Hàng loạt thảm họa khí hậu gây thiệt hại nặng nề ở châu Á năm 2025

VHO - Theo trang SCMP, trong bối cảnh châu Á hứng chịu hầu hết các thảm họa thời tiết nghiêm trọng nhất năm 2025, các chuyên gia khuyến cáo việc đầu tư mạnh mẽ hơn nhằm nâng cao khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu.

Chuyển trọng tâm từ ứng phó khẩn cấp sang phòng ngừa rủi ro

Trong bối cảnh châu Á đang hứng chịu hậu quả của một trong những năm thiên tai thời tiết gây thiệt hại nghiêm trọng nhất trên thế giới, các tổ chức cứu trợ và giới khoa học đã cảnh báo những quốc gia nghèo hơn sẽ phải đối mặt với rủi ro ngày càng lớn, nếu lượng phát thải toàn cầu không được cắt giảm và nguồn lực tài chính tiếp tục tập trung vào ứng phó, thay vì phòng ngừa thiên tai.

Theo báo cáo của tổ chức Christian Aid công bố trong tháng này, châu Á chiếm 4/6 thảm họa khí hậu gây thiệt hại nặng nề nhất toàn cầu trong năm 2025. Báo cáo cho thấy khu vực này chịu tác động đặc biệt nghiêm trọng từ lũ lụt, bão mạnh và các đợt nắng nóng cực đoan.

Tại Nam Á, các trận lũ lụt ở Ấn Độ và Pakistan đã khiến hơn 1.860 người thiệt mạng, gây thiệt hại kinh tế ước tính khoảng 6 tỷ USD. Riêng tại Pakistan, hơn 7 triệu người đã bị ảnh hưởng bởi thiên tai, theo số liệu trong báo cáo.

Trong khi đó, Philippines cũng ghi nhận mức thiệt hại vượt 5 tỷ USD do các cơn bão liên tiếp, buộc hơn 1,4 triệu người phải rời bỏ nhà cửa, cho thấy mức độ dễ tổn thương ngày càng gia tăng của các quốc gia trong khu vực trước biến đổi khí hậu.

Ông Graham Gordon, Trưởng bộ phận vận động chính sách và vận động toàn cầu của tổ chức Christian Aid nhận định, chi phí do các thảm họa liên quan đến biến đổi khí hậu gây ra, đang tạo áp lực ngày càng lớn lên ngân sách nhà nước tại nhiều quốc gia Nam Á và Đông Nam Á.

Xu hướng này sẽ tiếp tục gia tăng nếu không có những biện pháp ứng phó mang tính quyết liệt. 

Theo ông Gordon, ưu tiên hàng đầu hiện nay là chuyển trọng tâm từ ứng phó khẩn cấp sang phòng ngừa rủi ro. Ông nhấn mạnh việc đầu tư sớm vào năng lực chống chịu sẽ hiệu quả và tiết kiệm hơn nhiều so với chi phí tái thiết sau khi lũ lụt đã phá hủy nhà cửa, sinh kế và hạ tầng cơ sở.

Bên cạnh đó, ông cho rằng chính phủ các nước cần tăng cường đầu tư vào những công trình hạ tầng có khả năng chống chịu cao, bao gồm nhà ở chống lũ, hệ thống thoát nước được nâng cấp, đê điều cũng như các hệ thống quản lý nước đô thị nhằm giảm thiểu tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Ông Gordon cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác khu vực trong quản lý lưu vực sông và dự báo gió mùa, bởi lũ lụt là hiện tượng không bị giới hạn bởi biên giới quốc gia.

Những quốc gia nghèo chịu thiệt hại nặng nề hơn

Báo cáo của Christian Aid đồng thời chỉ ra rằng, nhiều thảm họa thời tiết nghiêm trọng nhất trong năm nay đã xảy ra tại các quốc gia nghèo hơn.

Cũng theo ông Graham Gordon, tài chính khí hậu quốc tế đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các quốc gia dễ bị tổn thương. 

Các nước giàu có với mức phát thải cao cần tăng đáng kể nguồn viện trợ không hoàn lại dành cho thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời bảo đảm tài trợ đầy đủ cho các cơ chế hỗ trợ các quốc gia đang phát triển.

Trong bức tranh toàn cầu, Mỹ đứng đầu danh sách các thảm họa gây thiệt hại nặng nề nhất trong năm nay.

Vụ cháy rừng tại bang California đã gây thiệt hại ước tính khoảng 60 tỷ USD và khiến hơn 400 người thiệt mạng. Đứng thứ hai là các đợt bão và lũ lụt tấn công Đông Nam Á vào tháng 11, cướp đi sinh mạng của hơn 1.750 người.

Tại Trung Quốc, các trận lũ lụt buộc hàng nghìn người phải sơ tán và khiến ít nhất 30 người thiệt mạng, với tổng thiệt hại kinh tế ước tính khoảng 11,7 tỷ USD, xếp thứ ba trong số những thảm họa nghiêm trọng nhất năm.

Theo ông Gordon, dù châu Á không thể hoàn toàn ngăn chặn các hiện tượng mưa cực đoan nhưng khu vực này vẫn có thể giảm đáng kể mức độ thiệt hại thông qua việc đầu tư vào hệ thống cảnh báo sớm và nâng cao năng lực chuẩn bị, ứng phó thảm họa. 

Bên cạnh đó, các biện pháp dài hạn như quy hoạch sử dụng đất hợp lý hơn, bảo vệ các vùng đất ngập nước và đồng bằng ngập lũ cũng được xem là yếu tố then chốt nhằm hạn chế tác động của thiên tai trong tương lai.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo chỉ dựa vào các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu sẽ không đủ để hạn chế những rủi ro ngày càng gia tăng.

Theo ông Graham Gordon, nếu lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu không được cắt giảm nhanh chóng, các hiện tượng mưa cực đoan và lũ lụt sẽ tiếp tục trầm trọng hơn.

Thực trạng tại châu Á cho thấy sự cấp thiết của việc đồng thời triển khai các biện pháp thích ứng mạnh mẽ ở cấp địa phương và thúc đẩy những hành động toàn cầu mang tính tham vọng nhằm giảm phát thải.

Ông Gordon kêu gọi các quốc gia đẩy nhanh đầu tư vào năng lượng tái tạo và sớm chấm dứt các khoản đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch, coi đây là điều kiện then chốt để kiểm soát rủi ro khí hậu trong dài hạn.

Với hơn 2 tỷ người sinh sống, phần lớn tập trung dọc các vùng ven biển và khu vực trũng thấp, Nam Á và Đông Nam Á được xếp vào nhóm những khu vực dễ bị tổn thương nhất trên thế giới trước tác động của biến đổi khí hậu do phát thải gây ra. 

Những hiện tượng như lũ quét, mưa lớn kéo dài và các đợt nắng nóng cực đoan đang xảy ra với tần suất và cường độ ngày càng cao.

Theo Giáo sư danh dự Joanna Haigh tại Đại học Imperial College London, các thảm họa này không đơn thuần là hiện tượng tự nhiên, mà là hệ quả có thể dự đoán được của việc tiếp tục mở rộng khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch, cũng như sự trì hoãn trong các quyết sách chính trị tại một số quốc gia.