Ai trả lại công bằng cho những giấc mơ bị đánh cắp?

VHO - Một thí sinh có điểm thật chỉ 24,4 nhưng được “thổi” lên tới 39,4 để trúng tuyển vào lớp 10. Hành vi gian lận trắng trợn không chỉ đẩy những học sinh xứng đáng ra khỏi cánh cửa trường cấp ba, mà còn gây tổn hại sâu sắc đến uy tín của một ngôi trường từng được coi là điểm sáng giáo dục miền Tây Thanh Hóa.

Câu chuyện bắt đầu từ một con số bất thường. Trong hàng trăm thí sinh tham dự kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 tại Trường THPT Ngọc Lặc (Thanh Hóa) năm học 2024-2025, có một bài thi khiến cơ quan công an phải vào cuộc.

Thí sinh ấy chỉ đạt tổng điểm thực (sau nhân hệ số) là 24,4 điểm, thấp hơn cả mức điểm chuẩn, nhưng không hiểu bằng cách nào đó, điểm số được công khai lại là 39,4, tăng vọt 15 điểm, và đủ để... trúng tuyển. Điều này không phải một sai sót kỹ thuật.

Đằng sau con số “kỳ diệu” ấy là chuỗi hành vi có tổ chức, cố ý, được thực hiện bởi chính những người đáng lẽ phải bảo vệ sự trong sạch của môi trường giáo dục.

Công an tỉnh Thanh Hóa chính thức khởi tố, bắt tạm giam ông Vũ Ngọc Liêm, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Ngọc Lặc và khởi tố bị can đối với bà Ngô Thị Tuyết, nguyên giáo viên, với cáo buộc giả mạo trong công tác. Theo điều tra ban đầu, ông Liêm với cương vị Chủ tịch Hội đồng thi, đã chỉ đạo bà Tuyết nâng điểm cho thí sinh có hộ khẩu tại thị xã Bỉm Sơn (cũ), đồng thời công khai điểm số gian dối đó lên bảng điểm chính thức.

Hành vi này không chỉ vi phạm quy chế thi cử mà còn “phản bội” niềm tin của hàng trăm học sinh và phụ huynh, làm vẩn đục hình ảnh của một kỳ thi vốn được kỳ vọng là minh bạch, công bằng.

Câu hỏi lớn sau những con số lạnh lùng ấy: Ai đã bị đánh cắp cơ hội? Bao nhiêu học sinh thực sự đủ điểm, học thật, thi thật nhưng vì gian lận của người khác mà bị loại khỏi danh sách trúng tuyển?

Những vấn đề này hiện chưa có câu trả lời đầy đủ. Tuy nhiên, hậu quả thì đã hiện hữu. Một chỗ ngồi bị “mua chuộc” bằng quyền lực và gian dối đồng nghĩa với việc một em học sinh khác, xứng đáng hơn, đã mất đi cơ hội được học tập trong môi trường trung học phổ thông công lập, một trong những bước đệm quan trọng để tiếp tục phát triển.

Giấc mơ giáo dục bị giẫm đạp không chỉ là câu chuyện cá nhân. Nó gieo rắc nghi ngờ trong xã hội, tạo ra tiền lệ nguy hiểm rằng, nếu có quyền, có tiền, có quan hệ, người ta có thể “đổi trắng thay đen”. Trong một nền giáo dục luôn nhấn mạnh đến sự công bằng, thì việc để lọt những hành vi “chạy điểm”, “nâng điểm” như thế không chỉ làm tổn thương các em học sinh, mà còn làm lung lay những giá trị nền tảng.

Không chỉ học sinh bị loại oan uổng, mà chính những học sinh được nâng điểm vô tình hay cố ý cũng rơi vào vòng xoáy tâm lý, hoang mang về chính năng lực thực của bản thân. Và trong một lớp học có thí sinh trúng tuyển bằng gian lận, liệu sự tôn trọng, động lực học tập, tinh thần thi đua còn được duy trì? Ngay sau khi vụ việc bị phát hiện, các cơ quan chức năng đã nhanh chóng vào cuộc.

Tuy nhiên, xử lý hành vi phạm pháp mới chỉ là bước đầu. Vấn đề lớn hơn là làm sao để lấy lại niềm tin, để kỳ thi năm tới và những năm sau thực sự “nói không với gian lận”. Đó là trách nhiệm của ngành Giáo dục, của các cấp chính quyền, và của chính mỗi cơ sở đào tạo.

Một chuyên gia giáo dục thẳng thắn đề xuất: “Phải công khai danh sách những thí sinh được nâng điểm, rà soát toàn bộ hồ sơ kỳ thi. Ai sai đến đâu, xử lý đến đó. Đồng thời, phải tổ chức lại các kỳ thi với giám sát độc lập, không để địa phương “vừa đá bóng vừa thổi còi”.

Bên cạnh đó, việc khơi dậy tinh thần dũng cảm tố giác sai phạm trong ngành Giáo dục cũng là điều đáng được cổ vũ. Nếu không có những dấu hiệu từ chính cán bộ hoặc người trong ngành, rất khó để phát hiện ra những sai lệch đã được “tính toán” từ trong bóng tối.

Học sinh cần một môi trường công bằng để thi đua, phát triển. Giáo viên cần một không gian trong sạch để giảng dạy và truyền cảm hứng. Và xã hội cần một hệ thống giáo dục liêm chính để làm nền tảng cho một tương lai bền vững.