Mong muốn của bà con là chính đáng!

VHO - Cho tới giờ, người dân rẻo cao miền Tây xứ Nghệ vẫn chưa thôi ám ảnh với nạn khai thác vàng thổ phỉ trên đỉnh Pu Phen (Tương Dương, Nghệ An), kéo theo đó là cơn lốc ma túy, mại dâm, trộm cắp… tràn về vùng quê hẻo lánh.

Lo sợ tệ nạn xã hội và ô nhiễm môi trường, bà con nơi đây đã kịch liệt phản đối khi một đơn vị tổ chức lấy ý kiến về kế hoạch khai thác hơn 13.800 tấn quặng vàng trong thời gian tới.

Kinh hoàng vì vàng

Nghe tin sẽ có doanh nghiệp được cấp phép khai thác vàng trở lại, những ngày qua, người dân huyện rẻo cao Tương Dương (Nghệ An) đứng ngồi không yên vì lo sợ ký ức ám ảnh gần mười năm về trước một lần nữa lại ập đến với bản làng.

Già Lương Duy Tơn, Chi hội trưởng Chi hội Người cao tuổi bản Cành Toong, xã Yên Tĩnh, nhân chứng sống chứng kiến công cuộc khai thác vàng vô tội vạ năm xưa lắc đầu kể: “Chủ trương cho khai thác, tận thu vàng sa khoáng ở những vùng lòng hồ trước khi làm thủy điện đã biến huyện Tương Dương trở thành một “đại công trường”. Tệ nạn xã hội, mất an ninh trật tự bùng phát khi người người, nhà nhà bỏ bê ruộng đồng, vợ chồng ly tán vì chạy theo cơn sốt tìm vàng. Vì tranh giành miếng cơm manh áo, nhiều vụ thanh toán đẫm máu để tranh giành lãnh địa đã diễn ra. Theo thống kê chưa đầy đủ, toàn xã có gần 100 con nghiện, rất nhiều trẻ em bỗng chốc mồ côi cả cha lẫn mẹ khi ma túy, mại dâm kéo theo HIV tràn qua...”.

Ông Lữ Khăm Phon, Chủ tịch UBND xã Yên Tĩnh cho biết: Thời điểm trước, toàn vùng này có 27 hầm vàng, riêng địa phận xã Yên Tĩnh có đến 11 hầm vàng thổ phỉ, trong đó có hầm sâu trong lòng núi đến 800m. Năm 2008, khi Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại tổng hợp Thủ Đô (gọi tắt là Công ty Thủ Đô) được cho phép lên Pu Phen thăm dò khoáng sản vàng cũng là thời kỳ chính quyền sở tại và người dân khốn đốn vì các tổ nhóm vàng thổ phỉ rầm rộ kéo lên. Cũng thời gian này, Yên Tĩnh trở thành địa bàn “nóng” về ma túy khi có tới hàng trăm “con nghiện”. “Phu vàng” từ khắp nơi đổ về khiến cuộc sống của người dân bị đảo lộn nghiêm trọng.

Huyện Tương Dương tốn rất nhiều công sức trong việc truy quét “vàng tặc”. Đích thân Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch huyện cùng Trưởng Công an huyện đã trực tiếp lên núi chỉ đạo các lực lượng quân sự truy quét, mỗi lần như vậy kéo dài từ 2-3 ngày, lần nào cũng phá bỏ máy móc phương tiện, tháo dỡ lều lán, cắt đường ống dẫn nước... Nhưng, chỉ vài hôm lại nhận được tin Pu Phen đã có các nhóm đào vàng trở lại. Khó khăn lớn nhất là nạn “vàng tặc” diễn ra tại địa điểm giáp ranh giữa 3 xã Yên Na, Yên Hòa và Yên Tĩnh, địa bàn rộng lớn, hiểm trở, lại cách xa khu dân cư. “Muốn tiếp cận được hiện trường phải đi bộ khoảng 3 giờ mới đến nơi. Mỗi khi có đoàn kiểm tra, các đối tượng thường được thông tin trước để tẩu tán tang vật và chạy trốn vào rừng sâu để ẩn náu. Ngoài ra, những đối tượng tổ chức khai thác vàng chủ yếu nghiện ma túy, ra tù vào tội, hộ khẩu ở các địa phương khác nên rất manh động”, ông Lữ Khăm Phon cho biết thêm.

Ông Lương Bá Truyền, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Na thông tin: Từ năm 2008-2013, hoạt động khai thác vàng gây ảnh hưởng đến dòng chảy khe Pu và khe Chà Hạ chảy qua địa bàn. Không chỉ cây cối, hoa màu bị chết mà gia súc, gia cầm uống nguồn nước này hoặc vô tình sập xuống các hố đào vàng cũng chết hoặc bị thương rất nhiều. “Hệ lụy kéo dài đến tận bây giờ, trên đồi Pu Phen cây cối vẫn chưa mọc lên được. Người dân chăn nuôi, trồng trọt rất khó khăn, đặc biệt là từ bản Cành Toong (xã Yên Tĩnh) ra đến Na Bón, Xiềng Nứa (xã Yên Na). Quyết định cấp phép cho công ty trở lại khai thác vàng khiến nhân dân rất bức xúc và không đồng tình”, ông Truyền nói.

Quyết liệt phản đối

Khu vực khai thác vàng tại Pu Phen có diện tích gần 126,71 ha với trữ lượng khai thác 13.800 tấn quặng, tương đương khoảng 80 kg vàng. Từ khi Công ty Thủ Đô được cơ quan chức năng cấp phép khai thác vào năm 2017, UBND huyện Tương Dương đã phải chi ngân sách để hỗ trợ các xã đuổi “vàng tặc”. Cụ thể, huyện giao cấp ủy, chính quyền 3 xã Yên Na, Yên Hòa và Yên Tĩnh cử lực lượng luân phiên tuần tra, mỗi xã trực một tháng quay vòng và phải có báo cáo gửi về huyện. Hằng tháng, huyện cấp kinh phí 5 triệu đồng/ xã để hỗ trợ công tác tuần tra.

Đại diện chính quyền Tương Dương cho biết, huyện đã lấy ý kiến của các cơ quan, ban, ngành và cộng đồng dân cư về dự án khai thác hầm lò quặng vàng gốc tại khu vực xã Yên Na và xã Yên Tĩnh của Công ty Thủ Đô. Theo đó, 100% ý kiến không đồng ý cho triển khai tiếp dự án nêu trên.

Trong báo cáo gửi UBND tỉnh Nghệ An, huyện Tương Dương thông tin, dù công tác thăm dò và cấp phép đã lâu, nhưng đến nay Công ty Thủ Đô vẫn chưa hoàn thành thủ tục hồ sơ, pháp lý để đi vào khai thác. Mặt khác, chủ đầu tư cũng không phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản trong phạm vi được khoanh vùng. Vì vậy, thời gian qua đã để xảy ra tình trạng các đối tượng xấu nhảy vào khai thác khoáng sản vàng trái phép trong khu vực. Hệ lụy từ “vàng tặc” trước đây đã để lại nhiều hậu quả tiêu cực cho nhân dân, vì thế chính quyền địa phương cho rằng, mong muốn của bà con là hoàn toàn chính đáng.