Tăng nặng các hình thức xử phạt

VHO - Thời gian qua, cơ quan chức năng đã nhận được nhiều yêu cầu xử lý vi phạm bản quyền nội dung, nhất là trên môi trường số. Các hình thức, phương thức vi phạm bản quyền ngày càng tinh vi và biến đổi liên tục. Đa phần các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn để che giấu thông tin, thực hiện hành vi xuyên biên giới, từ nước ngoài cung cấp dịch vụ vi phạm vào Việt Nam.

 Do đó, các chuyên gia nhận định, Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới trong xử lý các vụ việc tương tự. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế để triển khai đồng bộ các giải pháp chống vi phạm bản quyền.

Thách thức chung của nhiều quốc gia

Trên môi trường số hiện có hàng nghìn trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội đang hoạt động. Đây là những nền tảng thường xuyên đăng tải, cung cấp khối lượng nội dung số, video clip khổng lồ tới đông đảo người dùng. Trong đó, có nhiều nội dung được lưu trữ, đăng tải trái phép, không thực hiện đúng quy định về bản quyền, gây thiệt hại lớn tới quyền lợi và uy tín của các đơn vị, chủ sở hữu nội dung.

Ông Michael Schlesinger, Phó Chủ tịch, Cố vấn pháp lý khu vực châu Á - Thái Bình Dương (Hiệp hội Điện ảnh Singapore) cho biết, không chỉ riêng ở Việt Nam, việc ngăn chặn các hành vi vi phạm bản quyền cũng là thách thức không nhỏ với nhiều quốc gia trên thế giới bởi số lượng các trang web vi phạm rất nhiều. Thời gian qua, Hàn Quốc đã phải chặn 5.907 trang web vi phạm bản quyền; Indonesia trên 8.630 trang; Malaysia trên 2.170 trang; Ấn Độ 3.237 trang... Với Australia, Singapore và Việt Nam, con số lần lượt là 2.760, 685 và 1.437.

Ông Michael Schlesinger nhấn mạnh, việc chặn trang web diễn ra ở quy mô toàn cầu đã và đang khiến vi phạm bản quyền giảm xuống khoảng 75%. Ngoài ra, việc chặn website vi phạm cũng tăng đáng kể mức tiêu dùng hợp pháp. Cụ thể, 5% số người sử dụng website vi phạm bản quyền đã dịch chuyển sang các dịch vụ hợp pháp trong một làn sóng chặn website vi phạm ở Australia giai đoạn 2018-2019. Tương tự, việc chặn web vi phạm cũng làm tăng 6% số lượt truy cập vào các trang web phát trực tuyến hợp pháp có trả phí ở Vương quốc Anh.

Các chuyên gia quốc tế nhận định, ở Việt Nam và nhiều quốc gia, vi phạm bản quyền trong thời đại kỹ thuật số chủ yếu thể hiện ở hai phương thức là nhà điều hành các trang web bất hợp pháp và người dùng bất hợp pháp. Nhà điều hành bất hợp pháp có cách thức hoạt động và hệ thống hiện đại, sử dụng máy chủ ở nước ngoài, áp dụng công nghệ số hiện đại nên khó chặn và theo dõi. Đối với người dùng bất hợp pháp, họ thường tải nội dung để sở hữu riêng hoặc chia sẻ với gia đình, bạn bè. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại, sự ra đời của trí tuệ nhân tạo AI sẽ là thách thức đối với các vấn đề liên quan đến bản quyền và đưa ra cảnh báo: Đã đến lúc xác định các vấn đề và làm rõ khuôn khổ pháp lý để chuẩn bị cho kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo.

Bài học từ quốc tế

Là quốc gia đang quyết liệt triển khai nhiều giải pháp phòng, chống vi phạm bản quyền, Hàn Quốc hiện đang là một trong những quốc gia có hệ thống bảo vệ bản quyền rất hiệu quả, đặc biệt là trên không gian mạng. Chuyên gia Lee Daehee (Đại học Hàn Quốc) cho biết, Hàn Quốc có một hệ thống kỹ thuật và pháp lý để phát hiện và gỡ bỏ các trang web vi phạm. Đặc biệt, ngoài xử phạt hành chính, các đối tượng vi phạm có thể bị xử phạt hình sự với mức phạt tù lên đến 5 năm. Zimbabwe cũng là quốc gia áp dụng án phạt tù đối với hành vi vi phạm bản quyền tùy theo mức độ.

Đồng quan điểm, ông Mohamad Rahimi Bin Arafpin (Cơ quan Sở hữu trí tuệ Malaysia) cho hay, cần thiết phải hình sự hóa việc vi phạm bản quyền. Việc này đã được Malaysia thực hiện, thể hiện quan điểm của nước này coi phát trực tuyến trái phép là hành vi phạm tội. Việc phạt tù áp dụng với cả hành vi trực tiếp lẫn gián tiếp, bao gồm cả chia sẻ đường dẫn trái phép. Kết quả, việc tăng nặng các hình thức xử phạt đã ảnh hưởng lớn tới nhận thức về bản quyền của người dân Malaysia.

Ngay khi nhận thức trong xã hội được nâng cao, ông Mohamad Rahimi Bin Arafpin cho hay, Cơ quan Sở hữu trí tuệ Malaysia bắt đầu họp với Bộ Giáo dục nước này về chiến dịch nâng cao nhận thức, tất cả các trường đại học và cao đẳng ở Malaysia đều đưa Sở hữu trí tuệ vào giảng dạy tại khoa Luật như một môn học tự chọn. Một số trường đại học đào tạo về kinh doanh cũng đưa môn học Sở hữu trí tuệ vào chương trình học bổ sung.

Cũng theo ông Mohamad Rahimi Bin Arafpin, để triển khai Luật Bản quyền tác giả trong đời sống, Malaysia còn thiết lập riêng một chương trình thực thi bản quyền trên không gian mạng nhằm ngăn chặn các hành vi xâm phạm quyền tác giả và chiếu phim bất hợp pháp trên Internet. Ngoài ra, 50 đối tác chiến lược gồm các cơ quan nhà nước, các sàn thương mại điện tử và các nhà cung cấp dịch vụ Internet cùng tham gia để ngăn chặn hành vi chiếu phim trực tuyến trái phép. Hợp tác với các đối tác chiến lược, sử dụng biện pháp chặn truy cập và gỡ bỏ nội dung là hai cách nhanh chóng, hiệu quả nhất mà các đối tác của nước này áp dụng nhằm vô hiệu hóa các hoạt động chiếu phim bất hợp pháp mà không cần sự can thiệp của tòa án.

Theo ông Trần Hoàng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL), Việt Nam đã và đang tích cực triển khai nhiều giải pháp phòng, chống vi phạm bản quyền, nhất là vi phạm trên môi trường số. Hiện tại, Cục Bản quyền tác giả vẫn đang tiếp tục rà soát, nghiên cứu, xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật có liên quan về quyền tác giả, quyền liên quan. Các văn bản có sự học hỏi kinh nghiệm quốc tế, điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong phòng, chống vi phạm bản quyền cũng đang là vấn đề được Việt Nam quan tâm, triển khai thông qua việc gia nhập các điều ước quốc tế.