Cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng: Bảo vệ thế hệ trẻ và tuân thủ cam kết quốc tế

VHO - Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV ngày 27.11, nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng thuận với đề xuất bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại Điều 6 của dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi).

Mở đầu thảo luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH Hà Nội) cho biết cử tri rất hoan nghênh quy định này và đánh giá đây là bước đi phù hợp với Nghị quyết số 173 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV.

Nghị quyết yêu cầu thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng như các loại khí, chất gây nghiện, gây hại cho sức khỏe từ năm 2025.

Tiếp tục phân tích, ông Nguyễn Anh Trí thông tin rằng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã gửi thư cho Thủ tướng Phạm Minh Chính, trong đó khuyến nghị lệnh cấm của Quốc hội cần được phản ánh đầy đủ trong Luật Đầu tư (sửa đổi) và không kèm theo ngoại lệ nào.

Từ đó, ông cho rằng Điều 6 của dự thảo Luật cần được viết rõ ràng hơn để phù hợp tinh thần của Nghị quyết 173. Theo đại biểu, quy định hiện tại mới chỉ nêu “kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, chưa bao quát hết hình thức liên quan. Ông đề xuất chỉnh sửa thành: “Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có hại cho sức khỏe con người”, nhằm tránh việc lợi dụng khoảng trống pháp lý để tiếp tục sản xuất, dự trữ hoặc vận chuyển.

Kiến nghị cấm tuyệt đối đầu tư, kinh doanh thuốc lá thế hệ mới

Chuyển sang nội dung về chuyển tiếp tại Điều 152, ông Nguyễn Anh Trí bày tỏ lo ngại trước quy định cho phép xử ý chuyển tiếp đối với dự án sản xuất thiết bị điện tử phục vụ thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng để xuất khẩu. Ông đề xuất luật cần quy định rõ thời hạn chấm dứt chuyển tiếp, tối đa 6–12 tháng. Theo ông, việc tiếp tục sản xuất sản phẩm cấm trong nước dù để xuất khẩu vẫn là chưa hợp lý vì “ở đâu cũng là con người, cũng là nhân loại; cấm trong nước nhưng cho xuất khẩu thì không phù hợp”.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn ĐBQH Đồng Tháp) cho rằng nếu đã cấm thì cần cấm toàn diện, kể cả sản xuất để xuất khẩu. Ông cũng lo ngại khả năng sản phẩm “tuồn ngược” trở lại thị trường nội địa trong bối cảnh thuốc lá lậu vẫn tràn lan.

Từ những phân tích trên, nhiều đại biểu nhấn mạnh mục tiêu cao nhất của lệnh cấm là bảo vệ thế hệ trẻ và giữ gìn trật tự xã hội. Họ chỉ ra thực trạng đáng báo động: tỉ lệ học sinh 13–17 tuổi sử dụng sản phẩm này tăng mạnh từ 2,6% năm 2019 lên 8,4% năm 2023; riêng nhóm 13–15 tuổi tăng gần gấp đôi chỉ trong một năm.

Cùng với đó, trong năm 2023, cả nước ghi nhận 1.224 ca nhập viện liên quan thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Các sản phẩm này thường được ngụy trang tinh vi, dễ bị lợi dụng để trà trộn chất gây nghiện, đặc biệt trong trường học và nơi công cộng, gây khó khăn lớn cho công tác kiểm soát.

Từ thực tiễn và yêu cầu hội nhập, các đại biểu khẳng định lệnh cấm hoàn toàn phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam, đặc biệt là Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của WHO. Việc bổ sung vào Luật Đầu tư (sửa đổi) tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất, giúp thực thi hiệu quả hơn, hạn chế nguy cơ kinh doanh trái phép, nhập lậu và quảng cáo trá hình.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh Bộ luật lần này quy định cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, dự thảo vẫn có điều khoản chuyển tiếp với các dự án đã được phê duyệt trước thời điểm Nghị quyết 173 có hiệu lực.