Chạy đua với dòng xiết: Lá chắn thép bên sông Âm

VHO - Sau trận lũ dữ cuối năm 2024, bờ hữu sông Âm đoạn qua xã Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa tan hoang trong bùn đất và hoảng loạn. Những mái nhà chênh vênh bên miệng hà bá, những vườn cây, ruộng lúa bị nước cuốn trôi chỉ sau một đêm mưa lớn, tất cả để lại ám ảnh về sức tàn phá khủng khiếp của thiên tai.

 Đứng trước nguy cơ sạt lở tiếp diễn và đe dọa sinh kế của hàng trăm hộ dân, một công trình kè chống sạt lở được triển khai khẩn cấp, không chỉ là cuộc đua với thời gian mà còn là phép thử đối với bản lĩnh, tinh thần đoàn kết và quyết tâm của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân vùng lũ.

Cuộc chạy đua với thiên tai

Dòng sông Âm, vốn hiền hòa, thơ mộng đã trở thành nỗi ám ảnh khi hoàn lưu bão số 3 cuối năm 2024 gây mưa lớn, nước sông dâng cao cuồn cuộn. Trong đêm định mệnh đó, hơn một kilomet bờ sông đoạn qua thôn Hưng Long và Xuân Thắng bị xói lở nghiêm trọng.

Có nơi sạt vào sâu đến 50 mét, ăn sát vào đất ở, cuốn trôi vườn tược, công trình phụ. Người dân phải thức trắng đêm, tay xách tay bồng di dời tài sản, lánh nạn khi nước đã chạm chân móng nhà.

Ông Lê Văn Đỉnh, một người dân thôn Hưng Long chỉ vào khoảng đất trũng sâu sát bờ, xót xa: “Trước đây là cả vạt vườn nhà tôi, trồng ngô, nuôi gà. Đêm mưa, nghe tiếng nước réo như lũ quét, sáng ra thì chẳng còn gì ngoài vực sâu”.

Mối đe dọa từ dòng sông Âm không còn là chuyện của riêng một thôn, một xã, mà là câu chuyện của sự an toàn tính mạng, tài sản của hàng trăm hộ dân khu vực dọc bờ sông. Nhận thấy tính chất cấp bách của tình hình, ngày 1.10.2024, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định công bố tình huống khẩn cấp sạt lở bờ hữu sông Âm, xã Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân, mở đường cho các phương án cứu nguy được triển khai thần tốc.

Ngay trong tháng 3.2025, từ nguồn vốn ngân sách tỉnh, công trình xử lý khẩn cấp sạt lở bờ hữu sông Âm thôn Hưng Long chính thức được khởi công. Đây là một dự án trọng điểm không chỉ về quy mô đầu tư mà còn về vai trò chiến lược trong công tác phòng, chống thiên tai của toàn huyện Thường Xuân.

Công trình có tổng chiều dài tuyến kè hơn 1.330 mét, kèm theo tuyến đường phục vụ thi công và quản lý vận hành dài hơn 3.000 mét. Theo kế hoạch, công trình sẽ hoàn thành vào tháng 3.2026, nhưng trước tình hình thời tiết phức tạp, các đơn vị liên quan đang chạy đua với thời gian để hoàn thành trước mùa lũ 2025.

Giữa cái nắng gay gắt xen lẫn những đợt mưa bất chợt của vùng núi, công trường xây dựng tuyến kè sông Âm hoạt động nhộn nhịp từ sáng sớm tới tối muộn. Tiếng máy xúc, máy trộn bê tông, tiếng gọi nhau í ới của công nhân vang vọng khắp bờ sông. Công ty TNHH xây dựng và thương mại Tân Thanh, đơn vị thi công đang “gồng mình” triển khai công trình trong điều kiện hết sức phức tạp.

Theo ông Trịnh Văn Hiệp, cán bộ kỹ thuật của công ty, hiện đã hoàn thành gần 40% khối lượng công việc. Phần đúc cấu kiện bê tông mái kè, một trong những hạng mục phức tạp nhất đã cơ bản xong.

Tuy nhiên, đơn vị thi công vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn: đất nền yếu, vật tư xây dựng thiếu hụt, giá nguyên liệu tăng cao, và đặc biệt là thời tiết không thuận lợi khiến việc đổ bê tông và lắp ráp bị ảnh hưởng.

“Chúng tôi đang tổ chức thi công cuốn chiếu, tranh thủ từng giờ nắng. Có những đêm anh em phải thức trắng để tranh thủ thi công, đảm bảo kè đá chân, rồng chân kè được hoàn thiện trước khi lũ về”, ông Hiệp cho biết.

Không chỉ nhà thầu căng mình, chính quyền xã Ngọc Phụng cũng có mặt thường xuyên tại công trường để phối hợp. Phó Chủ tịch UBND xã, ông Lê Ngọc Thu chia sẻ: “Chúng tôi vận động nhân dân hiến đất, tháo dỡ công trình phụ để giải phóng mặt bằng. Đã có hàng chục hộ sẵn sàng nhường đất, hỗ trợ vật tư, phương tiện. Sự đồng thuận của bà con chính là yếu tố quyết định giúp tiến độ công trình được rút ngắn”.

Cùng góp sức là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Thường Xuân – đơn vị được giao điều phối và giám sát. Ông Trần Tuấn Anh – cán bộ kỹ thuật của Ban nhấn mạnh: “Không có ngày nghỉ. Tranh thủ từng đợt thời tiết tốt. Chúng tôi xem đây là công trình đặc biệt quan trọng, nên giám sát chặt chẽ từng khâu để vừa đảm bảo chất lượng, vừa giữ được tiến độ”.

Giữ đất – giữ làng – giữ niềm tin

Sau những tháng ngày căng thẳng chạy đua với thiên tai, bờ sông dần hiện hình những đoạn kè bê tông kiên cố, được lót đá, đúc mái vững chãi. Những tấm chắn mới không chỉ ngăn dòng nước hung dữ mà còn ngăn cả sự bất an từng đè nặng lên người dân. Nơi từng là vùng “rốn lũ” nay trở thành đại công trường với nhịp sống đầy hy vọng.

Bà Nguyễn Thị Hoa, người dân thôn Hưng Long xúc động nói: “Có hôm mưa to, tôi lại sợ bờ sông lại lở tiếp. Giờ thấy mấy đoạn kè hoàn thành rồi, đêm ngủ yên hơn. Dân chúng tôi biết ơn cán bộ, biết ơn những người làm công trình này lắm”.

Tuyến đường thi công hơn 3.000 mét cũng dần mở ra diện mạo mới cho giao thông địa phương. Khi hoàn thành, con đường này sẽ trở thành trục kết nối các thôn ven sông, giúp việc đi lại, vận chuyển nông sản thuận tiện hơn. Đây cũng là cơ hội để phát triển vùng sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái, tận dụng cảnh quan đẹp của sông Âm, một dòng sông giàu tiềm năng nếu được quản lý bền vững.

Điều đáng ghi nhận là toàn bộ công trình được triển khai trong bối cảnh ngân sách còn hạn hẹp, địa hình miền núi hiểm trở, nhiều biến động giá cả vật tư. Dẫu vậy, bằng sự quyết tâm, tỉnh Thanh Hóa đã huy động đồng bộ các nguồn lực, từ cấp xã đến cấp huyện, từ cán bộ kỹ thuật đến người dân, để cùng nhau dựng lên một “lá chắn thép” ngay trên chính vùng đất từng bị nước cuốn qua.

Bí thư Chi bộ thôn Hưng Long, ông Lê Văn Dũng khẳng định: “Chưa khi nào tôi thấy chính quyền hành động nhanh, mạnh như lần này. Dân tin lắm, bởi chỉ trong vài tháng đã có quyết định, có thi công. Bà con vui vì biết mình không bị bỏ lại phía sau”.

Công trình kè sông Âm ở xã Ngọc Phụng không chỉ là một hạng mục kỹ thuật mà là minh chứng sống động cho tư duy thích ứng với biến đổi khí hậu, lấy phòng ngừa làm trọng, lấy đồng thuận làm gốc. Trong bối cảnh thiên tai ngày càng khó lường, mỗi tấm kè, mỗi mét đá không chỉ chống nước mà còn chống lại sự bấp bênh trong lòng người dân.

Khi mùa mưa năm 2025 cận kề, người dân nơi đây đã có thể yên tâm hơn, tin vào những tảng đá đã được đặt xuống, tin vào sự vào cuộc kịp thời của chính quyền. Đó không chỉ là “được mùa lúa” mà còn là “được mùa lòng dân”  cái được lớn nhất trong mọi công trình vì dân, do dân và cùng với dân.