Màu xanh hồi sinh trên những đồi cát trắng

VHO - Dọc theo triền cát ở xã Sen Ngư (tỉnh Quảng Trị) - nơi tưởng như chỉ có nắng và cát này, những cánh rừng keo, tràm hoa vàng đang vươn cao, báo hiệu sức sống mới cho một cuộc hồi sinh trên vùng đất từng khai thác khoáng sản.

Xanh thêm những đồi cát trắng

Cách đây chừng hơn một thập kỷ, dọc theo bờ biển xã Sen Ngư là những đồi cát thưa thớt cây phi lao, đất đai không thể canh tác. Ít ai ngờ, chính vùng đất cát khô cằn này lại ẩn chứa một trữ lượng titan - loại khoáng sản được Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cấp phép khai thác cho 3 doanh

nghiệp Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Quảng Bình, Công ty cổ phần Khoáng sản Hoàng Long và Công ty TNHH Kim Tín Quảng Bình với tổng diện tích hơn 380ha.

Dẫn chúng tôi đi giữa những hàng keo xanh mướt, cao quá đầu người, anh Phạm Việt Phong, Giám đốc Xí nghiệp khai thác khoáng sản Sen Thuỷ nói: “Ngay từ khi bắt đầu khai thác khoáng sản, chúng tôi đã xác định phải song hành giữa lợi ích kinh tế và trách nhiệm môi trường. Vì vậy, khai thác đến đâu, chúng tôi hoàn trả mặt bằng đến đó, trồng cây phủ xanh đất cát là điều bắt buộc”.

Theo anh Phong, chỗ này hơn chục năm trước là cát trắng phơi nắng, giờ thành rừng rồi. Chúng tôi chọn cách phục hồi bằng cây rừng trồng. Khó nhất là khâu cây giống và chăm sóc vì cát khô hạn, nắng nóng quanh năm, gió biển lại rất gắt. Công nhân từng phải thay phiên nhau tưới từng gốc cây, rồi bón lót bón thúc phân hữu cơ.

Không ít lần cây chết do nắng hạn hoặc cát dịch chuyển vùi gốc. Nhưng dần dần, keo lai, tràm hoa vàng và phi lao - những loài cây “chịu khó” nhất đã bén rễ, giữ đất, chắn gió và lan dần khắp cả vùng.

Cùng vào thăm cánh rừng keo xanh tốt do công ty mình trồng, anh Nguyễn Hữu Hải (cán bộ quản lý Công ty CP Khoáng sản Hoàng Long) chia sẻ: Để “hoàn thổ” diện tích khoáng sản đã khai thác, chúng tôi đã kiên trì trồng rừng trên cát từ 10 năm trước.

Đến nay, hơn 100 ha diện tích khai thác khoáng sản của đơn vị đã được phủ xanh bằng rừng cây tràm, cây keo, cây phi lao. Các loại cây này phát triển nhanh vừa đảm bảo độ che phủ rừng, vừa mang lại giá trị kinh tế không hề nhỏ cho địa phương.

Màu xanh hồi sinh

Chúng tôi gặp chị Ngô Thị Phước (ở thôn Nồm Bớc, xã Sen Ngư) khi đang ở bên vườn ươm cây tràm giống. Chị nhớ lại: “Hơn 10 năm trước, lúc nghe công ty nói khai thác khoáng sản xong sẽ trồng rừng, bà con cũng chưa tin lắm.

Nhưng khi tận mắt thấy công nhân “hoàn thổ” đào hố, trồng cây thì ai cũng mừng. Bà con trong thôn cùng xắn tay ra trồng. Hồi đó cây nhỏ, phải gánh từng gánh nước tưới cây. Giờ cây lớn rồi, mọi người ai cũng vui lắm”.

Không chỉ có tác dụng môi trường, rừng cây trên cát sau khi khai thác khoáng sản còn là nơi mang lại sinh kế mới. Chị Phước cho biết thêm: “Hồi trước, cát bay vô tận trong nhà, ruộng cũng bị lấp. Nay có rừng rồi, đỡ gió, đất giữ được nước, vườn của gia đình tôi còn trồng thêm cây ăn quả nữa chứ”!

Để triển khai hiệu quả công tác trồng rừng sau khi khai thác khoáng sản, các doanh nghiệp khai thác titan tại Sen Ngư đã thống nhất thành lập Ban Quản lý và Điều hành dự án khai thác titan.

Ban thực hiện nhiều công việc, trong đó có nhiệm vụ đôn đốc công tác ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường; lựa chọn cây giống, quy hoạch mật độ cây, đến việc thuê người dân địa phương chăm sóc …

Đến nay, hàng trăm hecta đồi cát tại xã Sen Ngư đã được phủ xanh. Không chỉ là rừng keo đơn thuần, mà xen lẫn còn có các loài bản địa như tràm hoa vàng, phi lao... Rừng giờ không chỉ giữ đất, chắn gió mà còn góp phần giảm xói mòn, chống sa mạc hóa, tạo bóng mát, điều hòa khí hậu cho cả vùng.

Ông Võ Danh Thuấn, Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Sen Ngư cho biết: “Việc phủ xanh sau khai thác khoáng sản không chỉ phục hồi môi trường mà còn là sự hồi sinh cho cả một vùng đất.

Các doanh nghiệp ở đây không chỉ khai thác titan mà còn rất chú trọng đến phục hồi môi trường. Quan trọng hơn, họ tạo công ăn việc làm cho người dân, làm tốt công tác an sinh nên bà con rất an tâm”.

Một cuộc hồi sinh phủ xanh đồi cát trắng sau khi khai thác khoáng sản đã được các doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc và trách nhiệm trên chính những đồi cát ở xã Sen Ngư (tỉnh Quảng Trị).

Trưa nắng, đi dưới rừng tràm xanh ngát, chúng tôi cảm giác như đang trải nghiệm chuyến du lịch sinh thái bên bờ biển xanh rừng xanh gió mát lành.