Cẩn trọng với những “vị khách sộp”

VHO - Trong nhịp sống đô thị và làn sóng dịch chuyển lao động, kinh doanh xuyên biên giới, việc cho thuê nhà qua mạng xã hội đã trở thành một thói quen phổ biến của nhiều gia đình, cá nhân.

Tuy nhiên, phía sau sự tiện lợi của công nghệ số là những biến thể đáng lo ngại trong quan hệ xã hội lẫn niềm tin cộng đồng. Câu chuyện về những “vị khách sộp” xuất hiện dồn dập trên không gian mạng không chỉ là vấn đề an ninh tài chính, mà còn phản ánh những thách thức mới đối với văn hóa ứng xử, sự tỉnh táo và khả năng tự bảo vệ của người dân trước các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi trong đời sống xã hội hiện đại.

 “Khách sộp” xuất hiện quá nhanh

Một ngày đầu tháng 12, chị T. đăng tin cho thuê căn hộ lên một vài nhóm Facebook và nền tảng mạng xã hội. Chưa kịp thoát khỏi màn hình, điện thoại đã liên tục đổ chuông. Chỉ trong chưa đầy 10 phút, chị T. nhận tới bốn, năm lời hỏi thuê với nội dung gần như giống hệt nhau: “Em là trợ lý sếp đang công tác ở Nhật, khoảng hai tuần nữa sếp về nước. Sếp muốn thuê căn hộ đầy đủ tiện nghi, chị cho em xin thêm ảnh và thông tin chi tiết nhé”; “Bên em đang ở Đài Loan, chuẩn bị đưa gia đình về Việt Nam sinh sống, cần thuê gấp căn hộ cho mẹ và con. Nếu hợp, em chuyển cọc ngay để giữ nhà”; “Anh sống ở Mỹ, chỉ về Việt Nam để điều hành chi nhánh, thuê vừa ở vừa làm văn phòng đại diện nên cần chỗ ổn định lâu dài”…

Nghe qua, ai cũng dễ lầm tưởng đang gặp khách “sộp”: Không mặc cả giá, không đắn đo điều kiện, chỉ đưa ra một yêu cầu duy nhất là… chuyển khoản giữ chỗ trước. Điểm chung đáng chú ý là không ai thực sự quan tâm đến việc xem nhà trực tiếp. Mọi thứ đều được chấp nhận qua ảnh chụp, video, thậm chí chỉ qua vài dòng mô tả.

Chị T. bày tỏ mong muốn được gặp mặt, ít nhất là một cuộc gọi video để xác nhận thông tin, phía bên kia tìm cách né tránh: Đang ở nước ngoài, đang họp, hoặc ở nơi không tiện mở camera. Thay vào đó, họ liên tục đề nghị chuyển cọc ngay “cho chị yên tâm”. Có người còn gửi kèm ảnh chụp màn hình giao dịch với đầy đủ mã số, thời gian và tên ngân hàng. Nếu chỉ nhìn vào những hình ảnh ấy, không ít chủ nhà sẽ tin rằng tiền đã “trên đường” về tài khoản. Và đó cũng chính là thời điểm “màn hai” của vở kịch bắt đầu.

Khi chị T. phản hồi rằng chưa thấy tiền vào tài khoản, “trợ lý” lập tức giải thích với giọng điệu hết sức tự tin: Do khoản tiền được chuyển từ nước ngoài nên hệ thống ngân hàng cần thời gian xác minh. “Ngân hàng báo là chị phải chuyển lại một khoản nhỏ để mở hạn mức. Chị cứ chuyển tạm 5 triệu đồng, xong là tiền bên em sẽ vào ngay”, người này thuyết phục.

Một đối tượng khác đề nghị chi tiết hơn: “Để em hướng dẫn chị thao tác trực tiếp trên điện thoại. Chị mở ứng dụng ngân hàng rồi chia sẻ màn hình, em sẽ chỉ từng bước để xác nhận giao dịch quốc tế”.

Trên thực tế, nếu tiếp tục làm theo những hướng dẫn này, chủ nhà rất dễ rơi vào hai nguy cơ lớn: Thứ nhất, nạn nhân có thể bị dẫn dụ bấm vào các đường link được giới thiệu là “cổng thanh toán” hoặc “trung tâm chuyển tiền quốc tế”.

Những trang web giả mạo thường có giao diện gần như giống hệt trang chính thức của ngân hàng, yêu cầu người dùng nhập số tài khoản, mật khẩu đăng nhập và mã OTP. Chỉ cần hoàn tất các bước đó, toàn bộ số tiền trong tài khoản sẽ lập tức bị chuyển sang ví của kẻ lừa đảo. Thứ hai, thông qua việc chia sẻ màn hình, các đối tượng có thể quan sát toàn bộ thao tác trên điện thoại, thu thập thông tin nhạy cảm, thậm chí ghi lại hình ảnh để phục vụ cho những hành vi lừa đảo khác về sau.

Rất may, trong trường hợp chị T., sự nghi ngờ đã xuất hiện kịp thời. Chị từ chối chia sẻ màn hình, đồng thời không chuyển bất kỳ khoản tiền “xác minh” nào. Chỉ vài phút sau, các tài khoản liên lạc trước đó đồng loạt thu hồi tin nhắn, đổi tên hoặc biến mất - một động tác quen thuộc của những kẻ lừa đảo trên không gian mạng.

Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như vậy. Trên các nhóm cho thuê nhà, không ít người chia sẻ đã chuyển vài trăm nghìn, vài triệu, thậm chí vài chục triệu đồng chỉ sau một cuộc gọi và vài bức ảnh chụp giao dịch. Có trường hợp bị lừa theo “hai tầng”: Ban đầu tin vào bill chuyển tiền giả, sau đó tiếp tục sập bẫy đường link “xác minh”, để rồi mất hoàn toàn quyền kiểm soát tài khoản ngân hàng trên điện thoại.

Điểm đáng chú ý là các đối tượng lừa đảo hiếm khi trực tiếp tấn công kỹ thuật để rút tiền. Thay vào đó, chúng khiến nạn nhân tự tay chuyển hoặc tự nguyện cung cấp mã OTP - một hình thức “chiếm đoạt thông qua lòng tin” tinh vi và rất khó truy vết trong thực tế.

Dựng “lá chắn” cho mình giữa ma trận số

Chiêu trò không mới, nhưng vì sao vẫn có nhiều người sập bẫy? Câu trả lời nằm ở chính tâm lý của những người cho thuê nhà. Sau thời gian dài căn hộ bỏ trống, mỗi cuộc gọi, tin nhắn hỏi thuê đều giống như một tia hy vọng. Áp lực trả lãi ngân hàng, chi phí bảo trì, sinh hoạt hằng tháng khiến không ít chủ nhà rơi vào trạng thái “đứng ngồi không yên”. Khi nghe những lời hứa hẹn như “thuê lâu dài”, “không mặc cả”, “chuyển cọc ngay”, sự cảnh giác rất dễ bị buông lỏng.

Ở chiều ngược lại, các đối tượng lừa đảo nắm bắt khá chính xác tâm lý này. Chúng sử dụng ngôn ngữ mang màu sắc chuyên nghiệp và đáng tin cậy, xưng danh “trợ lý sếp”, “nhân viên công ty”, “phụ trách chi nhánh”, đồng thời liên tục nhắc đến gia đình, con nhỏ, cha mẹ già để tạo cảm giác thân tình. Vẻ lịch sự bề ngoài cùng nhịp độ thúc giục phải khiến nạn nhân rơi vào trạng thái vừa mừng vừa vội, khó giữ được sự tỉnh táo cần thiết.

Không ít người sau khi phát hiện bị lừa đã chọn cách im lặng, ngại trình báo vì cho rằng số tiền mất “không lớn”. Chính sự im lặng ấy vô tình khiến việc điều tra, truy vết các đường dây lừa đảo gặp nhiều khó khăn, trong khi tội phạm ngày càng liều lĩnh và tinh vi hơn.

Điều đầu tiên cần ghi nhớ là: Người thực sự có nhu cầu thuê nhà để ở lâu dài sẽ không bao giờ chấp nhận mọi thứ chỉ qua vài bức ảnh và vài dòng tin nhắn. Khách sẽ yêu cầu xem nhà trực tiếp hoặc nhờ người thân đến xem, quan tâm đến khu vực xung quanh, hàng xóm, tiện ích, đồng thời hỏi kỹ về hợp đồng, thời gian thuê và trách nhiệm đôi bên. Ngược lại, “khách ảo” thường né tránh mọi đề nghị gặp mặt, luôn lái câu chuyện sang hướng “chuyển tiền trước”, “xác minh giao dịch”, “giữ chỗ hộ”, hay “không cần xem nhà, chị cứ yên tâm”.

Về phía chủ nhà, việc tự đặt ra những nguyên tắc an toàn là điều không thể bỏ qua: Chỉ nhận tiền đặt cọc sau khi đã gặp trực tiếp hoặc ít nhất là gọi video để xác thực thông tin; tuyệt đối không chia sẻ màn hình, không cung cấp mã OTP hay đọc mã xác thực cho bất kỳ ai; không bấm vào đường link lạ gửi qua tin nhắn, email hay mạng xã hội, dù đường link đó mang tên một tổ chức tài chính quen thuộc; đồng thời lưu giữ toàn bộ tin nhắn, số điện thoại, tài khoản, hình ảnh liên quan khi thấy dấu hiệu bất thường để kịp thời trình báo cơ quan chức năng.

Đặc biệt, nếu gặp tình huống “chuyển tiền từ nước ngoài bị treo, cần chủ nhà chuyển lại một khoản nhỏ để mở lệnh”, có thể khẳng định chắc chắn đó là chiêu lừa. Ngân hàng không bao giờ yêu cầu khách hàng chuyển ngược tiền để “giải phóng giao dịch quốc tế” thông qua bên thứ ba.

Cho thuê nhà trong thời công nghệ số mang lại nhiều tiện ích: Chỉ một bài đăng có thể tiếp cận hàng chục, thậm chí hàng trăm người. Nhưng chính “cánh cửa mở rộng” ấy cũng tạo điều kiện cho kẻ xấu len lỏi. Không ai có thể thay thế sự tỉnh táo của người trong cuộc. Những nguyên tắc tưởng chừng đơn giản - không chuyển tiền khi chưa gặp mặt, không chia sẻ mật khẩu, không tin vào ảnh giao dịch một chiều - lại chính là lá chắn hiệu quả nhất.

Giữa vô vàn tin nhắn trong hộp thư, mỗi người buộc phải học cách phân biệt đâu là khách hàng “chính hiệu”, đâu là kẻ xấu đang giăng bẫy. Ranh giới đôi khi chỉ nằm ở một chi tiết nhỏ: Dám nói “không” đúng lúc!