Lớp học xóa mù nơi biên viễn

VHO - Hằng đêm, các học viên vẫn lặn lội cầm đèn pin, vượt suối băng rừng đi tìm con chữ. Những tiếng đánh vần ê a vang lên giữa đại ngàn, những gương mặt ngời sáng khi tự mình đọc được trang sách, bài báo, dù nhiều người đã lên ông, lên bà…

Cứ sau bữa tối, bà con xã biên giới Na Ngoi (huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) lại rủ nhau men theo con đường mòn ngoằn ngoèo bên vách núi đến với lớp xóa mù chữ. Tham gia từ những ngày đầu tiên, bà Xồng Y Xồng (bản Huồi Xài) không quản ngại nhà xa, chưa một buổi vắng mặt. Bà không nghĩ đôi bàn tay chai sần, chỉ quen cầm cuốc, cầm rựa nay lại có cơ hội cầm bút nắn nót từng nét chữ. Vừa viết, bà vừa nhẩm đọc để ghi nhớ. Bà Xồng kể, ban ngày vợ chồng bà thay nhau người lên rẫy, người ở nhà trông cháu cho vợ chồng cậu con trai đang đi làm ở miền Nam. Buổi tối, bà rọi đèn pin rồi dắt cháu lên điểm trường Huồi Xài tìm con chữ. “Học khi đã ở tuổi lên ông lên bà, tôi cũng ngại lắm. Nhiều bữa đi làm về mệt quá không muốn đi học, nhưng thầy cô gọi điện động viên tôi cố gắng, biết chữ rồi mình mới tự làm được nhiều việc. Thương lái đến thu mua, mình tự biết tính toán con số không phải nhờ ai nữa…”, bà Xồng bày tỏ.

Cùng lớp còn có ông Xồng Bá Lầu đã lên chức ông ngoại. Từ nhỏ ông đã khao khát được thoát khỏi cảnh mù chữ, nhưng vì những lo toan của cuộc sống nên ước muốn của ông cứ thế trôi đi. Được cán bộ và các thầy cô tuyên truyền, khi lớp học xóa mù được mở tại bản, ông Lầu đăng ký ngay. “Mỗi lần muốn nhắn tin điện thoại hay đọc thông tin trên sách, báo đều phải nhờ người khác, tôi tấy rất tự ti và tủi thân. Giờ đây, ngoài đọc được chữ, tôi còn biết được tính toán nữa, mừng trong bụng lắm”, ông Lầu phấn khởi khoe.

Na Ngoi nằm ở độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển, quanh năm mây mù bao phủ; hơn 90% dân số là người Mông, cuộc sống gắn liền với nương rẫy. Hầu hết những người đứng tuổi ở đây đều không biết chữ. Thầy Đặng Đình Châu, giáo viên Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Na Ngoi 2, phụ trách lớp xóa mù chữ ở bản Huồi Xài cho biết: Năm nay, xã có 23 học viên đi học xóa mù, được chia thành 2 lớp ở Huồi Xài và Phù Quặc 2. Trung bình mỗi năm thầy cô sẽ tổ chức 3 kỳ học. Theo chương trình, các học viên sẽ được dạy biết đọc, viết và tính toán cơ bản. Một kỳ học gồm 200 tiết, mỗi đêm 4 tiết. Học viên ôn tập 3 kỳ cơ bản là biết chữ, đọc thành thạo và làm các phép tính cộng trừ nhân chia cơ bản, được cấp chứng nhận hoàn thành chương trình phổ cập xóa mù chữ. Nếu ai học hết 5 kỳ sẽ được Nhà nước trợ cấp 1,8 triệu đồng.

Trong mỗi buổi học, thầy cô sẽ gọi một số học viên lên bảng kiểm tra việc đánh vần. Phía dưới mọi người cũng đọc theo. Theo thầy Châu, vận động người dân trong xã đi học rất vất vả, bởi đa số họ đều tự ti cho rằng nhiều tuổi rồi còn học hành gì nữa. Giáo viên phải phối hợp với các già làng đến từng gia đình phân tích lợi ích của việc biết đọc, biết viết, biết tính toán... “Chúng tôi phải làm dân vận thật khéo, phân tích lợi ích của việc biết đọc, biết viết. Được già làng truyền đạt thông tin, bà con trong các thôn bản đã đồng thuận và hăng hái rủ nhau đến lớp”, thầy Châu nói.

Cách điểm học bản Huồi Xài 5 km, lớp học ở bản Pù Quặc 2 có 11 học viên nữ. Các bà, các mẹ đều là lao động chính của gia đình, nên việc kêu gọi, duy trì sĩ số gặp nhiều khó khăn. Do gia cảnh nghèo khó và người Mông quan niệm phụ nữ không cần biết chữ, nên chị Xồng Y Xìa (40 tuổi) chỉ lên đến lớp 2 rồi nghỉ học giúp cha mẹ làm rẫy. Mọi thứ thay đổi nhanh chóng khi chị được tham gia lớp học xóa mù. Có con chữ, cuộc sống của chị Xìa cùng bà con trong bản dần dần đổi thay. Từ người không biết tính toán, chị đã trở thành cánh tay đắc lực phụ giúp chồng tại cửa hàng photocopy tại nhà.

Thầy giáo Lê Khắc Vinh, giáo viên đứng lớp xóa mù thông tin, phần lớn các mẹ, các bà đã lớn tuổi nên phải có phương pháp dạy giúp họ dễ hiểu, dễ nhớ. “Những ngày đầu mở lớp, mình phải sử dụng “song ngữ” Việt - Mông để giảng dạy, vì nhiều học viên không hiểu tiếng phổ thông. Khi bà con đã biết tính toán cơ bản, các thầy, cô sẽ dạy thêm cho họ cách cộng trừ, nhân chia trên điện thoại để thuận tiện hơn khi muốn bán nông sản”.

Ông Nguyễn Xuân An, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Na Ngoi 2 cho biết: “Tỷ lệ phụ nữ trung niên không biết chữ ở trong xã vẫn còn cao. Do vậy, trường đã mở 2 lớp xóa mù chữ cho bà con. Phần lớn họ đều e dè, xấu hổ khi được vận động đi học xóa mù. Thời gian đầu, khó khăn lớn nhất là bất đồng ngôn ngữ, bởi học viên chỉ biết nói tiếng Mông. Các thầy cô giáo đã đăng ký học lớp tiếng Mông do Phòng GD&ĐT huyện Kỳ Sơn mở để có thể giao tiếp với học viên. Thầy cô còn mua bánh kẹo, nước ngọt đến tổ chức sinh nhật cho học viên hoặc con cái họ để tăng sự gần gũi, đoàn kết, thôi thúc mọi người chăm chỉ tới lớp. Trong các buổi học, giáo viên còn lồng ghép hướng dẫn bà con cách chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch bệnh và kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi... từ đó mở ra cho người dân cơ hội thoát nghèo”.