Suýt mất mạng vì lạm dụng thuốc tránh thai trong 10 năm

VHO - Sử dụng thuốc tránh thai liên tục trong 10 năm thiếu kiểm soát, một phụ nữ 44 tuổi bị hoại tử ruột non. Chỉ chậm trễ thêm vài giờ đồng hồ, người bệnh có nguy cơ rơi vào tình trạng sốc nhiễm trùng nguy kịch do tắc nghẽn mạch máu ở ổ bụng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Ngày 30.9, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết vừa xử trí kịp thời cho một nữ bệnh nhân bị hoại tử ruột non do dùng thuốc tránh thai liên tục trong 10 năm.

Đoạn ruột non “âm thầm” hoại tử

Trước đó, do đau bụng dữ dội, nữ bệnh nhân 44 tuổi được đưa đến cấp cứu trong tình trạng nguy kịch tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn. Các bác sĩ phát hiện đoạn ruột non bị hoại tử, gây nên biến chứng nghiêm trọng do người bệnh dùng thuốc tránh thai liên tục trong 10 năm.

Khai thác bệnh sử, người bệnh cho biết khoảng một tháng trước đã xuất hiện cơn đau bụng âm ỉ, nhưng chủ quan không đi khám. 

Ba ngày gần đây, cơn đau trở nên dữ dội, liên tục, khiến bà phải nhập viện tại một bệnh viện địa phương với chẩn đoán u chưa rõ nguyên nhân. Sau đó, được chuyển đến cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn.

Kết quả chụp CT cho thấy đoạn ruột non của bệnh nhân đã bị hoại tử do không còn được máu nuôi dưỡng. Hình ảnh còn ghi nhận một cục máu đông lớn gây tắc nghẽn dòng chảy, cùng nhiều hạch ổ bụng phình to bất thường, làm dấy lên nghi ngờ về khối u.

Trực tiếp điều trị cho nữ bệnh nhân, ThS.BS.CKII Nguyễn Trung Đương, Phó Trưởng khoa Ngoại Tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết, chỉ cần chậm trễ thêm vài giờ, người bệnh có khả năng rơi vào tình trạng sốc nhiễm trùng nguy kịch do tắc nghẽn mạch máu ở ổ bụng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng. 

Theo bác sĩ Đương, hoại tử ruột non thường xảy ra khi mạch máu nuôi bị tắc nghẽn bởi huyết khối. Khi máu không thể lưu thông, đoạn ruột nhanh chóng thiếu dưỡng chất, dẫn đến hoại tử, viêm phúc mạc và thậm chí sốc nhiễm trùng. Đây là tình trạng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. 

Trong trường hợp của nữ bệnh nhân nói trên, một đoạn ruột non đã hoại tử, gây viêm nặng trong ổ bụng, thậm chí tử vong nếu như không can thiệp kịp thời.

Khẩn cấp loại bỏ “ổ bệnh”, bảo toàn tính mạng cho người bệnh

Trước tình trạng nguy kịch, ê-kíp bác sĩ lập tức tiến hành phẫu thuật. Khi mở ổ bụng, các bác sĩ phát hiện một đoạn ruột non dài khoảng 50cm đã hoại tử do cục máu đông làm tắc nghẽn các mạch máu lớn dẫn về ruột và gan – khiến đoạn ruột này hoàn toàn mất đi nguồn nuôi dưỡng. Bên trong ruột còn chứa nhiều dịch máu đen, cho thấy tình trạng hoại tử nặng.

Ngay lập tức, các bác sĩ cắt bỏ đoạn ruột bị hoại tử, nối lại các đoạn ruột lành để khôi phục chức năng tiêu hóa, đồng thời làm sạch ổ viêm nhằm ngăn nhiễm trùng lan rộng và bảo toàn tính mạng cho người bệnh.

Bác sĩ Đương đánh giá đây là một ca phẫu thuật rất khó vì đoạn ruột non hoại tử khá dài và tình trạng viêm đã lan rộng trong ổ bụng, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng rất cao. May mắn là người bệnh được cấp cứu đúng vào “thời điểm vàng” nên có cơ hội sống sót cao.

Sau phẫu thuật một tuần, sức khỏe người bệnh ổn định, chức năng ruột cải thiện rõ rệt. Ban đầu, người bệnh được nuôi dưỡng bằng đường tĩnh mạch, sau đó tập ăn cháo loãng và hiện tại đã có thể ăn uống bình thường với thức ăn mềm, dễ tiêu hóa.

Hé lộ “thủ phạm” gây nên biến chứng nguy hiểm

Bác sĩ Đương cho biết thêm, qua trao đổi, nữ bệnh cho biết đã dùng thuốc tránh thai đường uống trong thời gian dài mà không có sự theo dõi y khoa – một yếu tố nguy cơ then chốt có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.

Theo ThS.BS.CKII Nguyễn Trung Đương, loại thuốc tránh thai phổ biến hiện nay thường chứa hai thành phần chính là estrogen và progestin. Estrogen có thể làm thay đổi cân bằng đông – chống đông máu trong cơ thể, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch. 

“Khi cục máu đông gây tắc mạch nuôi ruột non, đoạn ruột sẽ thiếu máu nuôi, dẫn đến hoại tử, viêm phúc mạc, thậm chí tử vong nếu không can thiệp kịp thời”, bác sĩ Đương giải thích.

Trên thực tế, huyết khối có thể do nhiều nguyên nhân khác như ung thư, tiểu đường, tăng huyết áp hoặc rối loạn đông máu di truyền. 

Tuy nhiên, trong trường hợp của nữ bệnh nhân này, qua khai thác bệnh sử và xét nghiệm, bác sĩ không ghi nhận yếu tố nguy cơ nào khác ngoài việc dùng thuốc tránh thai kéo dài, nên đây được xem là nguyên nhân chính.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ (ASRM), thuốc tránh thai đường uống nhìn chung an toàn, nhưng vẫn tiềm ẩn biến chứng hiếm gặp như huyết khối tĩnh mạch sâu. 

Ước tính trong 10.000 phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai, có khoảng 3–15 trường hợp gặp biến chứng này, cao hơn nhiều so với nhóm không sử dụng (1–5 trường hợp).

Bác sĩ Đương nhấn mạnh, thuốc tránh thai là biện pháp phổ biến và an toàn nếu dùng đúng chỉ định và được theo dõi y khoa. Nhưng khi lạm dụng trong thời gian dài mà không kiểm tra sức khỏe định kỳ, nguy cơ biến chứng sẽ tăng cao – điển hình là trường hợp của nữ bệnh nhân nói trên.

Nguy cơ tiềm ẩn khi dùng thuốc tránh thai kéo dài 

Hiện nay, ngoài mục đích tránh thai, nhiều phụ nữ còn sử dụng thuốc tránh thai đường uống để điều trị mụn, điều hòa kinh nguyệt hoặc giảm đau bụng kinh. Một số loại thậm chí có thể mua dễ dàng mà không cần kê đơn, làm gia tăng nguy cơ lạm dụng.

Theo các bác sĩ, thuốc tránh thai chỉ an toàn khi dùng đúng chỉ định và có sự theo dõi y khoa. Tuyệt đối không tự ý sử dụng, đặc biệt trong thời gian dài mà không theo dõi sức khỏe định kỳ. 

Sự chủ quan này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Trường hợp của nữ bệnh nhân 44 tuổi vừa được điều trị kịp thời chính là lời cảnh tỉnh! Bác sĩ Đương cảnh báo.

Vì vậy, trong quá trình sử dụng, nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như đau bụng kéo dài, rối loạn tiêu hóa, sưng phù tay chân, đau tức ngực, khó thở… thì cần đến bệnh viện thăm khám ngay để được xử trí kịp thời.