghiên cứu hiện nay chủ yếu tập trung vào tổng lượng hoặc diện tích băng tan chảy của các sông băng khi nhiệt độ tăng, thay vì xem xét sự thay đổi về số lượng sông băng. Nguyên nhân là do “số lượng sông băng” không phải là một chỉ số dễ xác định và thống kê chính xác.

Quá trình thống kê phụ thuộc vào cách định nghĩa thế nào là một sông băng. Các dữ liệu hiện có đôi khi rất khó phát hiện những khối băng nhỏ hoặc bị che phủ bởi mảnh vụn. Dù vậy, thống kê đáng tin cậy nhất cho thấy hiện Trái đất có hơn 200.000 sông băng.

Các tác giả nghiên cứu cũng nhấn mạnh việc xác định cụ thể sông băng nào sẽ biến mất ở đâu và vào thời điểm nào là vô cùng quan trọng.

Theo ông Matthias Huss - một trong các tác giả nghiên cứu và là nhà nghiên cứu sông băng tại Đại học ETH Zürich (Thụy Sĩ), biến đổi khí hậu không chỉ làm một phần băng tan chảy mà còn dẫn đến sự biến mất hoàn toàn của nhiều sông băng trên toàn cầu.

Các nhà khoa học cũng sử dụng cơ sở dữ liệu toàn cầu để nghiên cứu các sông băng trên hành tinh nhằm xác định "thời kỳ tuyệt chủng cao điểm của sông băng", tức là giai đoạn mà số lượng sông băng biến mất nhiều nhất.

Cụ thể, sông băng được coi là “biến mất” khi diện tích giảm xuống dưới 0,01 km² hoặc khi thể tích còn lại dưới 1% so với thể tích ban đầu, được đo vào khoảng năm 2000.

Phân tích cũng cho thấy sự biến mất của các sông băng sẽ đạt đỉnh điểm vào khoảng giữa thế kỷ này, với thời điểm và phạm vi chính xác phụ thuộc vào mức độ ấm lên toàn cầu.

"Đỉnh điểm tuyệt chủng của các sông băng”

Theo các nghiên cứu, nếu thế giới duy trì được mức tăng nhiệt độ ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp (điều mà hiện tại khó có thể đạt được), thì số lượng sông băng riêng lẻ biến mất sẽ đạt đỉnh điểm vào khoảng năm 2041, với khoảng 2.000 sông băng mỗi năm.

Nếu thế giới có xu hướng ấm lên khoảng 2,6-2,8 độ C thì đỉnh điểm tuyệt chủng sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian dài hơn, ước tính thế giới sẽ mất đi khoảng 3.000 sông băng mỗi năm trong giai đoạn từ năm 2040 đến năm 2060.

Các nhà nghiên cứu cũng xác định những khu vực cụ thể. Tại khu vực có nhiều sông băng nhỏ hơn, chẳng hạn như dãy Alps ở châu Âu, một phần của dãy Andes và Bắc Á, hơn một nửa số sông băng dự kiến sẽ biến mất trong vòng hai thập kỷ tới.

Những khu vực này cũng dự kiến sẽ chứng kiến đỉnh điểm tuyệt chủng sông băng sớm hơn, vào khoảng năm 2040.

Ngược lại, các khu vực có sông băng lớn hơn, bao gồm Greenland và vùng Bắc Cực của Nga, sẽ chứng kiến đỉnh điểm tan chảy sông băng vào cuối thế kỷ này.

Dự báo thế giới chứng kiến sự biến mất của 2.000 hay 4.000 sông băng mỗi năm sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào những nỗ lực của thế giới nhằm kiềm chế sự nóng lên toàn cầu.

Ước tính khoảng 20% sông băng dự kiến sẽ tồn tại đến năm 2100 nếu nhiệt độ tăng 2,7 độ C. Ở mức 4 độ C, thế giới đang đối mặt với nguy cơ mất gần như hoàn toàn các sông băng.

“Nghiên cứu này đã làm rất tốt khi phản ánh thực tế rằng không chỉ các sông băng đang tan chảy, mà nhiều trong số chúng có thể biến mất hoàn toàn trong những thập kỷ tới. Xu hướng này rõ ràng đang tăng tốc,” Eric Rignot, Giáo sư khoa học hệ thống Trái đất tại Đại học California ở Irvine, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết.

Sự mất mát này sẽ có những tác động đáng kể. Sông băng không chỉ cung cấp nguồn nước quan trọng đối với nhiều cộng đồng, mà còn là điểm thu hút khách du lịch.

Trong thời gian dài, những sông băng này cũng mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc đối với các cộng đồng, gắn liền với truyền thống địa phương.

“Sông băng thực sự trở thành biểu tượng của biến đổi khí hậu,” Harry Zekollari, tác giả nghiên cứu và nhà nghiên cứu sông băng tại Đại học Vrije Universiteit Brussel ở Bỉ nhận định.